Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy, pierwsza i najstarsza polonijna organizacja w Brantford, obchodzi w bieżącym roku 85. rocznicę swojego założenia. Jest ono równocześnie jedną z najstarszych etnicznych organizacji w Kanadzie.

27 lutego 1927 Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy otrzymało swój charter i zostało oficjalnie zarejestrowane jako stowarzyszenie, którego statutowym zadaniem było zachowanie polskiej kultury, języka i tradycji oraz prowadzenie działalności socjalnej w lokalnym środowisku polskich emigrantów.
To historyczne, inauguracyjne spotkanie przeprowadzili: Jan Nezioł – prezes, Bronisław Spychaj – skarbnik, Piotr Wiącek – organizator, oraz Michał Nezioł i Andrzej Mróz jako członkowie zarządu.
Zgodnie z mandatem o utrzymaniu polskiego języka, historii i kultury, zorganizowana została w następnym roku Polska Szkoła, w której kolejno uczyli pani W. Wiącek, pan W. Walaszczyk i pani M. Jóźwik. Aktualnie nauczycielami są pani K. Gotkowska. Równocześnie zostało też założone Polskie Grono Młodzieży.

25 listopada 1934 roku, po latach przebudowy i niezliczonych godzinach pracy ofiarowanych przez ówczesnych członków, oficjalnie oddany został do użytku Dom Polski przy 154 Pearl Street w Brantford.
Wiele wysiłku i ofiarności wykazali członkowie Polskiego Towarzystwa Wzajemnej Pomocy w okresie II wojny światowej, w wyniku czego w czerwcu 1941 roku organizacja nasza przekazała ambulans na potrzeby Polskiej Armii, a także kilkunastu członków wstąpiło w szeregi wojska.
W latach 1939–1946 rozdysponowano z konta Polskiego Towarzystwa Wzajemnej Pomocy 2500 dol. dla polskich żołnierzy, ludności cywilnej i uciekinierów politycznych z państw totalitarnych. Dodatkowo, po 1945 roku Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy ofiarowało dla Polski 5000 dolarów, co stanowiło wysoką sumę pieniędzy w ówczesnym czasie. W latach powojennych przybyły w rejon Brantford rzesze polskich emigrantów, z których wielu wstąpiło do PTWP i zostało jego czynnymi działaczami.
W latach 1957–59 istniejący ówcześnie budynek Towarzystwa został unowocześniony i powiększony. Ze względu na fakt, że większość Polaków jest wyznania rzymskokatolickiego, PTWP w 1966 roku szczególnie uroczyście świętowało obchody Milenium – 1000. rocznicy Chrztu Polski. W 1967 roku klub razem z resztą Kanady obchodził 100-lecie kraju.
W 1969 roku dolna sala – bar, otrzymała nowoczesne wyposażenie i meble. Klub był również jednym z pierwszych posiadających pełną klimatyzację.
W 1974 roku PTWP było jedną z głównych sił w organizowaniu Brantford's Bell Centennial. To wydarzenie zadziałało jak twórczy imperatyw w stworzeniu Brantford International Villages Festival i w tej wieloletniej, kulturowej imprezie klub nasz bierze czynny udział od samego początku. Pamiętając statutowe zadanie o utrzymaniu i propagowaniu polskiej kultury, języka i tradycji, został utworzony Zespół Pieśni i Tańca "Hejnał". Stało się to możliwe dzięki wsparciu finansowemu przez Katolicką Ligę Kobiet przy kościele Świętego Józefa, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów – Grupa 4, Stowarzyszenie Polskich Weteranów, Klub Kobiet Towarzystwa oraz Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy. W 2003 roku, the Immigrant Settlement and Counseling Service of Brant, który był organizatorem International Villages Festival, został rozwiązany. W tym czasie PTWP objęło główną rolę, aby kontynuować festiwal. Pierwszymi Board of Directors zostali: Frank Wdowczyk – President, Pat Ezenga – Vice-President, John Styś – Secretary i Norm Philpot – Treasurer.

W 1978 roku pomieszczenia naszego klubu były używane przy nakręcaniu scen do filmu "Blood and Guts".
W lutym 1982 roku Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy zainicjowało i zorganizowało wiec protestacyjny w Brantford, sprzeciwiający się wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce przez komunistyczny rząd generała Jaruzelskiego. Marsz uczestników protestu odbył się od budynku Polskiego Towarzystwa Wzajemnej Pomocy do Brant County War Memorial i wzięli w nim udział także przedstawiciele Polskich Kombatantów, Weteranów, miejscowych Legionów i polityków oraz społeczności etnicznych wietnamskich, ukraińskich, estońskich i innych organizacji. Nasz wiec protestacyjny z 1982 roku był także symbolem akceptacji programu społeczno-niepodległościowego "Solidarności".
Mając na względzie dobro użytkowników, budynek i pomieszczenia socjalne Towarzystwa są poddawane systematycznej odnowie. Wejście, sala główna i scena były odrestaurowane w 1980 roku. Bar, wejście do baru i winda odnowione zostały w roku 1990. Główne renowacje sali i urządzeń kuchennych nastąpiły w latach 1944–1996, a sala główna ostatecznej renowacji poddana została w roku 2003.
W 1989 roku, szczodrej dotacji Polskiego Towarzystwa Wzajemnej Pomocy w kwocie 15.000 dolarów, Zespół Pieśni i Tańca "Hejnał" brał udział w Festiwalu Zespołów Polonijnych w Rzeszowie. Ponadto, w roku 1992 członkowie Zespołu Pieśni i Tańca "Hejnał" wystąpili w filmie "Deadly Matrimony" z Brianem Dennchym i Treatem Williamsem w rolach głównych.
Przez cały okres swej aktywnej działalności PTWP współpracowała i w dalszym ciągu współpracuje z różnymi organizacjami polonijnymi, społecznymi i parafią Świętego Józefa w Brantford. Wśród organizacji działających w obrębie PTWP wymienić należy: Klub Polskich Weteranów, Polską Szkołę, Polski Klub Socjalny, Zespół Pieśni i Tańca "Hejnał", Polski Klub Seniorów, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów – Grupa nr 4 i Klub Kobiet.
W ostatnich latach PTWP przeznaczyło tysiące dolarów na dotacje dla kościoła Świętego Józefa, potrzeb lokalnych instytucji, szpitali, drużyn sportowych i stypendia dla studentów, a także dla charytatywnych organizacji w Polsce. Trzeba też wspomnieć, że organizacja nasza przekazała 5000 dolarów na fundusz Katedry Historii przy Uniwersytecie Torontońskim. Również 5000 dolarów PTWP przesłało – dzięki Kanadyjskiemu Czerwonemu Krzyżowi – na pomoc poszkodowanym przez powódź w Polsce. Na ten sam humanitarny cel nasz Klub Kobiet przekazał przez Kongres Polonii Kanadyjskiej 500 dolarów. Od 1987 roku do chwili obecnej dotacje naszego Klubu z Nevada Fund przekroczyły 650.000 dolarów.
Trudno jest wymienić wszystkich aktywnych członków Towarzystwa, których ofiarna praca i poświęcenie przyczyniły się do świetności Polskiego Towarzystwa Wzajemnej Pomocy w minionych latach. Nie dosyć, że posiadali oni tak chlubne cechy, jak uczciwość i bezinteresowność, to jeszcze swoje dzieci wychowali w tym samym duchu, wierze katolickiej i znajomości języka, kultury i obyczajów.
27 października 2012 roku we własnej hali przy 154 Pearl St. w Brantford odbył się uroczysty bankiet, który prowadził pan Wdowczyk, przedstawiając przybyłych gości. Byli: ks. Adam Wróblewicz, mer Chris Friel, MP Phil McColeman z żoną Nancy, MPP Dave Levac, Jan Cytowski – wiceprezes KPK, Ed Chrzanowski – reprezentant SPK, Krystyna Zwierzak – prezeska Klubu Pań Pearl St., Grupę 10 ZPwK reprezentowała Anna Dziadosz i Jan Labanowicz, Grupę 17 ZPwK z Delhi reprezentowali Zdzisław i Kazia Kwarciany oraz Mary i Ted Buch oraz Michele Jamróz, ambasador Village Polonaise.

Prezes John Styś przedstawił krótką historię PTWP i stwierdził z dumą, że organizacja nadal działa prężnie i rozwija się dzięki społecznemu zaangażowaniu się wszystkich członków. W chwili obecnej razem z klubami, zespołem tanecznym i szkółką polską organizacja liczy ponad 350 członków.

Z kolei zabrał głos poseł federalny Phil McColeman, wręczając plakietę z okazji jubileuszu, stwierdził, że organizacja wniosła duży wkład w mozaikę kulturową miasta Brantford. MP Dave Levac w imieniu rządu prowincji wręczył prezesowi J. Stysiowi dyplom uznania. Brawa zebrał mer Chris Friel, dawny tancerz zespołu "Hejnał", obecnie przyjaciel i służący pomocą organizacji z ramienia miasta Brantford.
W imieniu Kongresu Polonii Kanadyjskiej wyrazy uznania złożył i odznaczenie dla Franka Wdowczyka wręczył Jan Cytowski, który również przypomniał, że to w tej organizacji mieścił się Okręg Brantford KPK. Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy od początku powstania należało do Kongresu Polonii Kanadyjskiej.

MC John Wdowczyk przedstawił odznaczonych za 25-lecie przynależności: Kathy Yong (Wdowczyk), Helen Jedrawski, Peter Hardy, Albert Huzul. Falę oklasków zebrała najstarsza członkini Veronica Hucul – 68 lat działalności dla organizacji PTWP, następnie panie Victoria Mróz od 1949 r., Stella Poremba od 1951 r. i Antonina Postrożny od 1952.
Corocznie PTWP przydziela stypendia dla młodzieży, której rodzice są członkami organizacji. W tym roku stypendia otrzymali Katie Anne Jagus oraz Jacqueline Jamula.

Na zakończenie przemawiał prezes John Styś, który prezesuje ponad 10 lat, jest to okres rozwoju organizacji; zachęcał wszystkich do wstępowania i działalności. W ostatnich latach zmodernizowano hale, zmieniono halę bankietową i bar z pomieszczeniem na karaoke.
Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy w jubileuszowym roku 85-lecia działalności zamierza kontynuować chlubne tradycje pracy społecznej dla dobra Polonii i mieszkańców Brantford, a także dla dobra Kanady.

Tekst i foto J. Król (archiwum)