- Jakie są cele Ogólnokrajowego Samorządu Mniejszości Polskiej na Węgrzech? - Na dziś mamy jeden cel: przetrwanie. Chodzi tu mianowicie o obecną sytuację ekonomiczną w Europie i na Węgrzech, która stwarza nam nowe perspektywy: być albo nie być. Jeszcze kilka lat temu dostawaliśmy od państwa węgierskiego spore pieniądze, aby udowodnić światu i sąsiadom, jak Węgry są hojne wobec swoich mniejszości narodowych. Z tą pomocą finansową można było robić różne ciekawe rzeczy. Po pewnym czasie Węgrzy zauważyli, że ich działania nie przyniosły zamierzonych efektów. Mało tego, zauważyli również, że samorządy zakładali ludzie nie należący do żadnej mniejszości, chcący zdobyć łatwo dotacje na swoją działalność. Wystarczyło założyć jakąś mniejszość i wystąpić o dotację. - Co Ogólnokrajowemu Samorządowi Mniejszości Polskiej na Węgrzech udało się zrobić? - Zrobiliśmy naprawdę dużo. Wyliczę tylko kilka najważniejszych udanych przedsięwzięć. Pierwsze z nich to Ogólnokrajowy Samorząd Mniejszości Polskiej na Węgrzech, drugi to Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii, posiadające filie w Andrástanya oraz Derenku, i wreszcie Ogólnokrajowa Szkoła Polska na Węgrzech działająca w ramach węgierskiego systemu oświatowego. W końcu ubiegłego roku w Muzeum Węgierskiej Polonii w Budapeszcie miało miejsce otwarcie wystawy pt. "15 lat spełniania marzeń", ukazującej dorobek 15-lecia Ogólnokrajowego Samorządu Mniejszości Polskiej (OSMP), który został wybrany, po raz pierwszy w 1995 roku, w myśl ustawy LXXVII z 1993 roku "O prawach mniejszości narodowych i etnicznych" Republiki Węgierskiej. Obecnie zbliża się ku końcowi czwarta kadencja jego działalności. Okolicznościową wystawę przygotował były prezes OSMP, a obecnie dyrektor Muzeum – dr Konrad Sutarski. Podkreślił on, że jednym z najważniejszych naszych osiągnięć było stworzenie podstaw autonomii kulturalnej Polonii na Węgrzech. Ważnym elementem w życiu społeczności polonijnej jest też Dom Polski (własność Stowarzyszenia św. Wojciecha; odzyskany w 1998 roku) czy polska parafia personalna. Polonia węgierska ma też własne czasopisma: miesięcznik "Polonia Węgierska" oraz kwartalnik "Głos Polonii"; własną stronę internetową www.polonia.hu i cotygodniowy program radiowy. W imprezie uczestniczyli przedstawiciele samorządów mniejszości polskiej z Budapesztu i całych Węgier. O historii, teraźniejszości oraz o perspektywach samorządności mniejszościowej rozmawiali ambasador Roman Kowalski oraz przedstawiciel władz węgierskich w osobie Antala Paulika, wicedyrektora Departamentu Mniejszości Narodowych i Etnicznych w Ministerstwie Administracji Publicznej i Sprawiedliwości Republiki Węgierskiej. Na podkreślenie zasługuje fakt, że liczba samorządów mniejszości polskiej wzrosła w odniesieniu do 1998 roku prawie dwukrotnie. Po ostatnich wyborach, które miały miejsce w październiku 2011 roku, powstało dalszych 49 samorządów stopnia podstawowego. Podobnie jak w poprzednim cyklu mniejszość polska reprezentowana będzie także przez samorząd stołeczny, wojewódzki (województwo Borsod-Abaúj-Zemplén) oraz samorząd ogólnokrajowy. W październiku mieliśmy też dużą imprezę Poznań-Budapeszt 1956 – w pięćdziesiątą piątą rocznicę poznańskiego października. Zorganizowaliśmy dużą wystawę poświęconą tej rocznicy. - A co się nie udało? - Przyciągnąć młodego pokolenia do pracy w samorządzie i innych organizacjach polonijnych. Oni wprawdzie są, ale do wykorzystania wyłącznie na jakąś konkretną imprezę, która odbywa się jednorazowo. Robiliśmy np. akcję pielgrzymki do Częstochowy. Robili to tylko i wyłącznie młodzi ludzie: młodzi Węgrzy i trochę naszej Polonii. Zrobiliśmy też konkurs rysunkowy z okazji polskiej prezydencji w Unii Europejskiej. Rozdaliśmy tematy i otrzymaliśmy niesamowitą liczbę rysunków – blisko 10 tys. To było dla nas wielkie zaskoczenie. Niestety, młodzi nie potrafią zająć się innymi sprawami – tymi, których chce Polonia mojego pokolenia. Starsi ludzie uważają, że metody działania młodzieży w organizacjach polonijnych rozbijają je od wewnątrz. Stawiają sobie też często pytanie: po co ci obcy, młodzi ludzie tu właściwie przychodzą? Osobiście uważam, że te dwa pokolenia: ludzie starsi i młodzież, są nam dziś tak samo bardzo potrzebne i że musimy je z sobą pogodzić. Także opieka nad starszymi członkami naszych organizacji jest dziś bardzo ważna, a bez młodych nie da się tego przeprowadzić. Samo zdobycie środków na tę pomoc jest dziś na Węgrzech bardzo trudne. Biednych widać dziś na wszystkich ulicach. Biedna jest także Polonia węgierska. Jej także problemy ekonomiczne nie ominęły. Dawniej nie było dla nas żadnym problemem wysłać dziecko na kolonie do Polski. Dziś jest inaczej. Ludzi na ten luksus już nie stać. Warto więc, aby te dwa pokolenia się porozumiały. - Kto jest Waszym sojusznikiem? Kto Wam pomaga? - Nasze sukcesy zawdzięczamy bardzo dobrym stosunkom z polską ambasadą. Jest wiadome, że jak się zwracam do władz węgierskich, to im zawsze mówię o pomocy, jaką na dany projekt obiecała nam polska ambasada. Węgrzy wówczas pękają i zaczynają się zastanawiać, jak nam pomóc. Dzięki ambasadzie RP mamy też bardzo dobry kontakt z Senatem. Dobre stosunki mamy również ze Stowarzyszeniem "Wspólnota Polska". Podpatruję też inne mniejszości narodowe w Budapeszcie i proszę nasze węgierskie władze o taką samą pomoc. - Czy są jeszcze jakieś ważne sprawy, o które Pani nie zapytałem? - Czasem odnoszę wrażenie, że brakuje koordynacji pomiędzy organizacjami zarządzającymi funduszami dla Polonii. Czasem wydaje mi się, że łatwiej można zdobyć pieniądze na jakiś zbędny cel niż na coś ważnego. Rozmawiał Leszek Wątróbski