Pomoc oferowana Żydom w czasach niemieckiej okupacji ziem polskich była przejawem niekłamanego heroizmu. Z drugiej strony, oskarżanie o niedostatek heroizmu tych, którzy nie zdecydowali się szafować życiem swoim i swoich bliskich, jest dziś nikczemnością. 

        Nikczemnością, powtórzę, niczym innym. Ale to samo można zapisać równie twardo na wiele rozmaitych sposobów, przywołując wiele różnych słów i konstruując z nich pokaźny las przypomnień. Weźmy poniższe. 

        HISTORIA JAKICH WIELE 

        W połowie marca 1944 roku (dokładnie 12 marca), do zamieszkałego we wsi Kotłówka, 33-letniego Stefana Kapczyńskiego dotarł jego znajomy, 28-letni Jan Celej. Miał pecha: Kapczyński ukrywał u siebie Terkę Holtzhandler, Żydówkę z pobliskiego Żelechowa, a Niemcy właśnie kończyli przeszukiwać gospodarstwo. Przybyłego dołączono do Holtzhander i Kapczyńskiego, całą trójkę przepędzono przez wieś, a na jej skraju zastrzelono, zakazując mieszkańcom wsi pochówku ciał zamordowanych. 

        Zaiste, historia jakich wiele. Ale włóżmy teraz dłoń do gniazda szerszeni i przyznajmy: gdyby Kapczyński nie pomógł potrzebującej, być może obaj mężczyźni przeżyliby wojnę. Rzecz w tym, że dziś nazywano by ich antysemitami, zarzucając niedostatek nie tylko heroizmu, ale wręcz niedostatek przyzwoitości. Wiemy tymczasem, i wcale nietrudno to zrozumieć, że wielu nie pomagało bliźnim wyznania mojżeszowego, nie chcąc szafować życiem swoim i swoich rodzin. Dziś nazywanie takich postaw „obojętnością” to właśnie nic innego, jak nikczemność. A mówię przez to, że Umarłym należy się cześć za Ich heroizm, a tym wszystkim, którzy dziś wymagają od ówczesnych Polaków nieustraszoności, należy się czarna karta, napiętnowanie i nakaz wyjazdu z Polski. Niechby z Dworca Gdańskiego. Byle prędko i raz na zawsze. 

        REGUŁA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCA 

        Nic innego jak postawy Polaków pochodzenia żydowskiego, a precyzyjniej: uaktywnione w przestrzeni publicznej po 17 września 1939 roku prosowieckie wybory tych ludzi, podniosły nadwiślańską wersję niechęci okazywanej Żydom przed II wojną światową do rangi patriotycznego obowiązku. Wiem, jak to brzmi. Notabene, to samo można powiedzieć mocniej, uogólniając w regułę obowiązującą powszechnie rzecz taką oto: gdy wspólnotę dotyka „genocidum atrox”, odwet bywa uzasadniony, jeśli nie konieczny, zaś odstąpienie od niego często daje się opisać gorszącym terminem współuczestnictwa w zbrodni. 

        Poważnie. Zapytajcie Ofiary rzezi wołyńskiej. Gdyby mogli, mężczyźni wstawaliby z grobów i odpłacali prześladowcom – pięknym za nadobne. Wiedzieliby albowiem wszystko to, z czym dostatecznie nowoczesny oraz należycie postępowy człowiek nie potrafi już chyba dojść do porozumienia: jeśli wybaczamy sprawcom, odrzucając chrześcijańskie „sine qua non” wybaczenia, to znaczy skruchę, wyznanie win oraz zadośćuczynienie, narażamy siebie, swoich bliskich i swoich następców na krwawą powtórkę z historii. Historia bowiem nie skończyła się, bo tak orzekł jakiś jajogłowy mądrala, i nieodmiennie lubi powtarzać się. Pasjami, można powiedzieć. 

        CIĄGNĄC ZA OGON 

        Naprawdę tak myślę i poważnie proszę, by w tej kwestii nie sprzeczać się ze mną, zaś zasadność swych opinii i ich sedno ująłbym w ten sposób: kalosze to kalosze, a nie sandały; szambo to zbiornik z fekaliami, a nie basen kąpielowy; gdy pada deszcz, to deszcz na pewno pada, a gdy szumi morze, to na pewno morze szumi, a nie tylko „może” szumieć. Mówię przez to, że nie kwestionuje się faktów, że o fakty opieramy się i w oparciu o nie budujemy właściwie interpretacje rzeczywistości. Więc. 

        Więc, powtórzmy, to nic innego jak uaktywnione w przestrzeni publicznej po 17 września 1939 roku prosowieckie wybory Polaków pochodzenia żydowskiego, czy też wyznania mojżeszowego, podniosły nadwiślańską wersję niechęci okazywanej Żydom przed II wojną światową do rangi patriotycznego obowiązku. Ale póki co dajmy temu spokój, bo tymczasem nadwiślański Sąd Najwyższy ciągnie za ogon wciąż dychającego (dychającego mimo wszystko, chciałoby się rzec) suwerena, a to poprzez mizianie po czuprynce, czy tam po tupeciku, słynnego prokuratora z Kielc, przyłapanego na jeździe „po jednym głębszym”. Sąd Najwyższy mianowicie uznaje, że nieszczęśnik... mógł nie wiedzieć, że krew sobie zalkoholizował. 

        ZABICI NA ŚMIERĆ 

        Nie wiedział biedaczek (precyzyjniej: „mógł nie wiedzieć”), że ma alkohol we krwi, i to jest bardzo, bardzo dobre wytłumaczenie. Gdyby wiedział, wtedy musiałby okazać się roztargnięty, czy tam roztargniony. Roztargnięcie zaś, czy tam roztargnienie, to od czasu owego sędziego, którego kieszeń wsiorbała przypadkiem cudze „pisiąt” złotych, to już karta zabita na śmierć. Tak, że ten, tego. Dzieje się. 

        Prawdę rzekłem, rzeczywiście się dzieje, zaś aktywność nadzwyczajną mogliśmy zaobserwować wśród działaczek „Ogólnopolskiego Strajku Kobiet”, zarzucających opresję Kościołowi: „W bólu mamy żyć, rodzić i umierać. Dość tego!” – napisały. Najwyraźniej działaczki OSK to jakieś wariatki na przepustce z wariatkowa. Ale powiem im tak: jeśli cenimy życie ludzkie, robimy wszystko, by ocalić każde. Jeśli nie sposób uratować wszystkich, ratujemy tylu, ilu zdołamy. Jeśli wielu ocalić się nie da, chronimy jedno. Tak działa świat ludzi przyzwoitych i daj Boże, by tak pozostało. 

Krzysztof Ligęza 

Kontakt z autorem: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Dalsza część artykułu dostępna po wykupieniu subskrypcji. Kup tutaj!