Opiekuję się w Niemczech panią 97-letnią. Ona miała ośmioro dzieci, które ją odwiedzają, była też dwunastym dzieckiem w rodzinie i miała siostrę bliźniaczkę. Wszyscy jej bracia wrócili z wojny.

Dzisiaj było dużo rodziny. Przyjechali zobaczyć panią starszą, bo rano podobno ten syn, który mieszka z panią starszą, dzwonił do nich i mówił sensacje, jak to się czuje ich mama i co wyprawia. Rzeczywiście, ona czuje się z każdym dniem lepiej, odzyskuje siły i nawet go dzisiaj zganiła, że córka więcej się nią zajmuje niż on. On jej nie odpowiedział, tylko znów powtórzył, że jego 97-letnia matka będzie niedługo prowadzić samochód. Gdy tu przyjechałam, była umierająca. Mówiłam mężowi, że pewnie za kilka dni wrócę. Pomogły zioła i to, że się na nich znam. Interesuję się nimi, bo do zdrowia też doszłam dzięki ukraińskiemu irydologowi – zielarzowi. To było z 20 lat temu.

Ostatnio prasę lwowską znów obleciała wiadomość – państwa członkowskie Unii Europejskiej blokują przyłączenie Ukrainy do europejskiej przestrzeni powietrznej. O co tak właściwie chodzi? I co Ukraina ma do europejskiej przestrzeni powietrznej?

Dokładnie nikt nie wie, ale wiadomo, że Jednolita Europejska Przestrzeń Powietrzna to projekt dawny i na masową skalę. Czemu tak? Bo masowo trzeba skrócić obsługę, ludzi pracujących na lotniskach, a jeszcze czas i kilometry.

        Obiad, zupa purée, a pod koniec zadzwoniła koleżanka, która pracuje na tej wsi niemieckiej od roku, zmienia się z jeszcze jedną, co 6 tygodni. To jest taka prawie koleżanka, bo ktoś nas zapoznał, dzielimy ten sam los. Ona jest opiekunką pond 90-letniego pana, ja 97-letniej pani. Jej pan jest w lepszym stanie, za to ja mam dom położony prawie w centrum tej dużej wsi. Jej synowie urządzeni, a ona jest z tych kobiet doradzająco-krytykujących, i do tego wypytujących się. Wchodzi na tematy mojej niemieckiej rodziny, a nie powinna. To tajemnica zawodowa i staram się odpowiadać, nie odpowiadając.

        Jeździłyśmy po lasach, przez łąki i pola, jakoś odetchnęłam, chociaż wolałabym trochę też i pospacerować. Dzisiaj było w jej stylu, te nasze dwie godziny wolne. Wczoraj było w moim stylu, rowery zostawiłyśmy i pochodziłyśmy sobie. Jesteśmy chyba w tym samym wieku, ona ma za sobą już osiem lat pracy opiekunki w Austrii i w Niemczech. Pewna siebie kobieta, uważa, że zna język niemiecki bardzo dobrze, a Strasse wymawia, jak się pisze, a przecież Niemcy sp, st mówią szp, szt. Nie poprawiłam jej dzisiaj, jednak przydaje się taka koleżanka na jesienne szarugi. Ona mnie nie może odwiedzać, ale ja ją tak. U mnie nie ma warunków, bo duża rodzina.

        Dlaczego film powstał właśnie teraz? Oczywiście, powinien był powstać dawno, ale tak jak Polska powoli reaguje na wszystkie aspekty historii, to należy tylko się cieszyć, że wreszcie mamy film historyczny. Czy można go nazwać historycznym? Opinie są różne, ale z pewnością tak – można. Najbardziej prawdziwa i zapamiętana na całe życie historia – widziana oczyma dziecka. Dla tych, co przeżyli, była to trauma na całe życie. Ale i cud życia. Oczywiście, że recenzje będą różne, osobliwie te ukraińskie. Przedstawiam Państwu tłumaczenie części jednej z nich:

        „Długo oczekiwany film wybitnego polskiego reżysera Wojciecha Smarzowskiego »Wołyń« rozpoczynają słowa: »Kresowian zabito dwa razy. Raz – toporem, a drugi – przemilczeniem«. Widać, że reżyser swoim filmem chciał chociażby symbolicznie wskrzesić zabitych milczeniem mieszkańców wschodnich kresów (pisane w oryginale małą literą). Jeśli reakcja na film jest jakimś kryterium sukcesu, to film ten jest  bez wątpienia sukcesem.

        29 września 2016

        Wróciłam z wycieczki do sąsiedniego miasta, miałam wolne kilka godzin. But mi się rozerwał i rozrywał coraz bardziej. Musiałam kupić buty, a miałam tylko 30 euro. Za taką cenę nic nie było, nawet letnich butów, w końcu natrafiłam na tańszy sklep i kupiłam przecenione do 20 euro buty, czarne, dość eleganckie, ale nie na jesień czy zimę, a zima niedługo. Takie kosztowały minimum 46 euro. Założyłam te buty przy sprzedawczyni na nogi, a stare ona poradziła mi, abym wyrzuciła do kosza na śmieci przy ulicy. Tak zrobiłam, ale poszłam dwa sklepy dalej, a tam buty jesienne na teraz i całkiem dobre. Były co prawda droższe o 10 euro, ale akurat tyle miałam, co miałam zrobić? Nic nie mogłam zrobić. Spojrzałam na podeszwy, były już brudne.

        1 października we Lwowie odbył się wykład Leszka Żebrowskiego – ekonomisty i historyka, specjalisty najnowszej historii Polski, twórcy pojęcia „Żołnierze Wyklęci”. Wykład miał miejsce w polskiej szkole średniej nr 10 im. św. Marii Magdaleny, a przed tym Leszek Żebrowski gościł w audycji Radia Lwów.

        Co więcej mogę powiedzieć? Wykład – ciekawy, prelegent – wspaniały i wyjątkowa atmosfera. Wykład pt. „Wymiana elit politycznych w Polsce po roku 1944 i jej skutki” zrobił prawdziwą furorę. Jeśli zazwyczaj ludzie słuchają do 40 min wykładu – znam to z autopsji – to Leszka Żebrowskiego słuchano ponad dwie godziny. Przypominam, że zapraszaliśmy wszystkich chętnych w tym dniu do Lwowa, gdyż oprócz zwiedzania najpiękniejszego na świecie miasta, można było spotkać się z wybitną postacią polskiego historyka, który może wiele wszystkich nauczyć. Nawet pogodę mieliśmy zamówioną, gdyż były to ostatnie dni, gdy świeciło słońce. Teraz miasto przypomina brudną rzekę z górą śmiecia. Ale co tam, wspomnienia pozostaną na długo.

        Dotrwać jakoś do emerytury, przeżyć ten czas. Dotrwać do emerytury męża. Jest to cel wielu małżeństw, które odchowały już dzieci. Są to ludzie, których do pracy w Polsce nikt nie chce, bo dla młodych pracy nie ma.

        Mężczyźni w Polsce w wieku ponad 50 lat nie mają szans na pracę. Część z nich ma szczęście, że mają dobre żony, które jadą za granicę do pracy. Żony po 60-tce mają już emerytury, niskie na pewno, jak to żony. Żony pracowały i opiekowały się dziećmi, i dlatego emerytura ich jest niska. I wynosi do 1500 złotych. Jeśli dzieci było co najmniej dwoje. Więc żony teraz utrzymują męża ze swojej emerytury. Jednak ona nie wystarcza i żony jadą do Niemiec do pracy i pracują jako opiekunki w Niemczech.

        Proces dekomunizacji na Ukrainie idzie pełną parą. Pomniki Lenina już zburzono. Teraz można je kupić na przeróżnych aukcjach. Innych sowieckich „bohaterów” też się nie hołduje, gdyż są z tamtych czasów. Książki? No cóż, do końca nie wiadomo, gdyż mało do jakiej może doczepić się rewizja w bibliotece. Jeszcze mamy budynki. Jest ich dużo, lecz z czasów sowieckich. Co tu począć? Problem. Zburzyć? A czy warto? Tam mieszkają ludzie. Trzeba ich przesiedlić. A nie ma dokąd. Ażeby w pełni prowadzić dekomunizację, we Lwowie trzeba wyburzyć niektóre rejony i zbudować na nowo.

        Tylko po co? I tak rozwalono wszystko, w ciągu 25 lat niepodległej Ukrainy, to co pozostawił w spadku Związek Sowiecki. Przynajmniej we Lwowie nie pracuje już żadna fabryka, ani jedno przedsiębiorstwo czegokolwiek nie produkuje, bo po co? Jeżeli wszystko aktywnie było niszczone, a wyprzedane jeszcze w latach 90. podczas najróżniejszych afer „inwestycyjnych”, to trudno teraz czegoś się spodziewać.

        Jestem w Niemczech. Rodzina wielodzietna z dziada pradziada. Babcia, którą się opiekuję,  miała  ośmioro dzieci, ma teraz 97 lat. Sama ma jedenaścioro  rodzeństwa, gdyż urodziła się jako 12. dziecko, razem ze swoją siostrą bliźniaczką, która umarła 3 lata temu.

        Babcia – oma, po niemiecku, bo opa to dziadek… Babcia jeszcze dwa tygodnie temu żyła jak całkiem zdrowa osoba. Upadła w nocy, gdy wstała do toalety, i teraz boi się chodzić. Co jada i co pije? Jada normalnie, ale pije kawę tylko bezkofeinową, a wieczorami herbatę miętową na zmianę z herbatą z kopru włoskiego. Więc znów ta herbata miętowa, wcześniej dziadek 99-letni ją pił. Pijmy więc miętę. Rodzina jest razem, babcia mieszka w domu otoczonym przez domy jej dzieci. Najdalej mieszkają dwie jej córki, bo 50 km stąd. Dwie w tym samym mieście. Codziennie ktoś tutaj przychodzi, przyjeżdża, krzątają się. Wczoraj mi przywieźli telewizor – dwóch braci, montowali razem antenę. Jutro przywiozą inny, większy, bo ktoś z rodzeństwa ma taki. Telewizor nie jest mi tak już potrzebny, bo mogę nie słyszeć babci, gdy będzie włączony, ale niech już będzie, jak tak chcą. Dzisiaj dostałam dodatkowy stoliczek, ładny,  okrągły.

        Robiłam porządek w szafce. Znalazłam dwie srebrne obrączki na rękę. Nie na palec. Od kogo? Od byłego narzeczonego. Od porzuconego narzeczonego. Nie, nie tak. Razem siebie w pewnym okresie porzuciliśmy. Bransoletę srebrną dostawałam co rok, na każdy kolejny rok naszego chodzenia ze sobą. Brzękałam już czterema bransoletami. Potem je zostawiłam w czytelni na prztyczku do zapalania lampki. Poszłam, a jak się wróciłam, to ich już nie było. Wtedy srebro było drogie. Taka bransoletka to była 1/10 pensji mojego chłopaka. Odkupił mi dwie, trzeciej nie można było dostać, a była w kiery, piki, kara, trefle. Przyciemniana.

        I dzisiaj po tylu latach, noszę sobie dwie i przypominają mi się stare lata, lata studiów. Były narzeczony już nie żyje, o jego śmierci poinformowała mnie 1 marca 2008 jego siostra. Starsza siostra. Umarł 13 lutego 2008. Było już po jego pogrzebie. Wczoraj do niej wysłałam sms – ale się nie odezwała. Dlaczego się nie odezwała, byłam zaniepokojona, bo z jej zdrowiem jest coś nie tak. Jest mi bliska, jak rodzina. Zaraz do niej znów zadzwonię.