Kilkadziesiąt osób wzięło udział w wtorek w obchodach kolejnej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego przed Pomnikiem Katyńskim w Toronto.
Dokładnie o godzinie 11.00 przed południem, czyli 5.00 po południu czasu polskiego pamięć poległych ofiar Powstania uczczono minutą ciszy.
Jak co roku obchody zorganizowane były przez torontońskie Towarzystwo Warszawskie. Przybyli kombatanci, w tym Armii Krajowej, uczestnicy Powstania. Byli obecni członkowie organizacji polonijnych z prezesem KPK, oddział Toronto Juliuszem Kirejczykiem; był również były prezes Rady Polonii Świata, obecnie reprezentujący Związek Narodowy Polski - Jan Cytowski.
Przybyły licznie panie z Koła Pań “Nadzieja”, reprezentowany był fundusz Dziedzictwa Polek w Kanadzie oraz wiele innych organizacji i związków polonijnych.
Zebranych przywitał prezes Towarzystwa Warszawskiego Marian Kowalski.
Złożono kwiaty, a następnie wysłuchano przemówień oficjalnych i wspomnień. Niestety szwankowało nagłośnienie i niewiele było słychać.
Nieco dziwił całkowity brak przedstawicieli dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczestnik Powstania Andrzej Łysakowski wspominał: Proszę Państwa, na temat powstania jest bardzo dużo książek, które można sobie przeczytać, ja miałem 13 lat jakkolwiek zacząłem konspirację mając lat 12, w Szarych Szeregach. Trwało to dosyć krótko i nie mam się czym pochwalić, w tornistrze nosiłem bibułę Raz miałem taką historię, że wpadłem na rogu Marszałkowskiej i Piusa w łapankę, a miałem pełny tornister właśnie bibuły, bałem się, ale podszedł do mnie żandarm niemiecki, uderzył kolbą, od karabinu i krzyczy raus, nikt mnie nie zrewidował wyszedłem normalnie.
To taka drobna historia, jeżeli chodzi o Powstanie to właściwie też zacząłem, w jakiś sposób dziwny, powstanie mnie zastało, jak się bawiłem wojskiem ołowianym. Na drugi dzień przy naszej ulicy Siennej 14 akurat była jednostka i był problem ponieważ czołg jechał przez ulicę Sienną, związku z tym prosili, kto pobiegnie do Komendy Powstania, żeby wzywać pomocy no i udało mi się dostać tam i przyjść z pomocą z oddziałem sierżanta Kazika; później się zorientowałem że akurat wpadłem do oddziału, który w okresie okupacji był w tak zwanej Egzekutywie, to znaczy młodzi chłopcy wykonywali wyroki śmierci.
Później były różne historie, ja byłem dwukrotnie ranny ostatnie dwa tygodnie to właściwie leżałem w szpitalu, ale nie będę na ten temat mówił. Natomiast tu mam wierszyk, który chciałem przeczytać, nazywa się “Czerwona zarazo”. (...)

Iwona Kirejczyk, córka Krystyny Puławskiej-Wolskiej, pseudonim „Sarenka”, wspominała matkę, która walczyła w Śródmieściu południowym w batalionie Miłosz pod bezpośrednim dowództwem sławnego Kazimierza Leskiego.

Kolejna przemawiała uczestniczka Powstania Teresa Arabczak: nic sobie nie napisałam, ale to wszystko siedzi mi w pamięci, ciężko zapomnieć co się stało w Powstaniu Warszawskim w Warszawie. Powstanie było zarejestrowane jako najgorszy mord na świecie na ludzkości, ale przeszło... Dzisiaj zostały tylko wspomnienia i nadzieja że nic takiego więcej na świecie się nie powtórzy, ale my, Warszawiacy, jesteśmy tacy, że nie boimy się żadnego wroga, bo chociaż chodzimy boso, ale zawsze w ostrogach! Niech żyje Warszawa i Polska! To wszystko co mogę powiedzieć.
***
Juliusz Kirejczyk Kongres Polonii Kanadyjskiej, okręg Toronto: dzień dobry Państwu, zanim powiem parę słów, chciałem serdecznie pogratulować Towarzystwu Warszawskiemu za zorganizowanie tych uroczystości jest to dla nas wszystkich uroczystość ważna dla nas wszystkich Polaków ale przede wszystkim dla nas warszawiaków. Mogę to powiedzieć, ponieważ jestem z urodzenia warszawiakiem i dużą część swojego życia spędziłem w tym mieście.
Można sobie zadać pytanie, dlaczego 73 lata temu ponad 60 000 młodych Polaków wystąpiło zbrojnie przeciwko ciemiężcy narodowemu; dlaczego ci ludzie rzucili na szalę wszystko, co mieli, łącznie z własnym życiem? Czyż nie dlatego, że Polak nie jest w stanie znieść ciemiężcy?; że Polak jest tak mocno przywiązany do niepodległości i niezależności, że nikt, żadna siła nie wtłoczy go w ramy podległości.
Powstanie Warszawskie, wiemy wszyscy, zakończyło się klęską, ale czy rzeczywiście? Na pewno, zakończyło się klęską militarną; cena, jaką warszawiacy zapłacili za to Powstanie była wielka, prawie 200 000 zabitych, miasto zrównane z ziemią, ale nie zapominajmy o tym, że przekaz Powstania jest silniejszy i ważniejszy niż jakiekolwiek straty materialne czy nawet straty ludzkie.
Zadajmy sobie pytanie czy bez Powstania Warszawskiego byłby Czerwiec czy bez Powstania Warszawskiego byłyby protesty 70. roku, czy wreszcie bez Powstania Warszawskiego nie wybilibyśmy się na wolność i niepodległość. Zdania uczonych są podzielone, ale my to wiemy ponieważ nasze serce nam to mówi. W historii polskiego narodu było wiele powstań, wiele nieudanych powstań, wiele powstań, które przegrywaliśmy, ale były powstania zwycięskie było powstanie Rzeczpospolitej polskiej po I wojny światowej, było zwycięskie Powstanie Wielkopolskie, były zwycięskie powstania śląskie i wreszcie było zwycięski ruch „Solidarności”, który w rezultacie przyniósł nam wolność.
Jest to obowiązkiem każdego z nas, aby o tę wolność i niezależność dbać w każdej sytuacji i w każdych warunkach, nawet wtenczas, kiedy wydawałoby się, że jesteśmy w pełni panami naszego losu, nawet wtenczas nie należy zapominać, o tym że wolności nikt nie daje nikomu, trzeba ją zawsze wywalczyć, trzeba ją wywalczyć także wtenczas, kiedy działania są niejawne i wtenczas też trzeba wiedzeć, że jest to zagrożenie dla nas wszystkich, tak jak powstańcy warszawscy, którzy rzucili na barykady Warszawy swoją młodość, swoją siłę, swoją krew, tak my żyjący obecnie musimy pamiętać, o tym że jeżeli przyjdzie czas, a mam nadzieję, że nigdy ten czas nie przyjdzie, będziemy musieli zrobić to samo. Szanowni Państwo zakończę okrzykiem, który od wielu lat jest okrzykiem na cześć Powstańców Warszawy. Cześć i chwała Bohaterom!
***
Przesłanie prezesa Kirejczyka kontynuował Jan Cytowski:
Szanowni Państwo, drodzy Weterani, dzisiaj jest dzień wyjątkowy,dzień kiedy wszyscy Polacy na świecie pamiętają o tym co zdarzyło się w 1944 roku. (...) Po co się to wszystko odbywa? Głównie po to, że jeszcze dzisiaj są w Polsce szczególnie i poza Polską ludzie, którzy pytają o to czy powstanie miało sens; czy warto było to powstanie organizować?
Wydaje mi się że po pierwsze, to was, weteranów, należałoby zapytać o to a wasza odpowiedź była jednoznaczna. To wy żeście zdecydowali o tym, że Powstanie ma wybuchnąć; że powstanie ma pokazać światu, że Polacy o Polskę zawsze będą walczyć. Proszę pamiętać również i zastanowić się nad tym, jak wyglądałaby Polska, gdyby nie było powstania? Odpowiedź jest stosunkowo prosta, Polska byłaby kolejną republiką Związku Sowieckiego, a ofiary które byłyby poniesione potem nie wiadomo czy byłyby dużo większe.
Prawdopodobnie Polska nie wyglądałaby tak jak wygląda dzisiaj, bo to, że w 80. roku udało się w końcu po kilku zrywach odzyskać wolność dla Polski i Polaków jest to również i przede wszystkim zasługa Powstańców Warszawskich.
Pamiętajmy o tej ofierze krwi, pamiętajmy, bo my dzisiaj musimy słowem starać się przypominać światu jak naprawdę wyglądała historia, jak naprawdę i z czyjej inicjatywy, to powstanie wybuchło; jaka była ofiara tego powstania, jakie są konsekwencje tego, że Polska wygląda tak jak dzisiaj i może również wymaga wsparcia przynajmniej w słowach; żeby nie mówiono o nas, że jesteśmy odpowiedzialni za zbrodnie, że jesteśmy odpowiedzialni za to że nie pomagaliśmy Żydom w okresie holocaustu, to są wszystko zniesławiania Polski i Polaków i my jako spadkobiercy Waszych czynów mamy obowiązek walczyć z tym.
Następnie chór Novi Singers, który zaśpiewał pieśni patriotyczne...
Na koniec Towarzystwo Warszawskie zaprosiło zebranych do parku na ptysie i faworki.