Setki weteranów amerykańskiej armii skorzystało z nowego eksperymentalnego leczenia, które może zmienić sposób patrzenia na choroby psychiczne.

        Antoni niezbyt wiedział czego się spodziewać, kiedy wchodził do Brain Treatment Center w San Diego wiosną ubiegłego roku. Ten były żołnierz Navy seal wiedział jedynie, że potrzebuje pomocy. Służba w Iraku i Afganistanie wywołała u niego poważne trudności fizyczne i mentalne; miał kłopoty z koncentracją, pamięcią, doświadczał nagłych ataków gniewu. - Gdy ktoś zajechał mi drogę byłem gotowy zabić - tak po prostu - wspomina. Po tym, jak wdał się w walkę na pięści na poboczu jednej z kalifornijskich dróg, postanowił szukać profesjonalnej pomocy, jakiejkolwiek pomocy, nawet w postaci eksperymentalnej terapii, która polega na działaniu polem elektromagnetycznym na mózg.

Nie jest tajemnicą, że ceny nieruchomości poszły znacznie w górę w ostatnich latach. Praktycznie każdy jest milionerem (na papierze). Jest to niewątpliwie dobra wiadomość dla posiadaczy domów.  Ale złą wiadomością jest fakt, że również poszły w górę koszty utrzymania domów. Wyższa wartość nieruchomości, wyższe są (lub będą wkrótce) podatki od nieruchomości. W ostatnim okresie wzrosły też koszty energii, koszty usług za naprawy itd. Dla ludzi w pewnym wieku, ale na pewno dla ludzi w wieku emerytalnym utrzymanie domu staje się sporym problemem finansowym. Nawet jak mamy spłacony dom to często się okazuje, że jak zbliżamy się do emerytury albo jak na nią przejdziemy (i nasze dochody gwałtownie się zmniejszą), to utrzymanie domu nawet jak nie płacimy za hipotekę przerasta nasze możliwości finansowe. Jeszcze jak w rodzinie są dwie emerytury – to może jest to chwilowo możliwe. Natomiast kiedy rodzina jest jednoosobowa to utrzymanie  domu – szczególnie w Metro Toronto jest praktycznie bardzo trudne.

        Popatrzmy na liczby. Przeciętny dom wolnostojący czy połówka kosztują obecnie na terenie GTA od $800 tysięcy do 1.5 miliona. Podatki od takiej nieruchomości są zbliżone do 1% wartości rynkowej czyli można się spodziewać, że będzie to od $7,000 do $12,000 rocznie ,odpowiednio $600 do $1,000 miesięcznie. Nawet jak ktoś płaci mniej, to jest to tylko chwilowe, bo miasto ma pełne prawo podnieść „zaniżone” podatki do poziomu o jakim napisałem powyżej. 

Inne świadczenia jak ogrzewanie, prąd, woda, internet, telefon, ubezpieczenie domu mogą kształtować się na poziomie od $500 do $800 miesięcznie w zależności od wielkości domu, rodzaju ogrzewania, jakości okien, izolacji, i wielu innych czynników. Prawda jest taka, że będąc emerytem trudno jest być w stanie płacić prawie od $1500 do $2,000 miesięcznie, a często więcej by mieszkać w często zbyt dużym na nasze potrzeby domu. 

        Jakie więc mogą być rozwiązania? Co bym sugerował? 

        Można oczywiście nic nie robić i mieszkać w swoim domu tak jak by się nic nie wydarzyło. Często po wyczerpaniu wszelkich oszczędności zaczynamy zadłużać nasz spłacony dom korzystając z oferowanych przez niektóre instytucje programów, jak tak zwany „reverse mortgage”. Programy te ja osobiście radzę omijać z daleka, bo bardzo szybko tracimy kontrolę nad naszym domem i bardzo szybko możemy być zmuszeni do sprzedaży, zostając z bardzo małym kapitałem w ręku. O tym napiszę innym razem.

        Można też jeśli układ naszego domu pozwala na takie rozwiązanie – stworzyć legalny apartament do wynajmowania, co jest obecnie dozwolone i dość powszechne. Ten ekstra dochód od $1,000 do $2,000 miesięcznie może być naszym ratunkiem finansowym.

        Inne rozwiązanie to częściowe lub całkowite „downsizing” 

        Całkowite „downsizing” może polegać na sprzedaży nieruchomości i zainwestowaniu całej sumy w mądre i sprawdzone inwestycje. Jeśli otrzymamy 5% zwrotu na millionie dolarów jest to $50,000 rocznie czyli ponad $4,000 miesięcznie. Mając taki regularny dopływ gotówki – możemy wynajmować apartament za $2,000 miesięcznie i nie martwić się, że zabraknie nam do pierwszego. Problem jaki widzę z trzymaniem pieniędzy w „skarpecie” czyli banku, polega na tym, że owszem mamy spory zwrot na kapitale, ale kapitał też traci na wartości. Inflacja, która oficjalnie jest koło 1% w rzeczywistości jest moim zdaniem przynajmniej około 5%, jak się dokładnie popatrzy na wszystkie koszty życia.

        Częściowe „downsizing” może polegać na sprzedaży domu i następnie zainwestowaniu na przykład połowy pieniędzy w inwestycje, a za połowę kupno własnego mieszkania. To rozwiązanie uważam za lepsze, bo po pierwsze ciągle będziemy mieli stały dochód z inwestycji na przykład w banku, ale mieszkanie, w którym będziemy mieszkać jest naszą własnością i nikt po roku czy dwóch latach nie będzie mógł nam wymówić możliwości wynajmowania lub podnieść opłat za mieszkanie do poziomu „rynkowego”.

        Oczywiście, nie wszyscy widzą się w apartamencie. Dobrą alternatywą jest dom parterowy (bungalow). Ten typ domów jest doskonałą alternatywą do „condo living”, bo nie tylko nie mamy schodów, ale mamy własny ogród, który dla wielu z nas jest potrzebny do dobrego samopoczucia.Problem polega jednak na tym, że bungalows w obrębie GTA są w drogie i często może się okazać, że taki dom też będzie kosztował million dolarów. Wówczas opcja może polegać na stworzeniu dodatkowego apartamentu by mieć ekstra dochód. Tajemnica polega na tym, by ten dodatkowy apartament był naprawdę atrakcyjny. Duże okna, dobre oświetlenie, czysty i zadbany. Taki apartament wynajmie się nawet za $2,300 miesięcznie co może pokryć prawie $500,000 pożyczki hipotecznej, albo jak dom kupimy za gotówkę być naszym stałym dochodem, który pokryje z nadwyżką utrzymanie domu.

 Wielu przechodzących na emeryturę podejmuje decyzję kupna domu poza miastem, gdzie ceny są bardziej umiarkowane. 

        Jeszcze do półtora roku temu, można było w okolicy Guelph, Wasaga Beech, Brandford itd., znaleźć bungalow w cenie do $350,000. Dziś jest to niestety o $100,000 więcej z tym, że przecież ceny w Toronto też poszły w górą przynajmniej o $200,000 w tym samym czasie. Czyli nie ma problemu. Kupując dom poza GTA za połowę tego, za co sprzedaliśmy w Toronto – nadal mamy środki na inwestycję. A dobrą inwestycją mogą być apartamenty przy SQ1, które przynoszą  co miesiąc na czysto  $1,200 każdy (jeśli kupimy je za gotówkę) i dodatkowo przyrastają koło 3% rocznie na wartości. Jest to doskonałe rozwiązanie, bo jak by nie patrzeć na wszelkie inwestycje bankowe –  zwykle inflacja zjada kapitał. Pieniądz traci na wartości. Natomiast kupno jednej czy dwóch „income properties” jest najlepszym sposobem, by inflacja nas nie dopadła.

        Ja wiem, że wielu „starszych” ludzi marzy o mieszkaniu w bungalow, ale nie wszyscy mają energię i siły by uprawiać ogród. Co wówczas? Kto będzie kosił trawę i sprzątał liście? To też wcale nie musi być problem. Jest sporo (i powstaje coraz więcej) specjalnych osiedli, które właśnie adresują ten problem. Są to tak zwane „adult lifestyle developments”. Często każdy mieszkaniec jest właścicielem domu i terenu (czasami teren jest dzierżawiony) ale za małe miesięczne fee, trawa i tereny są doglądane. Czasami można za dodatkową opłatą mieć kogoś do sprzątania czy opieki jak jest taka potrzeba. Ogromną zaletą takich osiedli jest fakt, że w przeciwieństwie do wielu domów seniora, panuje tam inna atmosfera. Jest się blisko „rówieśników”, ale każdy ma prywatność i niezależność. Takie domki są łatwe do „zamkniecia” na zimę by spędzić czas na południu.  Ja wiem, że to o czym piszę wymaga trochę rozwinięcia i pewnie dodatkowych wyjaśnień, dlatego zapraszam wszystkich zainteresowanych tym tematem do rozmów. Zapraszam na bez zobowiązań  spotkania i konsultacje. Mogę pomóc zainteresowanym przeprowadzić ten dość skomplikowany proces od sprzedaży do kupna oraz pomóc zainwestować pozostałe środki w bezpieczne miejsca.

Chodziłem po okolicy i na skraju drogi co i rusz natykałem się na chorych. I wyobraź sobie, że przy tym wszystkim sam nigdy nie zachorowałem!

        Wtedy - w Chilmari - postanowiłem, że zawsze będę pracował z takimi, którzy są opuszczeni, biedni i najbardziej potrzebujący. I nie było w tym żadnej mojej zasługi! Po prostu dla mnie - to było to!

        -No, ale wróciłeś - wtrąciłem.

        -Tak. W Chilmari poznałem dziewczynę. Z Australii. Też była ochotnikiem i pracowaliśmy razem.

        Dwa lata. Potem wróciliśmy do Kanady przez Goa, Aden i Amsterdam. W Amsterdamie ślub i do Ontario.

        -No a co z chorymi, starymi i opuszczonymi?

        -Właśnie. Cały czas są. Od powrotu w 1966 cały czas mamy w domu kogoś. Cały czas kimś się opiekujemy.

        -Jak to - chorym?

        -Tak, zawsze mamy kogoś upośledzonego fizycznie albo umysłowo. Częściej umysłowo. Bywało też , że mieliśmy starego i niedołężnego...

        Zima nas znowu przyatakowała dlatego dzisiaj powtórzę te wszystkie rady które już wielokrotnie umieszczałem w tej rubryce, o tym czego należy nie zapominać, jeśli chcemy bezpiecznie jeździć zimą. 

        Przede wszystkim trzeba mieć dobre opony, no ale łatwo powiedzieć, trudniej zrobić, a zima nas lubi zaskoczyć i śnieg może spaść w czasie gdy nowych opon nie mamy. Co wtedy? Po prostu, radzę zobaczyć, jak samochód się zachowuje w danych warunkach sprawdzić jego przyczepność na śniegu, slushu, żebyśmy wiedzieli czego się spodziewać.

        Druga rada to mieć w bagażniku -koniecznie jeśli jeździmy za miasto - łańcuchy, pudełko z piaskiem i łopatkę.  

        W śniegu jeździmy płynnie łagodnie i dużo wcześniej hamujemy, powoli dodajemy gazu etc - słowem zdrowy rozsądek.  

        Zachowanie dużych odległości to kolejna ważna rzecz i nie tylko przed samochodem, który jedzie z przodu, ale też tym obok - bo wiadomo że i nas może zarzucić i jego może zarzucić więc troszczmy się o to żeby wokół nas było jak najwięcej miejsca. 

        Mówiłem o oponach - popatrzmy jakie jest ciśnienie, bo w momencie kiedy temperatura spada do minus 30 wiadomo że to ciśnienie jest o wiele mniejsze niż przy plus 10.

        Kolejna rada no to oczywiście odśnieżanie samochodu; zadbanie też o to żeby nie zaparowywały szyby; od środka można je czymś tam nasmarować niektórzy mówią że nawet z kremem do golenia.

        Inna sprawa, nie wiadomo co może nam się przytrafić, a kiedy są silne mrozy nawet jak złapiemy gumę, wyjście z samochodu i zmiana koła może oznaczać zapalenie płuc. Dlatego warto mieć w samochodzie po prostu ciepłe ubranie, jakiś stary sweter, jakąś dobrą czapkę/uszatkę rękawice - to wszystko co pozwoli nam pracować przez 0,5 h na zewnątrz.

        Kolejna rzecz to oczywiście jazda. Ostrożność polega na tym, że zdajemy sobie sprawę, jak reaguje nasz samochód to jedno, a drugie, że musimy zdawać sobie sprawę iż zimą warunki mogę się zmienić z metra na metr; że możemy trafić na lód przykryty śniegiem; że nagle wjedziemy na nawierzchnie które jest o wiele bardziej śliską dlatego grunt to wzmożona ostrożność i  zalecam to wszystkim, warto sobie na parkingu przećwiczyć jazdę w poślizgu; po prostu, żeby się tego nie bać; żeby się tego nie przestraszyć i w momencie, kiedy samochód nam w ten poślizg wpada potrafić z niego łagodnie wyjść. Bardzo często jest to rzecz, która uratuje nam życie, chodzi o to żebyśmy kurczowo nie deptali po hamulcach tylko może właśnie łagodnie nacisnęli na gaz i  spokojnie samochód z takiego poślizgu wyprowadzili. Tak to już jest, że samochód pojedzie i po śniegu, i po lodzie trzeba tylko wiedzieć, jak nim kierować. Jeśli nas zatrzyma w zaspie to pamiętajmy, żeby się bardziej nie wkopywać, skręcać kołami przednimi, a także - w wielu wypadkach pomaga - rozłączenie systemu kontroli przyczepności, który zazwyczaj uniemożliwia buksowanie kołami. A to buksowanie czasem pomoże nam się wydostać z tarapatów.

        O takich historiach, jak dobry akumulator nie będą pisał, bo wiadomo, że zimą pojemność akumulatorów się kurczy, ale na bezpieczną jazdę to nie wpływa, co najwyżej na to, że w ogóle nigdzie nie pojedziemy. Warto jednak kupić sobie przenośny jump starter (kable też warto mieć, ale czasem, jak nikogo nie ma w pobliżu to one nie wystarczą),

        Jeśli już mowa o gadgetach to warto też mieć punktak do wybijania szyb - i to nie tylko zimą...

        Bezpiecznej jazdy 

życzy Wasz Sobiesław