A przecież to wydarzenie i mały cmentarz z Ołtarzem w Niagara-on- the-Lake poprzez swoją duchową wymowę łączy pokolenia Polonii kanadyjskiej z Macierzą i z Polonią Stanów Zjednoczonych. 

        Dlatego też wszelkie działania indywidualne lub organizacji, których celem jest poznanie przez młode pokolenie tego historycznego wydarzenia, należy wspierać i doceniać.

        W marcu 2017 roku The Polonia Canadian Institute for Historical Studies ogłosił konkurs na projekt graficzny, którego tematem jest właśnie Czyn Zbrojny Polonii Amerykańskiej, a którego adresatem były dzieci i młodzież polonijna.

        Poniżej pragnę krótko przedstawić prace, które wpłynęły na ten  konkurs. Zacznę od najmłodszych uczestników konkursu Mikołaja i Antoniego Sękowskich z klasy czwartej i szóstej  Szkoły Polonii im. Jana Pawła II w Hamilton. Projekt wykonany został pod opieką pani Antoniny Węglarz, a poświęcony jest  generałowi Józefowi Hallerowi. Projekt ten w niezwykle ciekawy sposób przedstawił życiorys generała, w słowie, w fotografiach i w rysunkach. Nakreślił także historię wojskowego obozu szkoleniowego w Niagara-on-the-Lake. W piękny sposób nawiązał też do współczesnego wydarzenia – gdy w maju 2016 roku po raz pierwszy Prezydent Rzeczypospolitej Polski w osobie pana Andrzeja Dudy, stanął na tym kawałku polskiej ziemi – cmentarzu z Ołtarzem w Niagara-on-the- Lake. Temu właśnie wydarzeniu młodzi artyści zadedykowali wiersz, którego fragment tutaj zacytuję:

Polski Prezydent 

przy polskich grobach pomodlił się,

Zapalił znicze i złożył kwiaty,

Tak oddał hołd im i godną cześć.

        Piękny przekaz o modlitwie Prezydenta Polski nad grobami żołnierzy. 

        Drugi projekt został wykonany przez uczniów klasy siódmej i ósmej ze Szkoły Polonii im. Jana Pawła II, wykonany pod opieką pan Marzanny Biernat również poświęcony jest osobie Józefa Hallera. Interesująco przedstawiono życiorys generała i historię żołnierzy z Niagara-on-the-Lake. 

        Wzbogacony jest fotografiami i wykonanymi przez uczniów rysunkami. Projekt ten przypomniał nam zapomniany fakt, że generał Haller przyczynił się do powstania projektu obecnego krzyża harcerskiego będącego połączeniem krzyża maltańskiego z polskim krzyżem Virtuti Militari. O symbolice krzyża harcerskiego tak rzadko pamiętamy, a promuje on chrześcijańskie wartości, tak na przykład osiem rogów krzyża oznacza osiem błogosławieństw.  Atmosferę jaka towarzyszyła powstaniu Błękitnej Armii pięknie odzwierciedlają słowa wiersza umieszczonego na projekcie: 

Gdzie Polska dźwięczy mowa,

I duch polski żyje,

Gdzie duch zmartwychwstaje -polskie serce bije,

Tam znajdziesz tych, co polskiej bronią ziemi,

A niebieskie mundury błyszczą wśród zieleni.

        Trzeci projekt wykonała Polska Szkoła Średnia działająca przy Hamilton Wenthworth Catholic District Board i jest on poświęcony kanadyjskiej bohaterce Elizabeth Ascher. Projekt został wykonany pod opieką pani Moniki Karpińskiej, pani Agnieszki Błędowskiej i pani Antoniny Węglarz.

        Projekt ten ma bardzo oryginalną formę. Życiorys Elizabeth Ascher wpleciony został w legendę „O Elizabeth Ascher i żołnierzach w błękitnym mundurze” a motywem wiodącym całego projektu stały się biało-  czerwone róże, symbol polskiej wdzięczności.  Wyjątkową postać jaką była Elizabeth Ascher podkreśla wiersz napisany przez uczniów: ( fragment)

        Nie o wszystkich śpiewają pieśni,

        Nie o każdym legendy głoszą,

        Nie we wszystkich legendach się mieści 

        Myśl o ludziach co góry przenoszą.

        Piękna szata graficzna projektu uatrakcyjnia przekaz historii cmentarza w Niagara-on-the Lake oraz Błękitnej Armii.

        Prace uczniów szkół polonijnych poprowadziły nas na jedną z wielu wspólnych stron historii Polski i Kanady, przypomniały rzeczywiste wydarzenia i ludzi, którzy wtedy żyli. Zmotywowały wielu do własnych poszukiwań, stały się graficznym przekazem historii i same w sobie stały się elementem edukacji Polonii.  Projekty te przypomniały wkład Polonii ze Stanów Zjednoczonych i Kanady w odzyskanie przez Polskę niepodległości. W 2018 obchodzić będziemy jej 100- rocznicę.

        Projekty konkursowe po raz pierwszy zostały wystawione na uroczystościach obchodów 3 maja, w Sali Legionu w Hamilton ciesząc się bardzo dużym zainteresowaniem.

        The Polonia Canadian Institute for Historical Studies dziękuje nauczycielom oraz uczniom za ich pracę nad projektami. Dziękujemy redakcji  Gońca za  publikowanie wiadomości związanych z konkursem a prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego w Kanadzie, Oddział Hamilton pani Monice Karpińskiej za zorganizowanie wystaw prac.

w imieniu The Polonia Canadian Institute for Historical Studies

Marta Juza-Jakubowska