Z listu mojej koleżanki Krystyny ze Starych Oleszyc: "Piszę dopiero teraz, bo nam pisać przy Stalinie nie było wolno. Tutaj to nie jest tak, jak u nas w Polsce. Ja  nie chciałam wyjeżdżać z Oleszyc. Pamiętam, jak Twój ojciec powiedział do mojego taty – Jurko, nie wyjeżdżaj! Wiem, że moja żona i mój syn przeżyli okupację sowiecką, bo ty ich nie wydałeś NKWD. Dostaniesz pracę na kolei i jakoś będziesz żył (przed akcją »Wisła« nie było obowiązkowych wyjazdów). Jak my przyjechali do sowietów, to mama pracowała w kołchozie niedaleko od Brzuchowic. Tato dlatego jechał do sowietów, bo jak był na robotach w Niemczech, to znalazł sobie babę i do niej się wydzierał. Ja pojechałam ze Lwowa do średniej szkoły pedagogicznej aż do Dnipro. Zostałam nauczycielką, tak jak Cichockie w Oleszycach. Tutaj wyszłam za mąż i mam syna. Mąż mi umarł. Zbudowaliśmy sobie domek, bardzo ładny i mam kwiaty takie, jakie miała twoja mama w Horyńcu. Jak budowaliśmy dla siebie domek, to w ogrodzie posadziłam krzak leszczyny, malwy, maliny i wiśnie. Tak jak to było w Oleszycach. Jak otworzę sobie okno, to tak jest jak w Oleszycach. Mnie było w szkole dobrze, bo w Polsce, w szkole poznałam język ukraiński. Tu w Dnipro większość mówi po rosyjsku. Bardzo tęsknię za Oleszycami i za Wami. W Oleszycach spędziłam najszczęśliwsze lata, już nigdzie nie było mi tak dobrze, jak w Polsce. Pewnie już was nie zobaczę. Zostańcie z Bogiem. Krystyna Szałaj".

    Polski pisarz i geopolityk zajmujący się stosunkami polsko-ukraińskimi, Adolf Maria Bocheński, przytaczając przykłady rozkwitu życia gospodarczego mniejszości ukraińskiej w okresie II RP, stwierdził, że "wszystkie te osiągnięcia stanowią niewątpliwie najlepszy kontrargument na twierdzenia, jakoby mniejszość ukraińska była poddana w Polsce metodycznemu uciskowi". Wśród nich wymienił rozkwit działalności spółdzielczej. Żywo też rozwijały się partie i stronnictwa polityczne. W wyniku wyborów z 1922 roku w ławach Sejmu zasiadło więc ogółem 23 Ukraińców, co stanowiło nieco powyżej 5 proc. ogółu członków izby (podczas gdy ludność ukraińska reprezentowała około 14 proc. ogółu ludności Polski).

    Ja i Grabarz wzięliśmy po dwie noski, a Szczur jedną. Ruszyliśmy powoli naprzód. Otulił nas gęsty mrok. Nieśliśmy znaczny ciężar i musieliśmy często wypoczywać. Do rana ledwie zdołaliśmy dotrzeć do naszej meliny w Krasnosielskim lesie. Wieczorem tegoż dnia przenieśliśmy towar do miasteczka i szczur opylił go ze sporą stratą.

    A za dwa dni znów położyliśmy partię Hetmana. Szczur dowiedział się w miasteczku, że partia Hetmana idzie na inną melinę. Przybiegł do nas we dnie:

    – No, chłopaki – rzekł ze złym błyskiem w oczach. – Dziś Hetman ze swoimi znów wali w drogę... Trzaśniemy ich tu... w miasteczku. to będzie haju, waju!... Idą ze stodoły Malcysiaka, z Zagumiennej. Tylko robić z trzaskiem! Damy im pieprzu powąchać!

    Wieczorem zrobiliśmy zasadzkę) w pobliżu stodoły, w której musieli zbierać się powstańcy z partii Hetmana. Gdy zupełnie się ściemniło, przeleźliśmy przez ogrodzenie i położyliśmy się w bruździe, dziesięć kroków od wejścia do stodoły. Słyszeliśmy, jak w pobliżu nas zatrzymał się wóz, z którego wyładowano towar.

Potem wóz odjechał i do stodoły zaczęli zbliżać się przemytnicy. Przychodzili po jednym, po dwóch. Słyszeliśmy ich przyciszone rozmowy.

    Seria dosłownie skosiła całą grupę, a odbezpieczony granat dopełnił dzieła zniszczenia. W chwilę po eksplozji wydzielony pododdział z bagnetami na broni krótkimi skokami zbliżył się do skoczków. Na miejscu okazało się jednak, że wszyscy nie żyją.

    Ciało jednego z zabitych zostało rozerwane przez eksplozję granatu. Przy zabitych znaleziono 4 pistolety maszynowe typu sten, 4 pistolety, specjalny tłumik do stena, aparat fotograficzny Minox, 1058 dolarów amerykańskich, 29 tys. nowych złotych polskich, 4 śpiwory, 8 map sztabowych, wojskową lornetkę, szyfry, adresy, chemikalia, trzy paczki plastycznego materiału wybuchowego w kostkach oraz plan zakopania w lesie koło Warszawy radiostacji nadawczo-odbiorczej. Dokładne przeszukanie zwłok pozwoliło ponadto odnaleźć następujące dokumenty: polskie książeczki wojskowe na nazwisko Kiryluk Leon, Szymura Paweł, Bidaluk Władysław, sowiecki paszport na nazwisko Sacharczuk Stepan oraz czechosłowacką legitymację na nazwisko Kralik Wacław.

    W tym miejscu trzeba postawić sobie pytanie o przyczynę tak niefrasobliwego i graniczącego z głupotą zachowania profesjonalnie przeszkolonych dywersantów. Liczba popełnionych błędów jednoznacznie wskazuje na to, że grupa została celowo wystawiona na odstrzał. Pierwszym kardynalnym błędem popełnionym przez skoczków było nieopuszczenie miejsca zrzutu. Żelazną zasadą w takich przypadkach jest natychmiastowy odskok na odległość co najmniej 20 – 30 kilometrów. Drugim błędem było nieskrywanie miejsca swojej dyslokacji przed miejscowymi, dostarczającymi żywność. Trzecim, najbardziej zagadkowym błędem był wybór miejsca na tymczasowy postój, podczas którego grupa została wykryta i zniszczona. Jak już wspomniałem wcześniej, grupa była rozlokowana na terenie byłych stawów rybnych. Być może nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że skoczkowie rozpalili ognisko na samym środku osuszonego stawu. Otwarta przestrzeń, w dodatku w zagłębieniu terenu! Wybór takiego miejsca nie tylko nie dawał jakiejkolwiek szansy na obronę i ucieczkę, ale także ułatwiał przeciwnikowi skryte podejście.

Z początku rewiduję go pobieżnie: czy nie ma broni, a potem dokładnie. Znajduję przy nim dwa niebieskie lisy. Zabieram je.

    – Towarzyszu, puśćcie nas! – mówi do mnie Żyd. – Dam wam 30 rubli.

    – Zdążysz! A pieniądze zabiorę ci i bez twego pozwolenia!

    Pruję sztyletem cholewy jego butów i wyjmuję z jednej z nich 5 studolarowych banknotów. Potem rozrywam daszek u czapki i znajduję w nim jeszcze 200 dolarów.

    – Mądryś! – mówię do Żyda, który żałośnie się uśmiecha bladymi wargami.

    Zrewidowałem odprowadzającego i kazałem mu położyć się na ziemi. Przystępuję do rewidowania pierwszego z brzegu powstańca. Odrzucam na bok worek ze skórkami, który ma na plecach. Poza tym nie znajduję przy nim nic. Ma niezwykłą minę.

    – Otwórz usta! – mówię do niego.            

Wówczas przemytnik wypluł na dłoń kilka złotych monet. Mrugam do niego i mówię:

    – Czyja forsa? Kupca?

    – Moja, towarzyszu, moja!

    Włożyłem pieniądze do kieszeni jego kurtki. W tym momencie posłyszałem tupotanie nóg i trzask krzaków. Przemytnik, który kiedyś parokrotnie rzucał mi się do ucieczki i teraz zaczął uciekać. Grabarz skoczył za nim. Dognał go w lesie przyprowadził z powrotem. Kazał mu uklęknąć i powiedział ze złością:

    – Jeszcze raz to zrobisz: w łeb trzasnę! Uprzedzam!