Najlepiej byłoby, gdyby wszyscy w terminie spłacali swoje długi, także nam, gdy komuś pożyczyliśmy jakieś pieniądze lub z innej racji jest on nam coś winien. Niestety, ten idealny stan nie istnieje w rzeczywistości i czasami trzeba nieźle nachodzić się, zanim odzyskamy swoje pieniądze. Warto wówczas pamiętać o wielce pożytecznej instytucji, jaką jest sąd do spraw drobnych, czyli "small claims court".

Reguły działania takiego sądu są różne w każdej prowincji. W Ontario na przykład limitem wysokości sprawy, jaką można wnieść przed ów sąd, jest 25 tysięcy dolarów. Jeżeli należy nam się więcej – nie unikniemy sprawy przed "normalnym" sądem.
Szczegółowe informacje na temat zasad funkcjonowania takiego sądu można bez trudu znaleźć w lokalnej bibliotece publicznej. Dlatego też przytoczę tutaj tylko mniej oczywiste cechy charakterystyczne tej instancji. Najistotniejszą jest fakt, iż jest to tak zwany w języku prawniczym "court of equity", co oznacza, że zasady prawne regulujące przebieg spraw są nieco bardziej elastyczne. Więcej zależy od uznania sędziego, a naczelnym celem rozprawy jest nie tyle zbadanie, czy prawo było przestrzegane, co określenie i decyzja, czy sprawiedliwości stało się zadość. A jeżeli nie – określenie, co można zrobić, by stan sprawiedliwości przywrócić.
Oznacza to zarazem, iż sąd "small claims court" ma swoje własne zasady postępowania, odmienne od procedury obowiązującej w "normalnym" sądzie, i że będzie on trzymał się tych reguł. Innymi słowy – nieco inaczej wyglądają tu reguły dowodowe i osoby występujące przed tym sądem (obojętnie w jakim charakterze) mogą liczyć na nieco większą elastyczność sądu, jeśli chodzi o przyjęcie czy odrzucenie materiału dowodowego.
Elastyczność, jaka obowiązuje w "small claims court", pozwala stronom na samodzielne reprezentowanie swoich spraw, bez kosztownej pomocy prawników. "Small claims court" jest w istocie specjalnym forum o charakterze mediacyjnym, a nie tylko sądem. Dlatego też, zanim dojdzie do ostatecznej rozprawy, sędzia prawdopodobnie usiłował będzie rozwiązać spór finansowy drogą nieformalnej rozmowy z oboma stronami. Konferencja z udziałem mediatora ma przy okazji pokazać stronom sporu ewentualne luki w ich materiale dowodowym i – jeśli to możliwe – doprowadzić do rozstrzygnięcia sporu drogą polubowną.
Niemniej jednak, "small claims court" jest sądem w całym tego słowa znaczeniu i jego orzeczenia mają moc prawną. Kto więc przegra rozprawę w takim sądzie, ten musi liczyć się, że wygrywająca strona może uciec się do wszelkich przewidzianych prawem pociągnięć, by odzyskać przyznane fundusze, łącznie z zajęciem wynagrodzenia czy własności.
Najistotniejsze jednak jest to, że nawet "small claims court" działa jak prawdziwy sąd, a nie telewizyjny spektakl. Wszystko zabiera odpowiednią ilość czasu, a sukces na tym forum nie oznacza jeszcze odebrania czeku od dłużnika.
Najlepiej więc wiedzieć, komu pożycza się swoje pieniądze. I lepiej jest mieć do czynienia z wielką firmą, która rzadko kiedy pokusi się o naginanie sprawiedliwości na swoją stronę w stosunkowo drobnych sprawach, niż z pojedynczym indywiduum, nawet dobrze znanym i lubianym.

Kiedy urząd imigracyjny zajął się na poważnie Heńkiem, miał on 25 lat. Urodził się w Polsce "B", czyli w południowo-wschodniej jej części. Na tle "zapieczonej" biedy w tym rejonie, w miasteczku, w którym się urodził, wiodło się ludziom stosunkowo dobrze, a to za sprawą fabryki łożysk tocznych, która produkowała na potrzeby wojska, ale nadwyżka szła też na rynek cywilny. Ojciec Heńka pracował w tej fabryce, a mama była sprzedawczynią w sklepie spożywczym, co dawało rodzinie gwarancję lepszego niż innym zaopatrzenia w czasach, kiedy o wszystko było trudno. Przez pierwsze dwanaście lat Heniek był jedynakiem, rozpieszczanym i rozbrykanym. Kiedy urodziła mu się siostrzyczka, zaczęły się problemy. To nie on już był pępkiem świata. Nadto, po roku od jej urodzenia, ojciec jego zmarł na skutek ran odniesionych w wypadku w pracy. Marne odszkodowanie wystarczyło tylko na pierwszy rok wdowie, aby zapewnić jaki taki poziom życia dwójce dzieci. Po trzech latach od śmierci męża, wyszła ponownie za mąż, też za pracownika tej samej fabryki, w której pracował jej zmarły mąż. Wyglądało na to, że wszystko ułoży się bez problemów w tej nowej rodzinie. Tak było do czasu ukończenia przez Heńka szkoły średniej.
Wyrósł na przystojnego młodzieńca. Miał około 1,85 m wzrostu, ciemnoblond włosy, a przy tym był inteligentny. Ojczym chciał, aby Heniek zaczął pracę jak najszybciej po ukończeniu szkoły. Nawet oferował pomoc w uzyskaniu zatrudnienia w fabryce, w której pracował, gdzie był brygadzistą i miał dobrą opinię. Heńkowi jednak nie podobała się taka perspektywa. Chciał się trochę wyrwać z uwięzi, jaką tworzyła szkoła i dość wymagający ojczym. Oświadczył, że chce studiować. Wybrał filię uczelni lubelskiej, która mieściła się w sąsiednim mieście. Faktycznie ukończył pierwszy rok czteroletnich studiów, ale już na drugim roku więcej czasu spędzał poza uczelnią. Dochodziło do coraz częstszych kłótni z ojczymem. Kilkakrotnie ojczym zdzielił go pięścią w twarz. Pozostała nawet mała rana na rozciętej skórze czoła. Ojczym był dobry dla matki i siostry Heńka. Jego samego natomiast coraz mniej tolerował. Pozostało tylko jedno rozwiązanie. Matka Heńka porozumiała się ze swoimi rodzicami, aby ci zabrali go do siebie.
Nie mieszkali oni już od kilkunastu lat w Polsce, lecz w Kanadzie. Kiedy dziadek Heńka uzyskał emeryturę, zabrał swoją żonę i trochę oszczędności, które posiadał, i wyjechali do Kanady. Jakim sposobem uzyskali tu pobyt stały, Heniek nie wiedział. Faktem było, że emerytowany w Polsce dziadek, jeszcze przez osiem lat pracował fizycznie w jednej z fabryk w Toronto. Jego żona nigdy nie pracowała, zajmowała się domem. Wynajmowali jednosypialniowe mieszkanie. Po dziesięciu latach pobytu w Kanadzie i przekroczeniu siedemdziesięciu lat, oboje uzyskali renty socjalne od państwa. W Polsce nadto odkładała się w banku pełna emerytura dziadka.
To do nich przyleciał pewnego dnia ich dwudziestodwuletni wnuk z dwumiesięczną wizą turystyczną. Na początku zamieszkał u nich. Dziadek miał już wówczas ponad osiemdziesiąt lat, a babcia siedemdziesiąt pięć. Dziadek, dzięki swoim znajomościom, załatwił mu pracę malarsko-remontową. Była zima, a więc praca w pomieszczeniach zamkniętych nie była za bardzo uciążliwa.
Prowadził tę firmę Polak, który dzielił rok na dwie części: jesienno-zimową i wiosenno-letnią. W tej drugiej części zajmował się pielęgnacją zieleni wokół droższych rezydencji w żydowskiej dzielnicy Toronto. Miał dobrą opinię, tak więc uzyskiwał kontrakty z roku na rok. Wraz z nim podążał też Henryk. W zimie malowanie i układanie kafelków, do której to pracy został szybko przyuczony, a w lecie praca na świeżym powietrzu. Odpowiadało mu to. Wprawdzie od tych prac fizycznych jakby trochę się zgarbił. Jakby ten wzrost mu przeszkadzał. Plecy mu się zaokrągliły i głowa była prawie ciągle pochylona. Upodobnił się tą sylwetką do Karola Wojtyły, późniejszego Jana Pawła II, z późniejszego okresu jego papieskiej posługi. Ale tylko na tym kończyło się podobieństwo. Bo prawdę mówiąc, Heniek był ateistą.
To i inne względy spowodowały, że po roku pobytu w Kanadzie wyprowadził się od dziadków. Wynajął samodzielne, jednosypialniowe mieszkanie w tym samym budynku, w którym zamieszkiwali jego dziadkowie. Dawało to mu swobodę działania, a jednocześnie argument w sprawie imigracyjnej. Rodzina bowiem ustaliła, po konsultacji z agentką imigracyjną, że jedynym argumentem Heńka w sprawie o uzyskanie stałego pobytu w Kanadzie może być to, że musi się opiekować leciwymi dziadkami.

Po roku pobytu w Kanadzie zapłacił agentce kilkaset dolarów za wypełnienie dokumentów imigracyjnych. Nie był przez kolejny rok niepokojony przez władze imigracyjne. Co kilka miesięcy dzwonił do agentki, pytając o postęp w jego sprawie, i zawsze uzyskiwał odpowiedź, że sprawa jest na dobrej drodze. Wierzył tej pani uchodzącej i uważającej się za najlepszą w swoim zawodzie.
Po dwóch latach pobytu Heńka w Kanadzie, pewnego wieczoru, pojawiło się w drzwiach jego mieszkania dwóch rosłych mężczyzn, którzy przedstawili się, że są oficerami imigracyjnymi. Poprosili Heńka o jego paszport. Dał im i jeden z nich, po przejrzeniu tego dokumentu, schował go do kieszeni. Oświadczyli Heńkowi, że go zabierają ze sobą. Skuli go kajdankami i przywieźli do aresztu imigracyjnego. Tutaj kontynuowali przesłuchanie.
Heniek, już niezłą angielszczyzną, prosił ich o skontaktowanie się z jego agentką imigracyjną. Odmówili, oświadczając, że to jest jego sprawa. Dla nich był nielegalnym imigrantem. Problem się komplikował, bo dziadek, rześki staruszek, wybrał się w tym czasie w odwiedziny do córki, do Polski. Babcia była bezradna. Kiedy Heniek zadzwonił do biura swojej agentki imigracyjnej, to dowiedział się, że przebywa na dwutygodniowym urlopie.
W areszcie dowiedział się, że może prosić o wyjście na wolność, jeśli ktoś z jego krewnych lub znajomych wpłaci za niego kaucję gwarancyjną. Najpierw Heniek zaczął wydzwaniać do kolegów. Ci jednak jakoś nie palili się do wyłożenia kilku tysięcy dolarów. W czasie kolejnej rozmowy z oficerem imigracyjnym Heniek zdołał zredukować żądaną kaucję z czterech do dwóch tysięcy dolarów. Zadzwonił do swojego pracodawcy. Ten zgodził się na bycie gwarantem Heńka, ale nie za swoje pieniądze. Heniek wykonał kolejny telefon do babci, prosząc o pożyczkę tych pieniędzy. Kiedy przyjechał do niej pracodawca Heńka, to okazało się, że ma ona "w skarpetce" tylko półtora tysiąca dolarów. Przyjechał do aresztu z tymi pieniędzmi. Powiedziano mu jednak, że kaucja wynosi dwa tysiące dolarów i że ma to być wpłacone nie w gotówce, ale poprzez dokument bankowy.
W czasie godzin widzenia spotkali się oni i Heniek prosił swojego pracodawcę, aby ten dołożył brakujące pięćset dolarów i potrącił mu to z najbliższej wypłaty. Ten się zgodził i po dwóch dniach pobytu w areszcie Heniek był wolny, przy czym w dokumencie zwalniającym było wyraźnie zaznaczone, że Heniek nie może pracować.

Oczywiście nie zamierzał respektować tego zastrzeżenia.
Pobyt w areszcie Heniek odczuł bardziej niż wielu innych aresztantów. Czuł się jak dzikie zwierzę zamknięte w klatce. Ciągle był w ruchu, ciągle kręcił się wokół telefonu, wydzwaniał, klął i narzekał na system, w którym on, pragnący być opiekunem starych dziadków, jest tak podle traktowany.
Po uzyskani decyzji o zwolnieniu, ale jeszcze przed wyjściem na wolność, zwierzył się swojemu współlokatorowi z aresztanckiego pokoju, z pochodzenia Ukraińcowi, że jego celem są Stany Zjednoczone. Jeśli tylko uzyska stały pobyt w Kanadzie, to machnie tu na wszystko ręką i wyjedzie na południe. Na pytanie, a co z dziadkami, którymi jakoby miał się opiekować, odpowiedział, że są oni tak żywotni, że i bez niego dadzą sobie radę. Rozumiał, że raczej był dla nich utrapieniem niż ostoją i pociechą. Nie wykazywał choćby odrobiny wdzięczności za przygarnięcie go, gdy miał problemy z ojczymem w Polsce, że był na początku na ich utrzymaniu.
Szybko zrozumieli oni, że problemy z ojczymem to nie tylko wina tego ostatniego. Ich wnuk wykazywał głęboką oziębłość emocjonalną. W stosunku do nich również. Obserwowali oni też ten jego egoizm w kontaktach z kolegami. To była chyba przyczyna, że żaden z nich nie wykazał chęci udzielenia mu pomocy, kiedy Heniek znalazł się w areszcie. Dziadkowie myśleli, aby go tu ożenić z którąś z córek czy wnuczek ich znajomych. Zaczęły do nich jednak docierać informacje, że ich wnuk nie jest mile widziany w miejscach, gdzie go na początku zabierali, aby pochwalić się tak przystojnym wnukiem, a jemu ułatwić kontakty. Zaczął zdobywać opinię łowcy "łatwych" dziewcząt, co mu utrudniło skorzystanie z możliwości pozostania w Kanadzie, gdyby ożenił się z dziewczyną posiadającą stały tutaj pobyt.
Jako ostatni argument pozostali więc mu dziadkowie. Ale czy on wystarczy? Może tak, a może nie. Może po kilku miesiącach zostanie poproszony o opuszczenie Kanady, chyba że przeniknie do Stanów, o czym mówił.
Nie był to najlepszy wzorzec nowej generacji Polaków pragnących powiększyć Polonię kanadyjską lub amerykańską.

Aleksander Łoś
Toronto

Z ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim rozmawia Andrzej Kumor.

Nikiforów jest wielu...

– Przyjeżdża Ksiądz do nas tutaj po raz kolejny. Cel wizyty zawsze ten sam, to znaczy troska o Fundację im. Brata Alberta.
Jak wyglądają prace związane z fundacją, bo dotarły do nas informacje, że miał Ksiądz problemy w związku z tym odpisem 0,1 proc., że chciano fundacji odebrać to prawo. Jaki jest stosunek władz do fundacji, bo przecież fundacja wyręcza państwo?

– Jestem w Kanadzie po raz piąty w ciągu ostatnich czterech lat. Przyjeżdżam najczęściej do Toronto, Montrealu, Ottawy, ale także w tym roku byliśmy w Guelph, Hamilton, Burlington.
W sumie cele są dwa. Ja zacząłem tutaj przyjazdy od promocji swoich książek wydawanych najpierw w wydawnictwie Znak, teraz w małym wydawnictwie Fronda, i co roku wydaję jedną bądź dwie książki. Dostaję bardzo dużo listów od Polaków z Kanady i pierwszy mój przyjazd był ściśle związany z książkami.
Równocześnie staram się, by przy okazji tych spotkań autorskich promować Fundację im. Brata Alberta, którą prowadzę od 25 lat. W tym roku ta fundacja obchodzi swój srebrny jubileusz 25-lecia. Powstaliśmy jeszcze za czasów komuny, w roku 1987, kiedy już zaczęto luzować pewne sprawy, między innymi wyrażano zgodę na tworzenie organizacji charytatywnych, bo wtedy komunizm już się sypał w Polsce i próbowano wentyl bezpieczeństwa utworzyć.

Trzeba powiedzieć, że bardzo dobrym dorobkiem tych zmian w Polsce, które są od 89 roku, jest możliwość tworzenia organizacji pozarządowych, fundacji, stowarzyszeń. To jest ogromny boom w Polsce, w komunizmie tego nie wolno było, więc teraz powstają duże, małe organizacje. I co jest ważne, że one są bardzo użyteczne dla państwa polskiego, no bo wypełniają luki, równocześnie zasada pomocniczości polega na tym, że wspierają działania państwa. I teoretycznie powinno się wydawać, że państwo polskie tylko powinno się cieszyć z tego, że tego typu fundacje i stowarzyszenia są. Ale niestety, od pewnego czasu jest taka polityka wynikająca z dwóch powodów.
Po pierwsze, jest taka próba centralizowania pewnych rzeczy, czyli najpierw otwarto pewne rzeczy, a teraz próbuje się podporządkowywać to władzom państwowym. A druga sprawa, że najczęściej odmienianym wyrazem w Polsce przez wszystkie przypadki jest słowo kryzys – oczywiście kryzys jest, tylko najpierw powinno się zaciskać pasa w jakichś istotnych sprawach, natomiast jest tak, że najczęściej pod pretekstem kryzysu zaczyna się od organizacji pozarządowych, cofa się dotacje, pomniejsza się te dotacje, nawet próbuje się zamknąć ośrodki. Rzeczywiście, w zeszłym roku mieliśmy bardzo poważny problem, bo rząd chciał nam zamknąć dwa spośród 28 ośrodków. Są to ośrodki dla 55 dzieci. Ale trzeba powiedzieć, że są to bardzo trudne środowiska. My działamy głównie w małych miastach, w wioskach, gdzie nie ma żadnej alternatywy.
Jeżeli się zamknie ten ośrodek, to rodzic nie ma gdzie posłać tego dziecka. Najczęściej wraca do domu i w czterech ścianach siedzi. W wyniku presji mediów, sporów, pomocy ze strony dziennikarzy, udało nam się te dwa ośrodki obronić. Ale niestety, sytuacja powtarza się z roku na rok, że te oszczędności zawsze uderzają w najbiedniejszych.

– Najsłabszych...

– Tak, górnicy będą protestować, służby mundurowe też będą protestować, politycy będą protestować, ale kto nie protestuje, to mu się zabiera. Ale teraz jest problem, że często to nie jest tylko brak pieniędzy, bo przy mądrym gospodarowaniu tymi środkami, moim zdaniem, starczyłoby dla tych fundacji, jest to często bezduszność.
Niestety, urzędnicza bezduszność, która w ogóle do działalności charytatywnej podchodzi na zasadzie, że tam raz do roku na świętego Mikołaja rzuci się jakąś paczkę i koniec, problem jest rozwiązany. A praca z niepełnosprawnymi jest to także praca z rodzinami, więc to jest wielowarstwowa i wielopłaszczyznowa działalność, wymagająca dobrej organizacji. W tych 28 ośrodkach mamy różne placówki. Począwszy od przedszkola, potem szkoła, świetlice terapeutyczne od szóstego do dwudziestego roku życia dla dzieci.

– Dla osób, które są niepełnosprawne intelektualnie, czy również innych?

– Głównym upośledzeniem, wiodącym jest niepełnosprawność intelektualna, dawniej nazywana upośledzeniem umysłowym, ale my od tego pojęcia odchodzimy, bo ono ma jednak taki wydźwięk negatywny. Ale równocześnie przecież wielu naszych podopiecznych ma niepełnosprawności sprzężone, to jest na przykład porażenie kończyn, nóg, to jest bardzo często związane z porażeniem mózgowym, są też niewidomi, są pojedyncze osoby równocześnie głuchonieme czy z wadami kręgosłupa. Więc tutaj często musimy też na kilku płaszczyznach rehabilitować tę osobę. Trzeba powiedzieć, że dobrze nam się układa praca z samorządem gminy, powiatem, lepiej, gorzej, ale zawsze to idzie dobrze.

– Podczas spotkania w Związku Narodowym Polskim padło pytanie o to rozwiązanie, które funkcjonowało za czasów komunistycznych, wtedy były spółdzielnie pracy inwalidów. Ksiądz przyjechał tutaj z wystawą, ci niepełnosprawni mają talenty artystyczne, bardzo często ukryte, i to jest jedna strona. Ale też czy jest możliwość podejmowania zatrudnienia przez takie osoby – zatrudnienie jako terapia też mogłoby służyć?

– Tak. Może zacznę od tych spółdzielni inwalidów. W systemie komunistycznym, który na pewno był zły, bezdusznie podchodził do człowieka, były takie enklawy pozytywne. Do takich ja zaliczam spółdzielnie inwalidów. Miałem dużo do czynienia ze spółdzielnią inwalidów jeszcze jako student i muszę powiedzieć, że to też spełniała pożyteczną pracę. Bo wtedy można było sobie wyrobić rentę przez tzw. pracę nakładczą, chałupniczą.
Te spółdzielnie często były domem dla tych ludzi, bo równocześnie to było środowisko, jakaś tam drobna, niewielka, ale też opieka medyczna. Ale najważniejsze jest to, że niewidomi, którzy na przykład wyrabiali szczotki, taka wydawałoby się bardzo prosta praca, czy kleili koperty, czy skręcali długopisy czy wtyczki telefoniczne, więc dla nich to było bardzo ważne, że oni mieli poczucie tej wartości. Mogli też zaspokoić swoje potrzeby również, bo byli wypłacani.
Niestety, generalnie zniszczono tę spółdzielczość inwalidów po roku 90 i, moim zdaniem, wylano dziecko z kąpielą. W to miejsce weszły zakłady pracy chronionej i miejsca pracy dla niepełnosprawnych, z tym że to niestety nie funkcjonuje. Bo dzisiaj, nawet mimo dotacji państwowych na ten cel, jest bardzo mało ZAZ-ów, tzn. zakładów aktywności zawodowej – tak to się nazywa, bo okazuje się, że pracodawcy nie chcą niepełnosprawnych. Im się to jednak nie kalkuluje i te dotacje są za małe i za małe ułatwienia dla firm, żeby one tworzyły na przykład specjalne działy, w których by niepełnosprawni pracowali. I dochodzi do takiego paradoksu, że jest centralny, państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, i pracodawcy bardziej się kalkuluje wpłacić tam obowiązkową opłatę, która jest de facto podatkiem na rzecz tego funduszu, niż samemu utworzyć miejsce pracy. A szkoda, dlatego że jednym z podstawowych elementów rehabilitacji i rewalidacji osoby niepełnosprawnej jest praca. Praca, która tego człowieka uszlachetnia, daje mu poczucie wartości, daje mu też zabezpieczenie materialne. I to nie jest tak, że on dostaje wtedy jakąś głodową zapomogę, siedzi w domu i ogląda od rana do wieczora telewizję, tylko właśnie musi pójść do pracy, ma kontakt z ludźmi, ze znajomymi, czuje się dowartościowany, czuje, że ten produkt, nawet ta szczotka czy ta koperta przez niego wyprodukowana, komuś służy. I dzisiaj rzeczywiście zatrudnianie niepełnosprawnych w Polsce totalnie kuleje. Pracodawcy, jak zwalniają, to w pierwszej kolejności osoby niepełnosprawne. Tak że są niby podstawy prawne, ale to jest tak źle zorganizowane, że dzisiaj na przykład osoba z zespołem Downa nie ma najmniejszej szansy gdziekolwiek dostać pracę. Ja już nie znam takich przypadków. Przedtem jeszcze tak, np. znałem takiego chłopaka, był gońcem w firmie, po prostu roznosił korespondencję. Czy ktoś był woźnym, czy zajmował się sprzątaniem, teraz to jest likwidowane. Niestety, tak jak mówiłem, ten kryzys zawsze uderza w najsłabszych, w pierwszej kolejności.

– 28 ośrodków, tysiąc osób, które tam znajdują opiekę czy pomoc, a jak wygląda współdziałanie z miejscowymi mieszkańcami, dlatego że zawsze bycie niepełnosprawnym, jak to się ładne mówi intelektualnie, to jest pewne odium w społeczeństwie? Ludzie się boją takich dziwnych ludzi itd. Czy to, że ci ludzie są w pewnym sensie razem skupieni w tych ośrodkach, czy to pomaga, czy lepsza byłaby sytuacja, gdyby ci ludzie funkcjonowali osobno w społeczeństwie?

– Cztery to są domy stałego pobytu, tutaj trafiają osoby już po śmierci swoich rodziców bądź w wyniku, że sąd odbiera prawa rodzicielskie czy opieka społeczna do nas kieruje. To są domy, gdzie te osoby już mieszkają. Oczywiście, wszystkie domy są otwarte, w tym znaczeniu, że mieszkańcy tych domów uczestniczą w życiu kulturalnym, są dowożeni do warsztatów terapii zajęciowej, więc to są placówki bardzo dynamiczne.
Natomiast pozostałe 24 placówki to są ośrodki dzienne, tak jak mówiłem, przedszkola, szkoły, świetlice terapeutyczne, warsztaty terapii zajęciowej. I zawsze intencją naszą – jest kilka takich intencji – pierwsza zasadnicza sprawa, to jest współpraca z ludźmi, bo nie da się wychowywać czy przeprowadzić procesu terapeutycznego bez współpracy z rodziną.
Druga sprawa to jest współpraca z lokalnym środowiskiem. Niepełnosprawny nie może być traktowany jako osoba, która gdzieś tam jest w tym getcie, nawet dobrze urządzonym, ale zawsze getcie, więc tu chodzi o integrację. Jest to bardzo trudne w Polsce, dlatego że są ciągle różnego rodzaju uprzedzenia, mity najróżniejsze bądź taka gdzieś skrywana niechęć, czy lęki raczej, do kontaktu z niepełnosprawnym. Więc my staramy się tak prowadzić te ośrodki, żeby one przede wszystkim współpracowały z innymi placówkami, na przykład ze szkołami. Akurat to szkolnictwo dobrze funkcjonuje. Współpraca z innymi organizacjami młodzieżowymi czy z lokalnymi domami kultury... Chodzi o to, żeby niepełnosprawni właśnie wychodzili, żeby ludzie widzieli, że są, że to nie jest nic groźnego, że to są ludzie tak samo wartościowi. Między innymi wystawy, które organizujemy w całej Polsce, a teraz też i w Kanadzie, pokazują, że człowiek niepełnosprawny jest bardzo utalentowany, tak jak ten słynny malarz Nikifor, takich Nikiforów jest bardzo wielu.
I też ważne jest to, jeżeli chodzi o władzę, im niżej, tym jest lepiej. Na przykład współpraca z samorządami typu gmina, miasto, powiat, moim zdaniem, układa się dość dobrze. Ale jak się już wychodzi do tych urzędów wyżej, a już nie daj Boże do centralnych, warszawskich – nie chodzi o jakieś moje antagonizmy do Warszawy, tylko tych zbiurokratyzowanych, ja to nazywam pancerne urzędy, które są tak opancerzone, żeby tam się nikt nie dostał, zwykły obywatel – to jest fatalnie. I to jest chyba najgorsze, że nie ma dobrych tych ogólnopolskich relacji. Ale przecież jeżeli chodzi o integrację, to u nas funkcjonuje jeszcze harcerstwo, co roku odbywają się na przykład zawody sportowe, pływackie, między ośrodkami, na które zapraszana jest młodzież sprawna też, festiwal teatralno-muzyczny przedtem, teraz poszerzyliśmy formułę, prowadzony razem z Anną Dymną, Albertiana, eliminacje odbywają się w różnych szkołach. Później mamy bardzo dużo udziału w uroczystościach lokalnych. Na przykład są dni danego miasta. No to wtedy już od pewnego czasu nasze zespoły teatralne czy muzyczne występują, więc w takiej wielkiej imprezie piknikowej biorą udział.

– Zdaniem Księdza, poprawiła się sytuacja w ciągu tych 25 lat tego odbioru społecznego niepełnosprawnych?

– Tak, na pewno się poprawiła. To znaczy myślę, że jeżeli chodzi o przeciętnego Kowalskiego, to w ciągu tych ostatnich 25 lat więcej ten przeciętny Kowalski wie o niepełnosprawnych, i moim zdaniem, jeżeli są jakieś urazy, to raczej z niewiedzy, powiedziałbym, że jeszcze gdzieś tam pokutuje takie przekonanie, że człowiek niepełnosprawny to jest, jak dawniej mówiono, wariat z siekierą, który będzie biegał po wiosce. Więc dużo się zmieniło. Tutaj nawet media też odegrały pozytywną rolę.

– Nawet na wsiach, nawet w małych miasteczkach?

– Tak, chociaż to jest ciągle jeszcze praca, jak ja mówię, trzeba orać i siać non stop, to nie jest jeszcze ukończone. Są takie środowiska – ja się z tym spotykałem – że nawet protestowali przeciwko utworzeniu takiego ośrodka na terenie gminy, bo oni wszystkich w jednym worku mają, i chorzy na AIDS, i psychicznie chorzy i niepełnosprawni intelektualnie. Ale każdy z tych ludzi jest człowiekiem. Tutaj też trzeba edukacji. Często jest tak, że w danym ośrodku, w mieście większym czy mniejszym, uda się dogadać z samorządami, z parafiami i z innymi organizacjami, to – moim zdaniem – idzie dobrze, jak się te lokalne środowiska dogadają. Jest kilka takich miast, na terenie których naprawdę bardzo dobrze funkcjonujemy.
Ale był też taki przypadek, to z Krakowa, gdzie jedna z osób podarowała nam dom, willę, na utworzenie takiego niewielkiego ośrodka dla niepełnosprawnych i mieszkańcy przeciwko temu protestowali włącznie z samorządem tej dzielnicy. I doszło do tego, że nam zablokowano możliwość utworzenia tego ośrodka i wtedy musieliśmy to sprzedać i w innej części Krakowa taki ośrodek otworzyć.

– A gdzie to było?

– A w Krakowie to było na Olszy II, willowe, jeszcze przedwojenne osiedle.

ciag dalszy a tydzien

Można  wpłacać darowizny na podane konto: (dla zagranicy) SWIFT (BIC): PKOPPLPW IBAN: PL2112404533111 1000054282421