To była kuchnia w moim rodzinnym domu, ale jak to w snach bywa, wszystko było inaczej: inny kształt, inne wyposażenie, a mimo to jestem przekonany, że przeniosłem się do Wilczkowa. To nic, że nie wszystko się zgadzało, przecież w snach jest tak, jak jest. Z sufitu zwisały przewody elektryczne, zastanawiałem się, dlaczego Ojciec planuje aż tyle żarówek... Nie szukałem odpowiedzi na to pytanie, zwróciłem uwagę na ryby: było ich bardzo dużo, część świeżo oprawiona, inne już poćwiartowane, ale moją uwagę zwróciły marynowane makrele. Wszystko w śnie, ale zastanawiałem się, makrele w marynacie? Skusiłem się na kawałek, uszczknąłem i... w tym momencie obudziłem się z mocnym przekonaniem, że tego ranka muszę się wybrać do Merlin, do maryjnego sanktuarium diecezji London.

Znam to miejsce, odwiedzam je co jakiś czas (na łamach "Gońca" pisałem o sierpniowych obchodach święta Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z udziałem ordynariusza londońskiego, ks. bpa Fabro), ale nie przypuszczałem, że w bardzo chłodny poranek 28 listopada wybiorę się tam ponownie. No bo właściwie w jakim celu? Zwłaszcza teraz, późną i zimną jesienią; ostatecznie pomodlić się można w zaciszu domowym.
Ale to było silniejsze od mojego wrodzonego lenistwa, coś mnie popychało, coś podpowiadało, że trzeba się wybrać do sanktuarium. Wahałem się, ale kiedy pomyślałem, że ryba (to nic, że marynowana) to symbol chrześcijański, że takim znakiem rozpoznawali się pierwsi chrześcijanie, nie mogłem przewrócić się na drugi bok i udawać, że śpię.
Tak naprawdę, to sanktuarium położone jest w sąsiedztwie kościoła św. Patryka, czyli kilka kilometrów od Merlin, ale dojazd jest łatwy: opuszczamy autostradę 401 w miejscowości Tilbury i po kilku kilometrach jesteśmy na miejscu – w diecezjalnym sanktuarium Matki Bożej Różańcowej. Trzeba dodać, że jest to miejsce szczególne, to nie tylko sanktuarium maryjne, ale także miejsce, w którym zgromadzono dziesiątki figur świętych; to miejsce, w którym wytyczono cztery alejki modlitewne i gdzie znaleźć można także polonica. Jest w kościele obraz Jezusa Miłosiernego wg wizji św. Faustyny, jest figurka św. Maksymiliana Kolbe z charakterystycznym pasiakiem, jest siostra Faustyna.
Ale jak sama nazwa wskazuje, jest to przede wszystkim miejsce dedykowane Maryi, miejsce, w którym odmawia się różaniec.
Kiedy wędrowałem ścieżkami, przesuwając paciorki różańca w palcach, zatrzymałem się przed niepozorną figurką Matki Bożej: typowo murzyńskie rysy, a więc coś zupełnie nowego, przynajmniej dla mnie, chociaż z drugiej strony, kupiłem swego czasu "na starociach" Maryję z Dzieciątkiem, która jest Azjatką. Nie powinienem się zatem dziwić. Rzuciłem okiem na tablicę zawierającą informacje na temat Matki Bożej z Kibeho (miejscowość w Rwandzie, Afryka) i po chwili zrozumiałem, dlaczego jestem w sanktuarium, otóż 28 listopada obchodzimy święto Matki Bożej z Kibeho!
Matka Boża po raz pierwszy i po raz ostatni objawiła się rwandyjskim nastolatkom właśnie 28 listopada: 1981 i 1989 roku. Przerwałem modlitwę, aby przeczytać do końca informacje na temat objawień w Afryce. Co niezwykłe, są to pierwsze objawienia na kontynencie afrykańskim oficjalnie uznane przez Kościół. Zwróćmy uwagę, że zaledwie 20 lat upłynęło od pierwszego objawienia Matki Słowa (tak się przedstawiła pierwszej wizjonerce – Nyina wa Jambo) do oficjalnego uznania Kibeho za miejsce szczególne.
Nie muszę chyba dodawać, że po powrocie do domu komputer ledwo dychał, tak go pędziłem po wirtualnym świecie w poszukiwaniu informacji dotyczących objawień w Kibeho.
KIBEHO 1981–1989
28 listopada 1981 r., w stołówce szkoły średniej, Alphonsine Mumureke ma objawienie, Maryja przedstawia jej się jako Matka Słowa, dziewczyna jest w szoku, otoczenie nie bardzo chce jej wierzyć, dlatego 12 stycznia 1982 r. kolejna uczennica, Nathalie Mukamazimpaka, dołącza do pierwszej wizjonerki i wreszcie 2 marca 1982 pojawia się trzecia, Marie-Claire Mukangongo. W tym miejscu trzeba dodać wyjaśnienie, że ostatnia wizjonerka przez kilka miesięcy starała się ośmieszyć zarówno Alphonsine, jak i Nathalie. Ta, która szydziła, wyśmiewała, została także wybrana przez Maryję.
O wydarzeniach w Kibeho było głośno nie tylko w Rwandzie, ale i w krajach sąsiednich, na spotkania z wizjonerkami przybywały tysiące ludzi. Początkowo objawienia miały miejsce w szkole, później, na życzenie Maryi, zbudowano na zewnątrz specjalną platformę, dzięki temu pielgrzymi mogli się na własne oczy przekonać, jak się odbywają spotkania z Matką Bożą.
Pamiętajmy, że zgromadzone tłumy widziały tylko wizjonerki w transie, słyszano ich słowa, ale Maryja była dla nich niewidoczna. Dopiero później wizjonerki uzupełniały dialog słowami, które do nich kierowała Matka Słowa.
Miejscowy biskup bardzo szybko uznał, że są to autentyczne objawienia, chociaż powołał specjalną komisję, w skład której wchodzili nie tylko duchowni, ale także świeccy specjaliści, w tym psychiatra. W czasie wizji, kiedy dziewczyny zapadały w trans, ekstazę, wyłączały się z tego świata: można je było kłuć szpilką, uderzać, świecić w oczy – nie reagowały. Na twarzach tylko widać było uśmiech szczęścia, nieziemskiego zadowolenia.
W czasie spotkań z Maryją wizjonerki odbywały np. mistyczne podróże do miejsc, które możemy określić jako niebo, piekło; prowadziły niezwykłe głodówki, ale przede wszystkim przekazywały światu – pamiętajmy, że nie były to lokalne napomnienia, ale słowa kierowane do wszystkich ludzi – wyraźne ostrzeżenia.
Matka Boża prosiła o modlitwę, o głęboką wiarę – przypomniała, za pośrednictwem wizjonerki, różaniec do siedmiu boleści Matki Bożej, prosiła, aby ludzie tę modlitwę odmawiali. Nie zastąpi ona tradycyjnego różańca, ale to modlitwa, która Matka Boża bardzo kocha.
Była to modlitwa zapomniana, nieznana w Rwandzie – jak powiedział jeden z biskupów, "nie znaliśmy jej my, biskupi, nie znali księża", więc kiedy Marie-Claire powiedziała, że taka jest wola Maryi, aby odmawiał tę modlitwę cały świat, był to dla niego kolejny dowód na prawdziwość objawień.
Najważniejsze objawienia miały miejsce w okresie 28 listopada 1981 – 3 grudnia 1983, chociaż ostatnie miało miejsce dokładnie 28 listopada 1989 r. i było udziałem Alphonsine. Wizjonerki miały jeszcze prywatne objawienia, pojawiło się także dużo innych osób, które utrzymywały, że miały przekazy Maryi i Jezusa, ale komisja kościelna uznała tylko trzy pierwsze wizjonerki. Tym bardziej, że inne objawienia – jeżeli nawet były autentyczne – nie wnosiły niczego nowego.
15 sierpnia 1982 r. Matka Boża pojawiła się płacząc, pokazała wizjonerkom obraz krwawej wojny, rzeki krwi – to wszystko, co miało miejsce w Rwandzie w 1994 r., kiedy wymordowano około miliona ludzi. Jedną z ofiar wojny domowej była wizjonerka Marie-Claire. W samym Kibeho wymordowano tysiące ludzi, także tych, którzy schronili się w kościele.
Mówiąc o objawieniach w Kibeho trzeba zwrócić uwagę, że Maryja nie przekazywała czegoś nowego, raczej powtarzała to, co wcześniej chciała przekazać ludziom, stąd apele o modlitwę, o pokutę: "Okażcie skruchę, żałujcie, żałujcie (za grzechy)", "Nawróćcie się kiedy jest jeszcze czas", "Świat jest w bardzo złym stanie", "Świat idzie ku swemu zniszczeniu", "Świat jest w stanie buntu wobec Boga, zbyt wiele grzechów się na nim popełnia. Nie ma miłości ani pokoju".
Rwanda spłynęła krwią, ostrzeżenia Maryi zdały się na nic? Mimo rzezi, która miała tam miejsce, miejscowy episkopat mówi o nawróceniach, ożywieniu życia religijnego – tak więc objawienia nie zostały zapomniane. Rokrocznie do Kibeho przybywa tysiące pielgrzymów, notowane są cudowne uzdrowienia, ale czy w skali globalnej przekazy Maryi w jakiś sposób docierają do ludzi? Czy apele o pokutę, szczerą modlitwę spotykają się z odzewem, uderzeniem w piersi (własne, bo znacznie łatwiej bije się w pierś cudzą, prawda?).
Straszy się ludzi końcem świata w grudniu 2012 r., a przecież tylko Bóg jeden wie, kiedy koniec nastąpi. A że nastąpi, nie można mieć wątpliwości i w żaden sposób ludzkość tego nie uniknie.
O tym, że objawienia w Afryce Kościół potraktował bardzo poważnie, świadczy to, że już w roku 2001 zostały one uznane. Nikogo nie namawiam, ale podpowiadam tylko, że warto się bliżej zapoznać z treścią objawień, które miały uczennice szkoły średniej w niewielkim Kibeho.
Na zakończenie dodam, że obecnie w Kibeho pracują polscy pallotyni, a siostry zakonne prowadzą szkołę dla niewidomych dzieci.
I może krótkie wyjaśnienie, jak się odmawia Różaniec do Siedmiu Boleści Matki Bożej. Różaniec składa się z siedmiu części, w których rozważa się najboleśniejsze momenty z życia Maryi. Każda tajemnica, to Ojcze nasz... i siedem razy Zdrowaś Maryjo; tajemnice różańca do siedmiu boleści: proroctwo Symeona, ucieczka do Egiptu, szukanie Jezusa, który pozostał w świątyni, spotkanie Jezusa dźwigającego krzyż, śmierć Jezusa na krzyżu, zdjęcie Jezusa z krzyża, złożenie Jezusa do grobu.
Przed nami szczególny czas – Boże Narodzenie – warto się zatrzymać, sięgnąć po Biblię, pokusić o refleksję, zadumę; warto wczytać się w słowa przekazane nam przez Matkę Bożą z Kibeho.
Leszek Wyrzykowski

Od czasu Marszu Niepodległości polskie życie polityczne rozkołysało się i zatrzeszczało. Wzrost popularności prądów narodowych nie tylko uruchomił dzwonki alarmowe w obozach kompradorów, ale – może nawet głośniej – też w namiotach "świętej prawicy". 

Nagle okazało się, że wykuta w kamieniu pozycja PiS-owej opozycji nie jest taka niewzruszona, jak by to miało wynikać z bieżącego rozdania kart. Wzbiera młoda fala poważnie odwołująca się do tradycyjnych endeckich korzeni.
Zaczęły się więc dąsy i podchody; oddzielne pochody i polityczne deklaracje.
Oskarżono młodych endeków o sprzyjanie Rosji – no bo to tradycyjny kierunek sympatii tego środowiska od czasów Dmowskiego, wyśmiano rzekomy antyamerykanizm – bo środowisko "Gazety Polskiej" złego słowa na Waszyngton, ergo Izrael nie da powiedzieć i mrugnięto okiem, że może to jest robione na zlecenie czekistów.

W Polsce, jak coś nie jest po naszej myśli, to pewnikiem jest to agenturalna robota obcych wywiadów...
To, że akurat środowisko "Gazety Polskiej" czy PiS-u również można by w taki sposób opisać, insynuując związki z Mosadem, CIA czy co tam jeszcze węszy, świadczy tylko o tym, że oskarżenie o agenturę nijak się ma do argumentów merytorycznych i jest odpowiednikiem czegoś na kształt "ale ci z gęby śmierdzi", czy też "masz wszy jak ruskie czołgi" w debacie "osobistej".
Są to rzeczy, których sprawdzić nie sposób, więc póki co kłóćmy się na argumenty, patrzmy na ręce i efekty działań, ważąc słowa, by przynajmniej odrobinę wzbogacić naszą ubożuchną myśl polityczną i włożyć do szafy pełen zestaw garniturów, z których mogliby wybierać przyszli politycy.
Zamiast się dąsać, namawiajmy się do myślenia i zbierania jak największego zakresu informacji o sytuacji Polski. Bądźmy też świadomi, że we współczesnym świecie jest wiele interesów ponadnarodowych wywierających wpływ na życie polityczne państwa takiego jak Polska –finansowych, korporacyjnych, organizacyjnych.
Wobec licznych projektów nie można o bezpieczeństwie państwa czy kierunkach jego polityki dyskutować kategoriami zakorzenionymi w polityce XX, a nawet XIX wieku.

Fundamentem myślenia powinno być tutaj założenie, że silne państwo polskie leży w interesie Polaków i takie państwo z silną armią, policją i systemem finansowym należy szybko zbudować.
Nie jest to założenie dla wszystkich oczywiste – wielu Polaków uznaje projekty ponadnarodowe, jak europejski, za ważniejsze, dlatego przyjęcie lub odrzucenie takiego założenia może niczym papierek lakmusowy wyznaczać granicę, komu po drodze z nami, Polakami, a kto przeciwko nam.
Jeśli ktoś uważa, a jeszcze gorzej gdy działa przeciwko sile Polski, to wedle normalnego rozeznania jest to zdrajca. Kto kosztem interesu Polski, czyli polskich rodzin, polskich robotników, polskich miejsc pracy, realizuje interes inny, niezależnie od tego na jak bardzo szczytnych założeniach oparty, musi być traktowany jako przeciwnik.
Dyskutujmy więc o projektach politycznych naprawy państwa, identyfikujmy wrogów naszego działania, zamiast wytykać sobie paxową przeszłość środowisk endeckich – o czym współczesna młodzież ma blade pojęcie.
Musimy też zdawać sobie sprawę, że większość środowisk politycznych w Polsce była dokumentnie rozpracowana przez różne policje. Niczego to nie przekreśla, ale trzeba to wiedzieć i pamiętać, zwłaszcza wtedy, gdy ktoś zrobi nagłą woltę albo zaczyna niespodziewanie lansować jakiś interes korporacyjny.
Polska myśl polityczna musi przede wszystkim zdefiniować interes polski; musimy rozeznać się i popatrzeć, gdzie nam po drodze, a gdzie nie.
Dlatego jednostronne deklaracje, oświadczenia w rodzaju, że powinniśmy byli przypodobać się Izraelowi, głosując przeciwko palestyńskiej rezolucji w ONZ, są dziecinne.

W polityce nie ma miejsca na sentymenty, liczą się interesy. Gdyby Izrael nam za takie poparcie coś wcześniej dał – jak choćby rezygnację z państwowego wsparcia roszczeń organizacji żydowskich wobec państwa polskiego, to byłoby o czym rozmawiać. Tymczasem polska polityka w stosunkach międzynarodowych bardzo często robiona jest na zasadzie "przymilania się" i oczekiwania na wzajemność. Jak takie "oczekiwanie" wygląda, bardzo dobrze pokazują polskie losy w II wojnie światowej.
Nie ma czegoś takiego, jak stałe sojusze, co nam wielokrotnie uświadomili możni tego świata; dzisiaj możemy być z Rosją, jutro z Izraelem, pojutrze ze Stanami Zjednoczonymi. Ale do tego musimy mieć normalne państwo, a nie pacynkę, którą każdy szarpie za sznurki.
My nie mamy kochać ani Żydów, ani Niemców, ani Rosjan; my mamy z nimi robić interesy.
I pora, aby polskie elity zaczęły w ten sposób myśleć; pora też oddać sprawiedliwość endekom, że to oni pierwsi tego rodzaju przeświadczenie i nastawienie wnieśli do polskiej debaty. A więc, niech idzie młodość...

Andrzej Kumor
Mississauga

Dalsza część artykułu dostępna po wykupieniu subskrypcji. Kup tutaj!

W ostatnim czasie napisałem dwa listy do redakcji polskich tygodników "Najwyższy Czas" i "Uważam Rze". Sprowokowały mnie do sięgnięcia po pióro teksty, które zostały opublikowane na ich łamach. Ciekawy byłem, czy w ogóle któraś z redakcji zareaguje? Dla czytelnika zawsze jest pewną satysfakcją wyłapanie jakiegoś lapsusu, tym bardziej jeżeli mieszka się daleko od kraju i można powiedzieć: kochani, tutaj daliście ciała, a i tutaj można byłoby podnieść poziom, zajrzeć do encyklopedii, podręcznika historii czy dopuścić do głosu bezpośredniego uczestnika opisywanych wydarzeń.

Oczywiście każda redakcja jest – w większym czy mniejszym stopniu – zasypywana listami i wszystko w rękach osoby, która odpowiada za kontakt z czytelnikami. Kosz redakcyjny (nawet jeżeli jest tylko elektroniczny) puchnie, czytelnicy piszą, kosz puchnie...
Od razu powiem, że redakcja "Najwyższego Czasu" nie tylko, że odpowiedziała, ale wykorzystała na stronie internetowej to, co podesłałem. Może dlatego, że i sprawa była łatwiejsza? Otóż w jednym z tekstów Krzysztofa Mazura o potyczkach Józefa Piłsudskiego z klerem ukazało się zdjęcie ks. bpa Adama Sapiehy z podpisem, że biskup był członkiem Rady Regencyjnej, która w listopadzie 1918 r. przekazała Piłsudskiemu władzę. Prawda jest taka, że proniemiecka Rada Regencyjna, zgodnie z wolą Niemiec, rzeczywiście postawiła na późniejszego Marszałka, ale w jej składzie nie było bpa Sapiehy. Radę tworzyli warszawski arcybiskup Kakowski, książę Lubomirski i ziemianin Ostrowski. Ten sam błąd wyłapał prof. Ryszard Bender, którego list ukazał się w papierowym wydaniu tygodnika, ale z adnotacją, że również czytelnik z dalekiego Windsor... jego list na stronie internetowej...
Zupełnie inaczej miała się sprawa z "Uważam Rze" i moje uwagi były znacznie poważniejsze – były to wręcz zarzuty pod adresem... Waldemara Łysiaka!

No, ktoś się zaśmieje w tym momencie, z motyką na słońce... polonijny pismaku, na samego Łysiaka się porywasz?!
Już spieszę z wyjaśnieniem, że nie rzuciłem się na Mistrza bez powodu, aby zwrócić np. na siebie uwagę, ale może zacytuję to, co napisałem:
W jednej ze swych książek Waldemar Łysiak zamieścił swoje zdjęcie z dzieciństwa: sympatyczny maluch na bujanym koniku.
Twórczość pana Waldemara cenię bardzo wysoko, mogę powiedzieć, że jest Łysiak i bardzo długo nie ma nikogo; jego książki zajmują jedną z półek w mojej domowej biblioteczce, np. ośmiotomowe "Malarstwo białego człowieka" z dedykacją Mistrza w tomie pierwszym.
Tym niemniej zastanawia mnie lekkość, z jaką rzuca liczbami dotyczącymi np. liczby ofiar totalitaryzmów czy polskich współpracowników Gestapo. W felietonie "Czerwonka intelektualna" ("Uważam Rze", numer 45 z 5–11 listopada 2012) pisze m.in.: "Sto milionów istnień z ręki Stalina. Plus kilkadziesiąt milionów z ręki Hitlera (...) Plus sto kilkadziesiąt milionów z ręki Mao Zedonga. Plus kilkadziesiąt milionów z ręki Pol Pota".
Kilka miesięcy wcześniej na łamach "Uważam Rze" pisał o 60 tys. polskich współpracowników Gestapo, zaznaczając, że to nie wszyscy zdrajcy służący Niemcom w latach II w.św.
Ciekawy jestem, z jakich źródeł Mistrz korzystał, podając tak wysoką liczbę polskich zdrajców? Na przykład Richard Lukas w "The Forgotten Holocaust. The Poles under German Occupation 1939–1944", na stronie 117 podaje informację, że Israeli War Crime Commissiom oszacowało, iż poszło na współpracę z niemieckim okupantem 7 tys. Polaków. To też za dużo, ale w porównaniu z liczbą podaną przez W. Łysiaka różnica jest ogromna.
Podobnie można potraktować ogólnikowe szacowanie liczby ofiar we wspomnianym felietonie "Czerwonka intelektualna", kilkadziesiąt, to chyba jest między 20 a 90? Bez wątpienia jest to znaczna rozpiętość. Nie chcę bronić żadnego ze zbrodniarzy, chodzi mi raczej o rzetelność przekazywanych informacji.

Na przykład w znakomitej książce "Mao. The Unknown Story" autorstwa Jung Chang i Jona Halliday, (Anchor Books, 2005) czytamy, iż Mao odpowiada za 38 mln ofiar głodu, a w sumie za 70 mln ofiar. Dlaczego pan Waldemar pisze "sto kilkadziesiąt milionów"?
A już przypisanie Pol Potowi "kilkudziesięciu milionów" podnosi nie tylko brew ze zdziwienia. Szacuje się, że wymordował od 1 do 3 mln obywateli Kambodży, czyli Kampuczy. Jak się to ma do pana Waldemarowego określenia "kilkadziesiąt"?
Nie jest to przykład ułańskiej fantazji (Mistrz na koniku), a zwyczajne bujanie (koń na biegunach).
Wytknięcie tych potknięć w żaden sposób nie zmienia mojej bardzo wysokiej oceny pisarstwa W. Łysiaka. Powtórzę: takiego drugiego nie ma! Mam też nadzieję, że moja kolekcja "łysiaków" wzbogaci się jeszcze o niejedną znakomitą pozycję.
Podrzuciłem też tekst odnoszący się do wywiadu z synem Chruszczowa, który ukazał się na łamach tygodnika i w którym, delikatnie mówiąc, syn Nikity mija się z prawdą.

Jak to się popularnie mówi kamień w wodę... Ponieważ jestem regularnym czytelnikiem "Uważam Rze", zwróciłem uwagę, że niemal wszystkie listy, które są publikowane, to niemal hołdujące w treści wyrazy uznania, że dobrze, iż jest, że tydzień zaczynam od... Z drugiej strony, mieć w ekipie Łysiaka to duży sukces sam w sobie. I... niebezpieczeństwo, aby się nie zbiesił! Co prawda zza oceanu trudno śledzić poczynania nawet tak wybitnych osób jak Łysiak, ale przypominam sobie, że odszedł np. z "Gazety Polskiej", trzaskając drzwiami...
Lubię jego felietony, jak wspomniałem mam sporo książek, ale np. "4" (taki tytuł) zamieniłem na jedno z jego wcześniejszych dzieł, ale chciałbym wiedzieć, skąd wziął owe tysiące zdrajców? Jeżeli nie ma na to dowodów, to wpisuje się w niechlubną listę tych, którzy nam, Polakom, przypisują najgorsze rzeczy! I aż się przestraszyłem tego, co napisałem... naprawdę. Dlaczego zatem nie przytoczy się źródeł, z których pan Waldemar korzystał? Nie można strony żydowskiej posądzać o sympatię do nas, ale skoro R. Lukas powołuje się na żydowskie opracowania i podaje liczbę 7 tys., byłoby dobrze wiedzieć, gdzie podano 60 tys.
Niby sprawa niewielka, redakcja tygodnika "Uważam Rze" nie odpowiedziała na list czytelnika, ale prawda jest taka, że chwila roztargnienia (?) Mistrza może go sporo kosztować. Na przykład można byłoby popełnić felieton wręcz wyśmiewający Łysiaka i jego wiedzę na temat zbrodni komunizmu...

Albo wykpić redakcję, iż w obawie o reakcję Mistrza list do redakcji zamiotła pod dywan...
Na marginesie dodajmy, że zarówno dziennik "Rzeczpospolita", jak i tygodnik "Uważam Rze" wydawane są przez tę samą spółkę, której właściciel przetrzebił skład redakcyjny dziennika, a i z tygodnika odchodzi wicenaczelny. Powiem krótko: byłoby szkoda utracić tygodnik, a jeśli chodzi o dziennik, w którym wicenaczelnym został "importowany" z "Gazety Wyborczej" dziennikarz, to chyba zaczynają się zbierać ciemne, burzowe chmury. "Rzeczpospolita" jako organ Michnika? Odpukać w niemalowane drzewo...

Leszek Wyrzykowski

While Trudeau claimed to have successfully resisted the threat of Quebec separatism, he had his own, left-liberal agenda to promote. With the continued assurance of federal Liberal supremacy in Quebec, Trudeau obtained what he (possibly vaguely inspired by the Maoist theory of building up a “provincial stronghold” for the eventual conquest of China) considered a “regional base for socialism.” Indeed, Trudeau won the majority of seats in English-speaking Canada only in the 1968 election, when “Trudeaumania” swept the country. Nevertheless, Trudeau remained in power from 1968-1984 (except for nine months in 1979-1980). He realized that in the Canadian system as it existed at that time, a Prime Minister who continued to win majority governments could do virtually anything he wanted. Trudeau was also assisted by the federal New Democratic Party (Canada’s extremely ideologically-energetic social democrats) – a party he himself had earlier belonged to. Trudeau was extremely conscious of using all the instruments and powers at the disposal of a government and state to strongly shape society.

In Quebec itself, Trudeau battled against the separatist Parti Quebecois, which had arisen as a new focus for Quebec aspirations. In 1980, the Parti Quebecois (under the leadership of Premier Rene Levesque), which had won the 1976 election in Quebec, held a referendum on “sovereignty-association” – which was defeated by a ratio of about 60-40. In 1982, Trudeau brought the Charter of Rights and Freedoms into the Canadian Constitution, which was opposed by Rene Levesque and the PQ – who saw it as diluting Quebec’s “collective rights.”
The Charter of Rights and Freedoms essentially enshrined nearly all of Trudeau’s agenda – including bilingualism, multiculturalism, feminism, affirmative-action policies (called employment equity in Canada), transfer payments from richer to poorer provinces – as the highest law of the land.
In 1984, many Quebecois nationalists, now disgusted with Trudeau, aligned themselves with the Progressive Conservative party of Brian Mulroney, who was himself a fluently bilingual Quebecker. Mulroney won one of the largest parliamentary majorities in Canadian history. However, in the aftermath of sixteen years of Trudeau, enormous drive and energy would have been required to initiate a process of recovery from what has been called “the Trudeau revolution.” Though he had allowed the aura of a right-winger to settle on him in 1983-1984, Mulroney was himself mostly driven by liberal sentiments, and – once in power – he brutally kept down “small-c conservative” elements and ideas within the Progressive Conservative party.

In 1987, Mulroney reached the Meech Lake Accord with the provincial premiers. Quebec, under Liberal Premier Robert Bourassa, agreed to accede to the Charter of Rights and Freedoms, in exchange for further modifications to the Constitution, which would – among other provisions – recognize Quebec as a “distinct society.” The Meech Lake Accord was well on its way to acceptance, but a disparate coalition of Trudeau Liberals and right-wing English-Canadians disdainful of Quebec managed to torpedo the Accord, when two smaller English-Canadian provinces withheld their approval. In 1992, Mulroney tried again with the Charlottetown Agreements, which were put to a countrywide referendum. Ironically, the Quebecois nationalists rejected the Charlottetown Agreements because they felt they gave them “too little,” whereas English Canada felt the agreements gave Quebec “too much.”

It was virtually as a direct consequence of the failure of the Charlottetown Agreements that the Bloc Quebecois – under the leadership of Lucien Bouchard, Mulroney’s former Quebec lieutenant – arose to contest the federal election of 1993 (running candidates only in Quebec), and the Parti Quebecois won the Quebec provincial election of 1994. Jacques Parizeau's Parti Québécois won the September 1994 provincial election with about two-thirds of the seats (but with only a fraction more of the popular vote, with the "first-past-the-post" system of geographically-based ridings). In 1995, there was the second referendum on Quebec sovereignty, which failed by a razor-thin margin. Jacques Parizeau’s bitter concession speech, blaming the defeat on “money and the ethnic vote” was slapped down – even by some prominent members of his own party – as virtually symptomatic of “Nazism” – and he was forced to resign from the PQ leadership.
The Bloc Quebecois won 54 seats in the federal election of 1993, thus becoming the Official Opposition (the second-largest party) in the federal Parliament. Preston Manning’s Reform Party – which had arisen in 1987 as a Western Canadian regionalist and “small-c conservative” alternative – won 52 seats, whereas the Progressive Conservatives (under the leadership of Kim Campbell) were reduced to 2 (two) seats!

Mark  Wegierski

Partially based on an English-language text that appeared in Polish translation under the title, “Tendencje separatystyczne w Kanadzie.” (Separatist tendencies in Canada) trans. Olaf Swolkien, Nowe Sprawy Polityczne (New Political Affairs) (Wolomin, Poland) no. 30 (2004-2005),
pp. 77-81