Stosunek Polonii do polskiego konsulatu jest odzwierciedleniem stosunku władz polskich do Polonii.  Za PRL-u nie tylko wstyd, ale i strach było się tam pokazać, bo pracowali tu przeważnie esbecy. Jednak zwykłemu Polakowi najbardziej chyba dali się we znaki dość wredni urzędnicy, którzy robili, co mogli, by mu ojczyznę obrzydzić. Kiedy żelazna kurtyna opadła i esbecy powrócili do kraju, gdzie zostali generałami, to w konsulacie nawet wypadało się pokazać, bo w jego ogrodach śpiewano serenady, a ostatnio nawet zaczęto tam puszczać wianki.
    Wydawać by się mogło, że wraz z esbecją zniknęła stamtąd też PRL-owska biurokracja. Jednak przypadek naszej czytelniczki pozwala podejrzewać, że duch PRL-u ciągle jeszcze w tej willi nad jeziorem straszy. Przyjechała ona do Kanady na pobyt stały w 1992 roku. Po dziesięciu latach upłynęła data ważności jej polskiego paszportu. Jako że jest to właściwie tylko dokument podróżny, a ona sama nie wyjeżdżała zbyt często, nawet nie zwróciła na to uwagi. Kiedy jednak zaplanowała sobie w tym roku urlop w Polsce, pomimo posiadania paszportu kanadyjskiego, udała się też jako obywatelka Polski do konsulatu w Toronto, by go uaktualnić.
    Niestety, w piwnicznej izbie budynku przy 2603 Lakeshore Blvd. odmówiono jej przyjęcia wniosku, bo był on za długo nieważny. Jak długo trwa ważność nieważnego paszportu, nikt nie potrafił określić, ale poinformowano ją za to o konieczności przeprowadzenia procedury mającej udowodnić, że w ogóle  jest ona jeszcze polską obywatelką.
    W dokumentach, jakie otrzymała, konsulat RP powołuje się na art. 17.4  ustawy PRL z 1962 roku o treści: "posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda" – nic więcej. Raczej oczywiste jest, że może tu chodzić o sytuacje, gdzie mogą być jakieś wątpliwości. Lecz czy w przypadku osoby posiadającej wydany w 1992 roku paszport, ważny dowód osobisty i tzw. PESEL, a nawet naliczony w ZUS kapitał początkowy mogą one zaistnieć? Dalej jest jeszcze śmieszniej, bo podany jest wykaz dokumentów koniecznych, zdaniem konsulatu, do tego, by wojewoda mógł to obywatelstwo potwierdzić. Jest tego dość sporo: kwestionariusz osobowy, oświadczenie o nieubieganiu się o zamianę obywatelstwa(?), szczegółowy życiorys z historią emigracji własnej i rodziny oraz informacje o związkach z Polską. Potrzebny jest też akt urodzenia, akt stanu cywilnego oraz dokument stwierdzający datę nabycia obywatelstwa obcego. Jakby coś takiego otrzymała Doda, to nie bacząc na recydywę, powiedziałaby na pewno, że tylko ktoś "napruty winem i palący jakieś zioła" mógłby coś takiego wymyślić. Ale jest jeszcze w zestawie tym coś, na co samo wino i zioła nie wystarczą. Bo trzeba podpisać oświadczenie o takiej treści: "Obywatelstwo kanadyjskie otrzymałem/-am w dniu… Oświadczam, że przez władze kanadyjskie uważany/-a jestem za obywatela/-kę Kanady". Tylko kto ma tak uważać? Premier, gubernator czy może posterunek 13.?
    Jest tam jednak też druk, w którym pod groźbą odpowiedzialności karnej mamy stwierdzić w obecności konsula, że nie występowaliśmy o zwolnienie z obywatelstwa polskiego. Dla kogoś, kto zna polską konstytucję, powinien on być jedynym wymaganym w takiej sprawie, bo jej artykuł 34.2 brzmi tak: "Obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że się sam go zrzeknie". Czy możliwe, aby konsulem generalnym w Toronto był człowiek nie znający Konstytucji Rzeczypospolitej? A jeśli zna, ale pozwala, aby podlegli mu urzędnicy wbrew niej postępowali, to może powinien się tym zająć nawet Trybunał Konstytucyjny.
    Przypadków zrzeczenia się polskiego obywatelstwa jest stosunkowo niewiele, a decyzję w tej sprawie musi wydać sam Prezydent RP. Sprawdzenie, czy ktoś nie figuruje na takiej liście, to dla konsulatu sprawa paru minut. Dlaczego zmusza się więc obywateli polskich do składania, delikatnie mówiąc, dość idiotycznych dokumentów. Odpowiedź jest tu chyba dość prosta, bo jak zwykle, gdy nie wiadomo, o co chodzi, to na pewno chodzi o pieniądze. Wyrobienie paszportu w Polsce kosztuje 140 zł, w Kanadzie też 140, ale dolarów. Można zrozumieć, że ta trzykrotna różnica jest właśnie po to, by pokryć jakieś dodatkowe czynności, które muszą tu być wykonane. Jednak dla sprytnych urzędników to za mało. Za samo przyjęcie takiego wniosku żądają 112 dol. Potem za "sprawdzenie" każdego załącznika opłata wynosi 41 dol. Gdy do tego dojdą koszty tłumaczeń, to całkowity koszt udowodnienia czegoś oczywistego może wynieść nawet około 700 dol. Czy urząd reprezentujący państwo polskie może w ten sposób nie tylko łupić, ale też właściwie poniżać polskich obywateli? Podobno jedną z przyczyn skrócenia terminu ważności nieważnego paszportu jest to, że "informatyzacja" dotarła do konsulatu stosunkowo późno, więc dość prostymi przecież dla konsulatu czynnościami obciążono petenta, dla którego nie są one wcale takie proste. Opłata w Urzędzie Wojewódzkim za poświadczenie obywatelstwa wynosi 58 zł, czyli jakieś 20 dol., i wcale nie jest tam wymagany taki zestaw dokumentów jak ten opracowany przez konsulat. Z resztą jakby się zgłosił tam w tej sprawie ktoś posiadający dokumenty takie, jakie posiada nasza czytelniczka, to z pewnością zobaczyłby, jak urzędnik puka się w czoło.
    Może to dobry czas na poinformowanie o tym Polonii, bo akurat następuje wymiana konsula generalnego. Czy ten nowy zrobi wreszcie coś, by polska willa nad jeziorem Ontario nie kojarzyła się nam z PRL-em, czy też, jak poprzednicy, posłucha serenad, puści wianki, a potem powita następnego.
Za: prawda.ca