Andrzej Kumor: Panie profesorze, spotykamy się w Kanadzie. Kanada postrzega siebie jako sukces multi-kulti. Jak pana oczami wygląda wielokulturowość kanadyjska?

Prof. dr hab. Mieczysław Ryba: W Kanadzie jestem tylko od kilku dni, natomiast trzeba zasadniczą różnicę wskazać między Ameryką szeroko rozumianą a Europą. Jeśli bierzemy pod uwagę tzw. współżycie różnych narodów i mniejszości narodowych, pamiętajmy, że tu w jakimś sensie tutaj wszyscy są gośćmi, w porównaniu z Europą, gdzie mamy nie tylko do czynienia z narodami od średniowiecza, ale mamy też do czynienia ze starożytnymi kulturami typu antyczne, takie jak rzymska czy grecka, które stoją u fundamentu całej kultury europejskiej, również tych poszczególnych narodów. Więc tutaj wydaje się, że wszyscy jakoś czują się gośćmi. Nawet jeśli są od tych kilku pokoleń, to ta tożsamość, czyli głębia rozumienia tego, kim się jest w sensie kulturowym, czyli w sensie narodowym zarazem, jest o wiele niższa, płytsza.

Trzeba by rozróżnić, moim zdaniem, to pojęcie multikulturalizmu i pojęcie wielokulturowości. Wiele kultur zawsze istniało na kontynencie europejskim i nie tylko, wiele też narodów. To jest rzecz dosyć naturalna, czasem nawet na jednym terytorium jakoś koło siebie te narody żyły. Natomiast multikulturalizm polega na tym, że stara się na danym obszarze czy w danym państwie zjednoczyć niby te narody, przy czym na zasadzie relatywizmu kompletnego, a to ostatecznie musi prowadzić do takiego młyna, który te kultury rozbija w ich najbardziej elementarnych, fundamentalnych podstawach. Bo jeżeli weźmiemy czynnik religijny, czynnik etyczny itd., to praktycznie to wszystko się sypie i tworzy się takie akwarium różnych tych kultur, tworzy się coś w rodzaju zupy rybnej, taka mieszanina.

To się nie za bardzo daje zjeść ani żyć w sensie duchowym, czyli kulturowym.

Trudno mi powiedzieć, jak to wygląda w Kanadzie, ponieważ ja tutaj będąc, jestem wśród Polonii, i widzę, że Polacy żyją kulturą narodową polską, a żyć kulturą narodową polską na emigracji to zasadniczo żyć przy kościele.

Znowu zdrożeje prąd

Toronto 1 listopada w Ontario znowu wzrosną opłaty za prąd. Ontario Energy Board podało, że stawka w godzinach szczytu, czyli od 7 do 11 i od 5 do 7, wzrośnie o 1,4 centa do 17,5 za kilowatogodzinę. W średnim szczycie – od 11 do 5 – za kilowatogodzinę będziemy płacić 12,8 centa (podwyżka o 0,6 centa).

Najmniej wzrosną ceny poza szczytem – od 7 wieczorem do 7 rano oraz w weekendy i święta – bo tylko o 0,3 centa do 8,3.

Rada energetyczna przewiduje, że przeciętny użytkownik miesięcznie zapłaci o 4,42 dol. więcej niż dotychczas. To prognoza w przypadku miesięcznego zużycia energii na poziomie 800 kWh.

Wzrost cen w 40 proc. ma być podyktowany wyższymi kosztami generowania prądu w elektrowniach jądrowych i wodnych.

Rada ustala stawki co roku w maju i w grudniu. Ponadto przesuwa godziny szczytu, tak by dopasować się do krótszych zimowych dni.

Mississauga cała w liberałach

Mississauga Wszystkie 11 okręgów wyborczych w Mississaudze trafiło w ręce liberałów.

Czerwono zrobiło się w Streetsville. Mandat otrzymał Gagan Sikand (47,7 proc.) – młody prawnik, właściciel małej firmy. Okręg był wcześniej reprezentowany przez Brada Butta (40,4 proc.). Fayaz Karim (NDP) otrzymał 9 proc. głosów, Chris Hill (Zieloni) – 2,3 proc., a Yegor Tarazevich (Christian Heritage Party) – 0,5 proc. Frekwencja wyniosła 66 proc.

W Portugese Cultural Centre po zwycięstwie Sikand przyznał, że nie było łatwo. Wspominał, że on sam, pracownicy jego sztabu i wolontariusze zapukali do 50 000 drzwi.

Spośród obietnic wyborczych mieszkańców Streetsville szczególnie interesowało 20 miliardów dolarów, które przez najbliższe 10 lat ma być przeznaczone na budowę przystępnych mieszkań. Sikand obiecał, że będzie trzymał rękę na pulsie, jeśli chodzi o przegląd środków bezpieczeństwa na kolei. W zeszłym miesiącu na terenie okręgu wybuchł pożar w pociągu.

W Mississauga-Erin Mills Iqra Khalid wygrała z dotychczasowym posłem konserwatywnym Bobem Dechertem. Powiedziała, że dla jej okręgu i dla całej Kanady nadszedł czas zmian.

Khalid ma 29 lat. Jest prawniczką, skończyła studia na York University. Pochodzi z Mississaugi. Otrzymała 49,7 proc. głosów (przewaga 5836 głosów). Bob Dechert – 39,1 proc., Michelle Bilek (NDP) – 9,4 proc., Andrew Robin (Zieloni) – 1,8 proc.

Rodzice Khalid złożyli podziękowania całej społeczności lokalnej i wolontariuszom. Gdy zaczęły spływać wyniki ze wschodniej Kanady, setki osób popierających liberałów zebrały się przy Paramount Fine Food, przed Erin Mills Town Centre, by świętować zwycięstwo Trudeau.

Peter Fonseca wrócił do polityki. Przez jedną kadencję okręg Mississauga East-Cooksville był w rękach konserwatystów – reprezentował go Władysław Lizoń.

Przewaga Fonseki nad Lizoniem była znaczna. Procentowo głosy rozłożyły się następująco: Peter Fonseca – 54,2 proc., Władysław Lizoń – 35,4 proc., Ali Naqvi (NDP) – 8,6 proc., Jaymini Bhikha (Zieloni) – 1,5 proc., Tim Sullivan (Marxist-Leninist) – 0,3 proc.

Fonseca podziękował członkom swojego zespołu i wolontariuszom. Powiedział, że wszyscy ciężko pracowali i poświęcili wiele czasu, by rozmawiać z wyborcami. Od jakiegoś czasu było dla niego jasne, że Kanadyjczycy mają dosyć rządów Stephena Harpera.

Fonseca był posłem prowincyjnym już dwa razy. Wybrano go w 2003 i potem w 2007 roku. Pełnił funkcję ministra pracy, ale podał się do dymisji, by spróbować sił w polityce federalnej. W 2011 roku walka między Fonsecą a Lizoniem była wyjątkowo zacięta – nasz poseł wygrał ostatecznie mniej niż 700 głosami. Teraz role się odwróciły.

Nowemu posłowi pogratulowały Hazel McCallion i Bonnie Crombie. McCallion przed Świętem Dziękczynienia oficjalnie poparła Fonsecę.

Na terenie okręgu Mississauga East-Cooksville mieszkają 121 792 osoby, z których 80 906 jest uprawnionych do głosowania. Okręg powstał w 2004 roku, był zmieniony w 2012.

Władysław Lizoń powiedział, że jest dumny z tego, że mógł reprezentować swoich wyborców. Przyznał, że to dla niego ważne doświadczenie, choć nigdy nie myślał o karierze politycznej.

Linda Gibbons wciąż siedzi

Mississauga Linda Gibbons (67 l.) od 50 dni pozostaje w areszcie w zakładzie karnym dla kobiet Vanier. Będzie tam jeszcze przez co najmniej tydzień (do 27 października), o tyle bowiem w środę odroczono jej proces. Środowa rozprawa trwała krótko, Gibbons wzięła w niej udział na zasadzie wideokonferencji. Nie odezwała się ani słowem. Oskarżenie podobno rozpatruje "dodatkowe dowody" w tej "skomplikowanej sprawie".

Linda została aresztowana 2 września przed kliniką Morgentalera przy Hillsdale Ave., w torontońskiej "dobrej" dzielnicy Leaside. Jest oskarżona o złamanie stałego nakazu sądowego, na mocy którego w odległości 500 stóp od kliniki zabrania się pewnych działań, m.in. odwodzących kobiety od wejścia do kliniki lub blokowania wejścia. We wcześniejszych dwóch przypadkach aresztowania Gibbons na Hillsdale Avenue, po 3 miesiącach pobytu w areszcie sąd oddalał zarzuty.

Poseł Władysław Lizoń, podobnie, jak wielu innych jego kolegów partyjnych nie zdołał utrzymać mandatu w wyborach federalnych z 19 października 2015. Lizoń przegrał w okręgu Mississauga East-Cooksville ze swym przeciwnikiem z poprzednich wyborów, byłym ministrem turystyki w rządzie liberalnym Ontario Daltona McGuinty'ego Peterem Fonsecą. Różnica głosów wyniosła 25 tys. dla Fonseci do 15 tys. dla Lizonia.

Liberałowie uzyskali większość w nowym parlamencie, premierem kraju będzie Justin Trudeau, milioner, syn wieloletniego popularnego premiera Pierre'a Trudeau, były nauczyciel sztuki aktorskiej.

Były poseł Władysław Lizoń podziękował wszystkim, którzy oddali na niego głos, a szczególnie serdecznie wszystkim ochotnikom i sponsorom.

Wywiad z Władysławem Lizoniem zamieszczamy poniżej:

Większość ludzi chce wierzyć w to, co nie istnieje... Przegrał Władysław Lizoń, przegraliśmy wszyscy

Siła polskiego głosu etnicznego nie zdołała powstrzymać liberalnej fali – poseł Władysław Lizoń przegrał 10 tys. głosów z Peterem Fonsecą, wspieranym przez byłą burmistrz Toronto Hazel McCallion i obecną Bonnie Crombie. Jeszcze podczas wieczoru wyborczego zapytaliśmy byłego posła Lizonia o ocenę kampanii.

Andrzej Kumor: Panie Władysławie, kilka zdań, jak pan ocenia sytuację?

Władysław Lizoń: Kampania, jeżeli chodzi o moją pracę, jestem z niej zadowolony, z tego co zrobiłem – dałem z siebie sto procent, miałem wspaniałych wolontariuszy i tych, którzy pracowali w biurze. A to, co się stało, to jest to, co się w polityce dzieje, przychodzi fala i fala nas tutaj, w Mississaudze, i w dużej części Kanady wszystkich zmiotła. Tak że niestety tak to jest w federalnych, i zresztą prowincyjnych wyborach też, że możliwości kandydata czy posła są w granicach 8, 7, 10 procent. Jak przychodzi jakiś taki moment, że ludzie chcą się pozbyć rządu, to się go pozbywają. Zresztą jest powiedzenie, że Kanadyjczycy nie głosują za rządem, tylko głosują za usunięciem rządu.

– Zawsze przeciwko?

– Zawsze przeciwko rządowi. I tak się stało. Ale ja myślę, że te cztery czy cztery i pół roku – jestem dumny z tego, co robiłem.

– Jakby pan mówił o błędach rządu, czy coś mogło być inaczej, co pan uważa, że było denerwujące dla ludzi, np. podniesienie wieku emerytalnego? Z czym pan się spotykał, chodząc po domach, co zarzucano Partii Konserwatywnej?

– Myślę, że jakichś większych potknięć rządu nie było. Była bardzo silna kampania medialna już od dłuższego czasu, kampania związków zawodowych. Jak pan wie, jeden z posłów zgłosił private member's bill, żeby związki zawodowe rozliczały się tak jak fundacje, żeby pokazały, na co wydają pieniądze. To było bardzo niepopularne. Tak że myślę, że czas na analizę przyjdzie wtedy, jak to się uspokoi, bo te najbliższe tygodnie nie dadzą czasu.

– Rozumiem, że pan teraz będzie odpoczywał?

– Na odpoczynek też czas przyjdzie, ale trzeba pozamykać sprawy, które są. Na to też jest czas dany tym, którzy nie zostali ponownie wybrani.

– Jaki jest plan B, co pan będzie robił?

– Na razie nie mam jakichś bardzo skrystalizowanych planów, ale na pewno najpierw muszę zrobić to, co muszę, to znaczy zamknąć ten okres, zamknąć biuro, wszystko sfinalizować, bo trzeba się rozliczyć z pewnych funduszy, mebli, urządzeń. Na to jest czas. Potem trochę odpoczniemy i będę coś robił. Na pewno nie zniknę.

– Od wielu lat narzekamy na słabą aktywność polskiej społeczności. Jak pan to odbiera, czy czuł pan poparcie Polaków, którzy mieszkają w okręgu?

– Czułem poparcie. Oczywiście wie pan doskonale, że nie jest się w stanie wygrać wyborów na szczeblu federalnym tylko głosami jednej grupy, szczególnie w takim okręgu, w jakim jestem. Zresztą chyba w żadnym okręgu w Mississaudze się nie da tego zrobić. Taka szansa była, kiedy Antoni Kantor startował w prawyborach na radnego, bo wtedy można było głosami jednej grupy bardzo łatwo wygrać te wybory, ale to też się nie udało. Możemy sobie pogdybać. Jest, jak jest. Mówię – ja jestem zadowolony i dumny z tych ostatnich czterech lat. A życie idzie do przodu, żeby tylko zdrowie było, to to jest najważniejsze, i będziemy coś robić.

Zawsze uważałem i uważam, że niezależnie od tego, co się robi, trzeba trzymać głowę wysoko, mieć kręgosłup i trzymać się swoich poglądów, a nie chwiać się jak chorągiewka na wietrze.

– Na koniec zapytam, czy pana nie zaskoczyło poparcie dla liberałów, którego udzieliła pani Hazel McCallion w Mississaudze?

– Mnie to szczególnie nie zaskoczyło, bo to nie był pierwszy raz, kiedy pani McCallion udzieliła poparcia liberałom, zrobiła to w poprzednich wyborach również, popierając kandydatów liberalnych. Tak że to nie była nowość. Rzeczywiście bardzo mocno razem z Kathleen Wynne i z innymi tutaj włączyła się w kampanię. No taka jest polityka, nie odkręcimy tego. Dziwię się jakkolwiek, że tu, w Ontario, taka fala przyszła i ci ludzie są niezadowoleni z rządów prowincyjnych Kathleen Wynne, a nagle takie ogromne poparcie dostają federalni liberałowie. No ale pewnie tak miało być.

– Może przyzwyczailiśmy się prywatnie żyć na kredyt i ktoś, kto obiecuje życie na kredyt na szczeblu państwowym, już nas nie przeraża tak bardzo jak kiedyś.

– Myślę, że problem jest chyba dużo głębszy, że ogromna większość ludzi chce wierzyć w to, co nie istnieje.

– Dziękuję bardzo.

Rozmawiał Andrzej Kumor