Sam Iwo Pogonowski walczył jako ochotnik w kampanii wrześniowej. Usiłując wydostać się z okupowanej Polski, został aresztowany pod koniec 1939 i następnie był więziony w Dukli, Barwinku, Krośnie, Jaśle, Sanoku i wreszcie w Tarnowie, gdzie trafił do słynnego pierwszego masowego transportu więźniów polskich z 14 czerwca 1940, do otwartego wtedy dla Polaków obozu niemieckiego pod nazwą Auschwitz KL (753 osoby – głównie więźniowie polityczni, w tym wielu złapanych przy przekraczaniu granicy). Nie wszyscy jednak dotarli do Auschwitz, ponieważ wagon, w którym był Iwo, został skierowany do innego obozu, Sachsenchausen-Oranienburg KL k. Berlina, w sercu III Rzeszy. Tam przeżył piekło obozowe, łącznie z marszem śmierci pod koniec okupacji, gdy zdołał zbiec podczas masakry więźniów. Nie udało się Jego kuzynowi, Januszowi Pogonowskiemu, który zginął wcześniej w Auschwitz. Kilkoro członków rodziny Pogonowskich zginęło też na Kresach z rąk bolszewików.

        Iwo został uratowany z męki obozowej przez aliantów i pragnął wstąpić do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Po kwarantannie poobozowej postanowiono go jednak wysłać na studia. Wstąpił, jak wielu byłych polskich żołnierzy, na Uniwersytet w Antwerpii w Belgii. Po dwóch latach jako samotny i młody człowiek postanowił wyemigrować do Ameryki Południowej i znalazł się w Wenezueli, gdzie pracował jako kreślarz. W 1949 zachorował na chorobę Heine-Medina i został częściowo sparaliżowany. Nie poddał się chorobie i po ciężkiej kuracji nauczył się od nowa chodzić i wrócił do zdrowia.

        W 1950 dzięki pomocy znanej pisarki amerykańskiej, Clarence Pendelton, i senatora Williama Fullbrighta, wyemigrował do USA. Tam wstąpił na Wydział Inżynierii Lądowej University of Tennesse w Knoxville (jednego z najstarszych uniwersytetów amerykańskich), gdzie uzyskał stopień bakałarza (BS) i magistra (MS) w dziedzinie inżynierii lądowej i mechanicznej. W 1955 rozpoczął pracę w Shell Oil Company w Nowym Orleanie w Luizjanie. Następnie przeszedł do pracy w znanej firmie olejowej Texaco, gdzie pracował w dziale Research & Development (po polsku dział badawczo-rozwojowy). Tutaj rozpoczęła się passa wielkich sukcesów zawodowych młodego inżyniera – ponad 50 patentów i autorstwo słynnej heksagonalnej wieży wiertniczej (też opatentowany projekt).

        W 1957 Iwo odwiedził po raz pierwszy Ojczyznę i po 17 latach rozłąki spotkał się z Rodzicami. Podczas tego pobytu poznał młodą lekarkę Magdalenę Czarnek, którą wkrótce pojął za żonę. Szczęśliwe Ich małżeństwo trwało 59 lat.

        Po zakończeniu pracy inżynierskiej Iwo rozpoczął pracę jako wykładowca inżynierii naftowej i oceanicznej na Politechnice w Wirginii (Virginia Polytechnic Institute and State University – Virginia Tech) w Blacksburg, VA. Tam też przeniósł się z żoną i z córką Dorotą. W pięknej okolicy wybudował rezydencję swym kształtem przypominającą dwór polski. Całe jej wyposażenie świadczyło, że zamieszkują tam miłośnicy dawnej barwy i broni, koneserzy sztuki. Iwo Pogonowski był znawcą polskiej białej broni i również heraldykiem. Równocześnie wykładając przedmioty inżynierskie, rozwijał swoje zamiłowania historyczne i humanistyczne. To zaowocowało wielką liczbą niezwykłych publikacji z różnych dziedzin, a szczególnie w dziedzinie kartografii historycznej dawnej i współczesnej Polski (Poland: Historical Atlas), słowników polsko-angielskich (słynny Unabridged Polish-English Dictionary – pięć wydań!), czy też niezwykłe dzieło o historii Żydów w Polsce (Jews in Poland). Pełna bibliografia Profesora i Inżyniera Iwo Pogonowskiego będzie wymagać dogłębnego opracowania.

        Iwo Pogonowski, głęboko wstrząśnięty nagonką antypolską rozwijaną przez środowiska antypolskie w USA, zabierał głos w sprawach trudnych, jak mord na Żydach w Jedwabnem czy sprawa tzw. pogromu kieleckiego. Wierzył głęboko w poszukiwanie prawdy historycznej i był zawsze głęboko poruszony głosami opartymi na pobieżnej wiedzy. Był niezwykłym dyskutantem i polskim gawędziarzem, który uprawiał ten zapomniany już gatunek literacki z wielką erudycją we wszystkich możliwych tematach, zarówno historycznych, jak i trudnej współczesności przełomu wieków (XX i XXI). Był z ducha konserwatystą i człowiekiem wielkiej wiary, który wierzył w Opatrzność Bożą. Ten niezwykły rys osobowości Iwo Pogonowskiego był tak silny, że wielu z nas ulegało natychmiast Jego niezwykłemu osobistemu urokowi we wszelkich sytuacjach. Współpracował też blisko z ośrodkiem toruńskim i publikował w „Naszym Dzienniku” i również w kanadyjskim „Gońcu”.

        Profesor Iwo Pogonowski wspólnie ze swoją żoną wspierał wiele ważnych projektów, jak np. Kościuszko Chair in Polish Studies, Institute of World Politics, i wielu studentów, których gościli w obu swoich domach, na Florydzie i w Wirginii. Był odznaczony i wyróżniony wieloma odznaczeniami, m.in. Medalem Polonia Mater Nostra Est i Gold Medal, przyznanym przez American Institute of Polish Culture Inc.

        Odszedł człowiek prawy i wielkiej skromności, gorący polski patriota, zawsze wierny Polsce i służbie dla innych. Niech dobry Pan Bóg przyjmie Go do swego Królestwa.

        Cześć Jego Pamięci!

        Jego żonie, Pani Magdalenie Pogonowskiej, i córce, Pani Dorocie Henne z Rodziną składamy najgłębsze wyrazy współczucia z powodu tak wielkiej i niepowetowanej straty.

Aleksander Maciej Jabłoński
        Instytut Naukowy
im. Oskara Haleckiego
w Kanadzie
(Oskar Halecki Institute
in Canada)
Ottawa, Ontario, Canada
2 sierpnia 2016