SICZ ZAPOROSKA

        A dla przesyłania wiadomości, które tylko ustnie mogły przechodzić, bo nie było sposobu w papierki się wdawać, ciągle przedzierając się pomiędzy nieprzyjaciół, wysłano nas czterech młodzieży, na których spuścić się można było, bo i pan Azulewicz od nas nie wiekiem, ale wziętością był starszy, bo, biegły w językach bisurmańskich, posiadał szczególną ufność wodzów konfederacji, której to ufności nie zawiódł. Otóż było nas czterech jemu dodanych: pan Michał Ratyński, cześnikowicz miński, pan Wojciech Massalski, regentowicz oszmiański, pan Mikosza, co dobrze bisurmańczyzny wyuczywszy się, został później tłomaczem Rzeczypospolitej w Stambule, i ja; a każdy z nas osobno musiał jechać, dla uniknienia podejrzenia, i dopiero w Humaniu złączyć się nam trzeba było, gdzie pan Mładanowicz, rządca generalny, miał instrukcją od JW. Potockiego, wojewody kijowskiego, swojego pana, aby nas opatrzył, co tylko pan Azulewicz rekwirować będzie, i chociaż nas z Lwowa wyprawili, każdy swoją drogą do Humania szczęśliwie trafił, oprócz pana Massalskiego, który został męczennikiem miłości ojczyzny. Bo natrafiwszy na komendę pana Branickiego, wówczas łowczego koronnego, a który już się zaprawiał na krwi rodaków, został do niego przyprowadzony. Jakiś pana łowczego dworzanin wydał, że go widział we Lwowie przy dworze JW. Paca, starosty ziołowskiego, marszałka generalnego konfederacji. Zaczął go pan Branicki wybadywać, od kogo, gdzie i z czym jedzie, bo domyślał się, że z czymś ważnym; kusił go różnymi obietnicami, potem katował niemiłosiernie. Ale szlachetny młodzieniec, pamiętny swojej przysięgi, gdy ani łagodnością, ani datkami, ani mękami nie dał się zachwiać, oddał go JW. Branicki komendzie moskiewskiej, która jako szpiega natychmiast go powiesić kazała.

        Drewno i kamień dominowały przy budowie mostów aż do drugiej połowy XVIII stulecia, bo dopiero w 1779 roku angielski inżynier i pionier hutnictwa (wynalazł m.in. sposób koksowania węgla do celów hutniczych oraz dokonał pierwszego w świecie wytopu żelaza przy użyciu koksu, bez węgla drzewnego) – Abraham Darby, zbudował nad rzeką Severn w Wielkiej Brytanii pierwszy w świecie most żeliwny. Jest to most łukowy, o rozpiętości przęseł 31 metrów.

        Na terenie Ameryki łukowe mosty żeliwne nie zdobyły popularności. W tym czasie, gdy w Europie mosty żeliwne wzorowano na dawnych łukowych mostach kamiennych – John Finley zbudował w 1796 roku pierwszy most wiszący, nad rzeką Jacobscreek, a w 13 lat później – na rzece Merimac słynny most łańcuchowy o rozpiętości skrzydeł aż 75 metrów!

        Opierając się na amerykańskich doświadczeniach – konstruktorzy europejscy budowali odtąd głównie stalowe mosty łańcuchowe o rozpiętości skrzydeł nawet do 176 metrów. Po zastąpieniu łańcuchów przez kable – inżynier J. Chaley zbudował w 1834 roku we Fryburgu w Szwajcarii most wiszący o rozpiętości skrzydeł 275 metrów. Drewnianą jezdnię tego mostu zawieszono na 4 plecionych linach stalowych, z których każda składała się z 1056 drutów średnicy 3 mm.

        Ustalono, że linia demarkacyjna przebiegać będzie według aktualnego frontu.

        Formalnie biorąc, nastąpiło zawieszenie broni. Niemcy jednak nadal nie czuli się zobowiązani do ścisłego przestrzegania zawartych w układzie warunków, w dalszym ciągu próbowali korygować na swoją korzyść przebieg linii demarkacyjnej, gdzieniegdzie dochodziło znowu do walk.

        Polskie Dowództwo Główne wyzyskało chwile wytchnienia i przystąpiło do budowania regularnej armii, wprowadzając nowy układ organizacyjny. Całą Wielkopolskę podzielono na 3 duże okręgi wojskowe, ściśle związane z trzema frontami: północny – ppłk Grudzielski, zachodni – płk Milewski, południowy – płk Kuszewski. Wreszcie podporucznicy przestali pełnić funkcje przerastające ich kwalifikacje, zwłaszcza że skończyła się partyzantka. Otwarto szkoły oficerskie i podoficerskie oraz krótkie kursy, które wypuszczały pierwszych absolwentów.

        Silna i wyszkolona armia była potrzebna – nie tylko dla zabezpieczenia granic Wielkopolski i całego zaboru pruskiego od zachodu, ale przede wszystkim od północy, gdzie Niemcy zgromadzili potężną armię z wojsk, które, jak już mówiliśmy, opuszczały wschodni front.

TRYBUNAŁ LUBELSKI
         
        Otóż rozgniewany W. Kurdwanowski tej biednej wdowy uporem ułożył sobie procederem wydrzeć, czego pieniędzmi dostać nie mógł. Miał on sobie obowiązanym neofity Abramowicza, który liznąwszy jurysterii, do wszystkich takowych interesów był sposobny. Jakoż podobnymi na obywatela się wykierował, tak że miał już gdzieś pod Berdyczowom kilka wiosek, które potem dzieci jego odziedziczyły, a przecie żadnego brudnego interesu nie opuścił, byle mu za niego coś kapnęło. Bo to był z tych, jakich niektórym potrzeba; jego antecesor za dwanaście srebrników Chrystusa Pana zdradził, on za sześć całą by Świętą Trójcę przedał.

        Ułożyli więc z sobą następną machinacją: dziad pani Glinkowej od antecesorów pana Kurdwanowskiego nabył tę wioskę, która go tak mocno tentowała; a donacja, kontrakt resignationis i kwit de pretio na nią były w aktach żytomierskich. Przekupują więc niejakiego Chamca, plenipotenta pani Glinkowej, aby oryginały spomiędzy jej papierów wydobył i im oddał; one dostawszy jadą natychmiast do Żytomierza i tam za tysiąc czerwonych złotych wyrabiają u Chojeckiego, pisarza ziemskiego tamecznego, iż z akt wydziera obiatę tych dokumentów, a tak zatarłszy wszelki ślad nabycia wsi, zapozywa W. Kurdwanowski panią Glinkową o nieprawne posiadanie majątku sine nullo dato et accepto.