Ludomir Michał Rogowski (1881-1954), bo o nim to mowa, został obywatelem Dubrownika z wyboru. Był słynnym polskim kompozytorem. Urodził się w Lublinie, na tych terenach Polski, które współżyły i mieszały się z innymi kulturami tej części Europy. W poszukiwaniu słońca i morskiego piękna przybył, w roku 1926, do Chorwacji i zamieszkał tam na stałe. Zmarł w Dubrowniku. Został też honorowym obywatelem tego miasta za skomponowanie jego hymnu. Studiował w Instytucie Muzycznym w Warszawie kompozycję u Zygmunta Noskowskiego i Romana Statkowskiego oraz dyrygenturę pod kierunkiem Emila Młynarskiego, uzyskując w roku 1906 dyplom. Jeszcze w czasie studiów był drugim dyrygentem Towarzystwa Śpiewaczego "Echo". W latach 1906–07 kontynuował naukę u Arthura Nikischa (dyrygentura) i Hugo Riemanna (harmonia i kontrapunkt) w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w Lipsku. Swoje muzyczne wykształcenie pogłębiał również w latach 1907–08 w Monachium, w latach 1908–09 w Rzymie i od 1911 do 1912 w Paryżu. W roku 1910 założył orkiestrę symfoniczną w Wilnie, gdzie prowadził też szkołę muzyczną dla organistów.

Następnie, w latach 1912–14, był kierownikiem muzycznym i dyrygentem orkiestry Teatru Nowoczesnego w Warszawie. W czasie I wojny światowej przebywał we Francji - w Paryżu i Villefranche sur Mer, gdzie poświęcał się kompozycji i dyrygował zorganizowanym przez siebie chórem, następnie w Brukseli, gdzie również prowadził działalność koncertową. W roku 1919 napisał swój manifest artystyczny – Muzyka przyszłości. Przyczynki i szkice estetyczne.

Od roku 1921 mieszkał ponownie w Warszawie, gdzie w latach 1922–26 pracował jako kierownik muzyczny i dyrygent orkiestry w jednym z teatrów, pisał dzieła literackie, dokonywał przekładów oraz tworzył ilustracje muzyczne do sztuk wystawianych m.in. w Teatrze Polskim, Teatrze Małym, Teatrze Rozmaitości i Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego. W swoich zainteresowaniach nie ograniczał się wyłącznie do muzyki – równocześnie zgłębiał takie dziedziny, jak: biologia, psychologia doświadczalna, filozofia hinduska oraz plastyka.
W grudniu 1926 Ludomir Michał Rogowski przeniósł się na stałe do Dubrownika. Żyjąc na obczyźnie, nadal interesował się życiem muzycznym w Polsce. Dwukrotnie, w roku 1935 i 1938, przyjeżdżał do Warszawy na koncerty. W 1938 został laureatem Nagrody Państwowej za całokształt twórczości muzycznej. Po 1939 władze miejskie Dubrownika ofiarowały mu pokój w dawnym klasztorze św. Jakuba oraz przyznały rentę. Nadal komponował, pisał opowiadania fantastyczno-okultystyczne, wspomnienia i pamiętnik zatytułowany Mój klasztor.
Choć urodziłem się w Polsce – pisał w pamiętniku – czuję się dobrze jedynie na południu, nigdzie jednak, nawet w najpiękniejszych miejscowościach Europy nie byłem w stanie pozostać dłużej nad trzy lata; byłem zawsze obcym wśród obcych.
W Dubrowniku jest inaczej, tu jestem wśród Swoich, którzy mnie lubią najpewniej dlatego, że i ja ich lubię, którzy mówią językiem zbliżonym do polskiego, których rozumiem, gdyż są bardzo podobni psychicznie do Słowian mojego szczepu. Zdobyłem tu niejako drugą ojczyznę, którą kocham nieomal tak samo gorąco, jak pierwszą.

I rzeczywiście, w muzyce napisanej w skromnym pokoiku klasztoru św. Jakuba w Dubrowniku, gdzie zamieszkał, kiedy przybył z wielkich hałaśliwych ośrodków europejskich, Rogowski wdychał powietrze dubrownickiego wybrzeża, wchłaniał ciepło człowieczeństwa nowych współmieszkańców, romantyzm inwencji muzycznych oraz historię miasta.

Muzyka tego polsko-chorwackiego artysty jest przyjemna dla ucha i łatwo gnieździ się w duszy, stwarza przywiązanie serca i szybko znajduje miejsce w muzycznej pamięci. Jego Dubrownickie impresje stały się częścią programu muzycznego Dubrownika na koncercie wykonanym z okazji 130. rocznicy urodzin kompozytora w listopadzie 2011 roku. Utwór ten napisany został w roku 1950 dla małej orkiestry dubrownickiej filharmonii. Kolejne Pięć opowieści Adriatyku stanowiące część suity Błyski na morzu napisał Rogowski pod koniec 1952 także dla miejskiej orkiestry z Dubrownika. Jest ponadto autorem siedmiu symfonii.

I na zakończenie interesujący cytat z jego dziennika, napisany kilka dni przed śmiercią: kompozytor musi być człowiekiem bogatym, musi mieć niańki do swoich dzieł, o których zapomina zaraz po napisaniu. Inaczej nic po nim nie pozostanie…

Żyje do śmierci w klasztorze św. Jakuba w Dubrowniku ze skromnej renty. Umiera 13 marca 1954 roku. Jest pochowany na miejscowym cmentarzu.
Leszek Wątróbski
Szczecin

Grażyna - Zbliża się Dzień Dziękczynienia, czy Pani obchodzi to święto?

-Obchodzę, dzieci przywiązują do tego wagę.

- A Pani?

- Ja wiem, w Polsce nie było to popularne, ale dzieci tutaj są urodzone, więc siłą rzeczy, obchodzimy.

- Co się robi?

- Dzieci żądają indyka po kanadyjsku.

- Jak się go robi?

- Córka to zawsze przygotowuje, ona jest specjalistką, ma trzy przepisy, któare robi na zmianę. - Tradycja się przyjęła? - Dzieci obchodzą, my tego nie czujemy raczej.

 

 

Marian - W ten weekend będziemy mieli Święto Dziękczynienia, czy Pan je obchodzi, przyjęło się w naszej tradycji?

- Córki bardziej celebrują.

- Pana zapraszają?

- W tej chwili to nie, z tego względu, że w mieszkaniu mają schody.

- Indyka Pan je?

- Oczywiście, pod każdą postacią.

- Mówi się, że to takie emigracyjne święto.

- Trochę to nie nasze święto, ale co dobrego jest, to trzeba przyjmować.

 

Anonimowo - Nadchodzi Święto Dziękczynienia, chciałem zapytać, czy Pan obchodzi?

- O, ja dziękuję, nie jestem zainteresowany.

 

Jurek - Zbliża się Święto Dziękczynienia, chciałem Pana zapytać, czy Pan obchodzi to święto?

- Tak.

- Bo nie było tego w polskiej tradycji?

- No nie, nie było.

- Przyjął to Pan jako nasze własne?

- Dzień Dziękczynienia w Polsce jest, ale nie w tym czasie. - To takie imigracyjne święto, co Pan robi w ten dzień - indyk?

- Wie pan co, od kilka lat ktoś nas zaprasza i idziemy do kogoś, tak że nie robimy indyka

- Ale indyk jest na stole?

- Nie u nas, u kogo innego.

- Wygodniej?

- Oczywiście, wygodniej.

- Ale obchodzą Państwo, przeszło już do naszej tradycji?

- No chyba tak.

 

 

Lech - Obchodzi Pan Święto Dziękczynienia?

- Nie za bardzo.

- Nie weszło do Pana tradycji?

- Nie, zbyt krótko jestem.

- Jak długo Pan jest?

- Trzy lata. To znaczy w tym sensie obchodzę, że indyka kupuję.

- A jednak.

- Jem tylko indyka tego dnia.

- A jednak to już coś u Pana zaczyna kiełkować

- To tylko to.

- Święta Pan jednak nie czuje?

- No czuję, dzień wolny od pracy i płacą.

South Quay, Great Yarmouth, Anglia
5 września 2012 roku, godz. 12.00

• 
• 
• 
• 
•  

Na wybrzeże, przy którym stoi przycumowana Zjawa IV, wychodzi, ubrany w czerwony surdut, Town Crier – Herold Miasta Great Yarmouth. Ogromnym dzwonem, który – wydaje się – z trudem podnosi, wydzwania trzykrotne sygnały, po czym donośnym głosem wzywa marynarza Władysława Wagnera, przez chwilę jakby wyczekuje, aż się ów marynarz pojawi, ale widząc bezskuteczność wołania, nadal głośno wołając, opowiada historię wielkiego rejsu polskiego żeglarza.
Wzdłuż burt Zjawy IV stoją w dwuszeregu polscy harcerze, obok studenci miejscowej Szkoły Rybołówstwa Morskiego z profesorami. Jest pani mer miasta Great Yarmouth, przybyli dyplomaci z polskiej ambasady w Londynie wraz z Konsulem Generalnym, członkowie Polish Yacht Club z Londynu, wiele innych ludzi, których nie znam, ale wyraźnie uczestniczących w uroczystości.
Kiedy cichną śpiewne wołanie Herolda – głos zabiera pani mer miasta, wita polskiego konsula, wita załogę jachtu Zjawa IV, a następnie odczytuje list od Mabel Wagner, żony Władysława, nadesłany specjalnie na tę uroczystość.
Przed dwuszereg harcerzy wychodzi Piotr Cichy, kapitan Zjawy IV, którego wiek i pozycja budzą zdumienie. Ma 23 lata, a kapitanem jest już od pięciu lat. Kapitan składa meldunek o gotowości harcerskiego jachtu Zjawa IV do rejsu z Great Yarmouth do Gdyni, którym symbolicznie zostanie zakończony wokółziemski rejs Władysława Wagnera.
W tym rejsie jestem w załodze Zjawy IV. W harcerskiej załodze na harcerskim jachcie. Starszy pan pośród harcerzy.
Nadzwyczajny zbieg okoliczności spowodował, że znalazłem się tutaj w kluczowym momencie uroczystości Roku Wagnerowskiego. Kiedy przed dziesięciu laty na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych po raz pierwszy zetknąłem się z historią Władysława Wagnera, pierwszego polskiego żeglarza, który opłynął świat, w najśmielszych marzeniach nie zakładałem, że rangę tego wydarzenia, jakby zapomnianego przez najnowsze dzieje Polski, uda się odbudować, że uda się nie tylko ocalić od zapomnienia tego polskiego żeglarza, ale nadać temu wydarzeniu charakter wielkiej, trwającej kilka miesięcy, uroczystości.
Udało się.
Ale – zacznijmy od początku...

Port Gdynia, 8 lipca 1932
Wieczorem, w porze, gdy światło zachodzącego słońca rysuje wyraźnie kształty łodzi, masztów, lin i twarzy ludzi, trochę zatroskanych, ale radosnych, dwaj młodzi żeglarze ściskali dłonie tych, którzy przyszli ich pożegnać, przyjaciół, którzy też może kiedyś popłyną, ale jeszcze nie teraz.
Była tam Ela – siostra Rudolfa Korniowskiego, był Wiesiek Szczepkowski, bliski kolega Władka, był Czesław Zabrodzki, przyjaciel Władka i przyboczny z drużyny harcerskiej, był Gerard Knoff – szkolny kolega Władka, Pomorzanin, który też zawsze marzył o wyprawie w morze; był też brat Władka – Janek. Nikt z nich nie wiedział, że uczestniczą w wydarzeniu historycznym, którego wielkość odkryjemy i uczcimy dokładnie w tym samym miejscu po 80 latach.
Oddali cumy, aby w morze wejść przed ciemnością.
Wiatru było niewiele, ale światło wieczoru wyraźnie pokazało biel otwierającego się grota i napis na rufie odchodzącego w morze jachtu: "ZJAWA" i poniżej: "Gdynia".
Załogę stanowiło dwóch żeglarzy: niespełna 20-letni Władysław Wagner – kapitan jachtu, harcerz, drużynowy Morskiej Drużyny Harcerskiej im. Króla Jana III Sobieskiego, oraz Rudolf Korniowski, kolega Władka, bardziej malarz niż żeglarz. Wyruszali w świat, chyba nie bardzo zdając sobie z tego sprawę. Jacht miał 29 stóp długości, jeden maszt i dwa żagle (slup), przebudowany został i przystosowany do morskiej żeglugi przez harcerzy na bazie drewnianej szalupy, odkupionej przez ojca Władka od budowniczych portu Gdynia za 20 złotych.

Kalendarium Rejsu Wagnera 1932–39
Sprzęt nawigacyjny, jaki znajdował się na pokładzie Zjawy, stanowiła harcerska busola, czyli niezbyt dokładny kompas, oraz kilka map Bałtyku. Skromnie, jak na tego typu rejs i jeden Pan Bóg wie, jakim cudem z takim wyposażeniem dopływali do poszczególnych portów, dokładnie gdzie chcieli. Tylko na początku pomylili wyspę Bornholm ze Szwecją, potem szło łatwiej. W pierwszy kompas morski zaopatrzyli się w Goeteborgu (Szwecja), tuż przed wyjściem z Bałtyku na Morze Północne.
Kiedy dopłynęli do Aalborg w Danii, Władek wysłał do rodziców telegram: "Dobra pogoda. Planuję dotrzeć do Calais, Francja". Nie odważył się napisać, co rzeczywiście planuje, do tego czasu Zjawa i obaj żeglarze dostali tęgi wycisk od morza i poczuli się mocni. Morze, nie szczędząc im silnych sztormów, najwyraźniej ich polubiło. Z Calais ruszyli dalej.

19 grudnia 1932 roku dotarli do Lizbony. Tam spędzili święta, ponaprawiali, co się dało, uciułali trochę pieniędzy (Rudolf malował obrazki, Władek pisał artykuły), dobrali załoganta (Olaf Frydson, pracownik polskiej ambasady), zaopatrzyli jacht w co trzeba do podróży i, po trzykrotnych próbach pokonania przybrzeżnego sztormu, 1 stycznia 1933 roku ruszyli w morze.

13 stycznia weszli do portu w Rabacie (Maroko), 16 stycznia już byli w Casablance (również Maroko), potem odwiedzili porty Magador (nadal Maroko) i Port Etienne w Mauretanii i wreszcie 15 marca zatrzymali się na dłuższy popas w Dakarze (Senegal), aby przygotować jacht do "skoku przez Atlantyk". W remoncie jachtu pomogła im francuska marynarka wojenna, najwyraźniej zamierzenie chłopców zyskało już rozgłos. Jacht, przebudowany według Władka przemyśleń, otrzymał drugi maszt, bukszpryt i wydłużoną rufę, i stał się keczem. Miał być szybszy, wygodniejszy i mocniejszy. Życie pokaże, że nie wszystko idzie zgodnie z zamiarami.

W Atlantyk ruszli 21 kwietnia i po wielu morskich przejściach, po utracie bukszprytu, dobudowanej rufy i dodatkowego masztu – 28 maja dotarli do Brazylii, to znaczy do miejsca pomiędzy wyspą Maraca i rzeką Conami. Nawigacja prowadzona "metodą zliczeniową", która sama w sobie przewiduje spory błąd, pozbawiona szans na jakąkolwiek precyzję (nadal tylko kompas), dała błąd wynoszący zaledwie 60 mil morskich, co należy uznać za sukces. Niewiele brakowało, a na tym wyprawa by się zakończyła: nieopatrznie we dwóch, Władek i Frydson, wybrali się na prowizorycznej tratwie na brzeg, aby sprawdzić, gdzie są; rzuceni przez przybojową falę na mangrowy las stracili tratwę i noc przebyli w bagnistych krzakach, pośród miliardów, żywcem pożerających ich komarów, a następnego dnia ledwie zipiąc powrócili na jacht, zakotwiczony na bezpiecznej głębszej wodzie. Już wiedzieli, że są na pewno w Ameryce. Przed malarią uratował ich siedmiogodzinny crawl w słonej wodzie. Podczas pierwszego postoju w Brazylii, na wyspie Belem do Para, Rudolf, zafascynowany urodą Brazylijek, opuścił jacht. Władka i Frydsona nadal fascynowało bardziej morze.
Dalsze żeglowanie poprowadziło ich poprzez Gujanę, Trynidad, Antyle Holenderskie i Kolumbię do Panamy. Przed Colon, panamskim portem, z którego wyrusza się w Kanał, Zjawa zaczęła się rozsypywać. Najwyraźniej miała już dość morskiej przygody, bardzo chciała odpocząć. Kiedy, 3 grudnia 1933 roku, zaryła wreszcie w piasek panamskiej plaży, nie było żadnych szans na odbudowę. Ale udało się ją sprzedać za niewielkie, ale wystarczające na nowy kadłub, pieniądze. Obaj żeglarze rozstali się i Władek przystąpił do budowy Zjawy II sam.
Wodował ją, ale jeszcze bez wnętrza i pokładu, 4 lutego 1934 roku, a wszystko za sprawą honorariów za artykuły o rejsie, które pisał do polonijnej prasy w Chicago i do Polski. Z Warszawy nadeszła też nominacja Władka na oficjalnego reprezentanta ZHP.

Wybudowanie pełnomorskiego jachtu zabrało mu jedenaście miesięcy. Większość prac wykonał sam. 4 grudnia 1934 roku, przepływający akurat tam w rejsie dookoła świata żaglowiec "Dar Pomorza" wziął Zjawę II na hol i przeciągnął na druga stronę Kanału Panamskiego. Cieśla z "Daru Pomorza" oraz kilku Władka kolegów z Gdyni, którzy byli już studentami Wyższej Szkoły Morskiej, włączyli się do prac wykończeniowych na Zjawie II.
Do załogi Zjawy II dołączył Stanisław Pawlica, Polak, obieżyświat, załogant... no, taki sobie. Wyruszyli po paru dniach i w pierwszym sztormie stracili top masztu. Zatrzymali się na bezludnej Wyspie Gorgona (Kolumbia), gdzie rosły proste, wysokie drzewa. Nadawały się na maszt.
27 stycznia dotarli do Libartad w Ekwadorze, tam przygotowali jacht do drogi przez Pacyfik i wyruszyli w stronę Oceanii gdzie dotarli po 56 dniach żeglowania w silnych i słabych wiatrach, w sztormach i w - o wiele gorszej od sztormów - ciszy, która przez dwa tygodnie doprowadzała ich do szału. Wytrwali i na Wyspach Cooka w Polinezji witano ich jak bohaterów, niezwykle entuzjastycznie, barwnie i trochę długo; musieli w końcu z tego raju na ziemi salwować się ucieczką.

23 czerwca dopłynęli do wysp Pago Pago w Polinezji Amerykańskiej, a 11 lipca do wyspy Fidżi. Prędko ruszyli dalej i niebawem, bo już następnego dnia, po silnym sztormie, powrócili ze złamanym bomem. Tym razem najpewniej Opatrzność złamała im ten bom: następnego dnia w porcie Zjawa II zaczęła tonąć. Władek z Pawlicą z trudem uratowali z jachtu sprzęt i część żywności, ale jachtu nie udało się uratować, dno Zjawy II zostało dosłownie pożarte przez świdraki, robale, które w morzach południowych osiągają często długość 16 centymetrów i są głodne.
To już 11 lipca 1935. Władek rozstaje się z Pawlicą i statkiem wyrusza do Australii, gdzie jest serdecznie witany przez Polonię. W ciągu kilku miesięcy, przy pomocy australijskich przyjaciół oraz dzięki honorariom, gromadzi fundusze na budowę kolejnej, trzeciej Zjawy. Decyduje się powrócić do Ameryki Południowej, do Ekwadoru, o którym wie, że rośnie tam czerwony dąb, którego nie lubią świdraki, i że jest tam tradycja budowania drewnianych statków. Plany Zjawy III rysuje w kabinie rejsowego statku, w drodze do Ekwadoru. Ma to być 50-stopowy, dwumasztowy jol bermudzki.

Stocznię, skłonną wybudować jacht za możliwą dla Władka cenę i pod jego nadzorem, nie bez trudu znajduje w Guayaquili (Ekwador), pewnie tylko dlatego, że właścicielem jest Czech, bratnia dusza, też trochę taki żeglarz-marzyciel. Prace rozpoczęły się we wrześniu 1936 roku i trwały do czerwca 1937 roku. Kiedy zabrakło pieniędzy i Władkowi zaczęła doskwierać samotność, pojawił się pan Kondratowicz, którego poznał w Australii, który zamierzał zainwestować w Ameryce Południowej w kamienie szlachetne, ale doszedł do wniosku, że pozostanie z Władkiem, dokończą razem budowę Zjawy III i razem żeglując przez Pacyfik, powrócą do Australii. Tak też się stało.
Ekwador pożegnali 19 lipca 1937 roku. Władek po raz drugi pokonywał przestworza Oceanu Spokojnego, ale tym razem nieco inną trasą, bardziej na południe, poprzez Oceanię. Na wyspy Bora Bora dotarli 18 września. Do Sydney – 5 listopada 1937 roku. To było wielkie święto dumy australijskiej Polonii, która witała Władysława Wagnera, już wielkiego polskiego żeglarza. Rozpoczął się czas przygotowania do ostatniego etapu wokółziemskiego rejsu – do Polski.

Dalszy ciąg za tydzień
Zbigniew Turkiewicz

Canada today is officially and juridically a multicultural society. This means, among other things, that the distinctive cultures of various diasporas are – at least in theory – encouraged, and, to a greater or lesser extent, supported by Canadian federal, provincial, and major-municipal governments. At the same time, the so-called main Canadian culture also receives extensive support from all levels of Canadian government. The Canadian Broadcasting Corporation (CBC), Canadian book publishers, Canadian magazine publishers, and many individual authors, are subsidized – especially by the federal government.

In more recent decades, there have arisen in Canada a number of distinct "hyphenated" literatures in the English language, such as the Italian-Canadian, the Ukrainian-Canadian, the Indo-Canadian, and so forth. There is as well the participation of authors of various ethno-cultural groups in the so-called mainstream of CanLit. One example of this type of authors is Rohinton Mistry. "CanLit" – an abbreviation of "Canadian Literature" is the term used to describe the core of Canadian book publishing endeavours. Among the archetypical CanLit authors is Margaret Atwood.
There are, according to the most expansive definition of the Canada Census, close to one million persons of Polish descent in Canada. Despite these apparently large numbers, a distinct Polish-Canadian writing in English has not really taken flight, nor have more than one or two authors of Polish descent achieved some prominence in CanLit.
Leaving aside Polish-language writing – which may be termed as Polish literature in Canada – Polish-Canadian writing may be subdivided into works by émigré authors in the English language, of which there is some presence; and works by persons of Polish descent born in Canada (or who arrived in Canada before later adolescence), of which there is less of a presence.
First of all, there is among nearly everyone among the generations born in Canada, a drastic loss of Polish language and of significant affinities with Polishness. Can persons who have a rather imperfect knowledge of literary Polish, still be strongly linked to Polish matters on the basis of a strong affect for their parents’ heritage? It has often been considered that a given language is one of the strongest markers of ethnic affinity and identity. So it is clear that persons of Polish descent in Canada who write in English are really partaking in an intermediary literature.
Is there a definable Polish-Canadian literature? One thing to be noticed is there is comparatively little fiction. Most of the writing consists of various types of memoir, as well as, especially in the case of the author of this article, academic and journalistic writing.
I would like to discuss "A Mother’s Legacy", Apolonja Kojder’s memoir in Marynia, Don’t Cry: Memoirs of Two Polish-Canadian Families (University of Toronto Press, 1995). (The title of the entire book is taken from Pola’s memoir; the second memoir is by Barbara Glogowska.) Pola draws helpful attention to such matters as to how difficult life truly was in earlier parts of the Twentieth Century, as well as chronicling her highly tragic family history. Her father, mother, and their young daughter, Apolonja Rozalia, were deported to Siberia, where Rozalia would die – a sister whom Pola (who was born in 1948 in Canada) would never come to know. (Her parents settled in North Battleford, Saskatchewan,) Her uncle was murdered by the NKVD as part of the Katyn massacres in 1940. She lists twenty relatives who did not survive the war. Tragedy continued after the war’s end. Her father’s cousin, Wladyslaw Kojder, a leader of the independent Polish Peasants’ Party, was brutally murdered by the Communist secret police in September 1945. She found out many years later, that another of her relatives died in 1947 as a result of chemical poisoning from slave labour in a chemical factory, to which he was assigned after rejecting an offer of Soviet citizenship. Pola’s father died in 1968 in a tragic workplace accident, while saving the life of another worker. Those were times when workplace heroism was not usually recognized.
During her speech at the Katyn commemoration ceremonies in April 2001, Pola endeavoured to describe to an audience which included Canadians the vastness of the Katyn tragedy. In the context of Canadian multiculturalism, her drawing attention to the somewhat variegated nature of the Katyn victims – all Polish citizens of various faiths and ethnic backgrounds – was rather creative and appropriate.
At the 2008 Annual Conference of the Canadian Association of Slavists held at the University of British Columbia, Joanna Kordus, a graduate student at UBC, presented a paper: "Feminine Life Writing and Polish Ethnic Invisibility in the Canadian Landscape: Reading Apolonja Kojder’s Marynia, Don’t Cry Transnationally."
Later in 2008, Joanna Kordus (who had emigrated to Canada at the age of thirteen) successfully defended her M.A. thesis in Comparative Literature on the topic of: "Self-Inscriptions: Ethnic, Indigenous, Linguistic and Female Identity Constructions in Canadian Minority Life Writing: A Comparison of Apolonja Kojder’s Marynia, Don’t Cry and Rita Joe’s Song of Rita Joe."
In her paper and thesis, Kordus brought attention to the many worthwhile and noteworthy aspects of Pola’s writing. She noted it was an almost singular example of a specifically Polish-Canadian identity and vision in Canada. Against all the odds and in the face of long-term travails and marginalization, Pola was attempting to give voice to a specifically Polish-Canadian identity. In her thesis, Kordus compared this to how the Aboriginal author Rita Joe was also writing out of a place of suffering. She compared Kojder’s use of Polish words, and Joe’s use of Aboriginal words, in the respective texts, as an attempt to catch some of the essence of conceptual differences between the so-called Canadian mainstream culture, and the two minority visions. Kordus suggested that a dialogue between diasporic and aboriginal minorities could lead to helpful insights.
Apolonja Maria Kojder is indeed a representative of a fragmentary tradition of Polish-Canadian writing, a tradition that has been beset by various adversities.
Mark Wegierski
Partially based on my article,"Is there a distinctive English-language Polish-Canadian writing?: In search of a fragmentary tradition". Strumień (Stream) (Rocznik Tworczości Polskiej w Zachodniej Kanadzie) (An Annual of Polish Creative Endeavour in Western Canada) no 8 (2012), pp. 18–24 strumien.ca