Kontynuujemy publikację uzyskanych z IPN materiałów obejmujących działalność agenta peerelowskiego wywiadu w Ontario, zawartych w teczce pod kryptonimem „Gospoda”. Agenci PRL usiłowali mędzy innymi dostać się w pobliże oblatywacza samolotu Arrow Janusza Żurakowskiego.
(Zachowano oryginalną pisownię)
Egz. pojedyńczy
Parafraza szyfrogramu Nr.944/56
z dnia 4.07.56 r.
Z Ottawy od Freda.
Brol 26 czerwca spotkał się z Lampą i Kobzą. Obaj zadania nie wykonali. Ulewa podmyła domy budowane przez Lampę. Sprawy przedsiębiorstwa i naprawa szkód nie pozwoliły mu na wyjazd z Toronto do Ottawy. Zobowiązał się odwiedzić Nortona między 2 a 6 bm. Według opinii Lampy Goul jest oddanym tutejszym władzom i bojaźliwy. Na obecnym etapie współpracy z Lampą rozpracowanie Goula nie da wyników. Nie wykonanie prośby Brola przez Kobzę, tłumaczył on brakiem czasu. Po wykonaniu przez Kobzę spisu proponuję dać mu 50 dol. W rozmowie z Brolem Kobza nie wyrażał zainteresowania sprawą robienia zdjęć w ciemności na podstawie promienia cieplnego. Nie ma znajomych znających tą dziedzinę i sam nie zna się na tym. Kobza powiedział, że posiada plan budowy kanału Vellonda/droga wodna między USA i Kanadą w prowincji Ontario o znaczeniu gospodarczym/. Czy interesujecie się tą sprawą. Wyjazd następny Brola do Toronto planujemy między 10 i 14 lipca.
Parafrazę wykonał:
Daszkiewicz kpt.
Dnia 6 lipca 1956 r.
Nr.dz.masz 730
***
Parafraza szyfrogramu
Nr. 247/56 z dn.5.07.56 r.
Z Ottawy do Freda.
Mojej szyfrówki z dnia 1 lipca dosłownie nie mogę powtórzyć z powodu spalenia brudnopisów przed otrzymaniem Waszego żądania odnośnie powtórki.
Dotyczy ona:
1. Wysłałem dodatkowe dane związane z prenumeratą Aviation Week w USA. Proponuję wstrzymać się z zamówieniem pozostałych czasopism do chwili otrzymania pierwszego egz. Aviation Week.
2. Odpowiedź jaką otrzymałem od Was w sprawie Woźniaka, wskazuje że źle zrozumiana została moja szyfrówka, z Woźniakiem umówiłem się, że pomoże on mi w znalezieniu technika lub inżyniera dobrze ustosunkowanego do Polski, polskiego pochodzenia, który pomoże mi w uzyskaniu czasopism technicznych. W ten sposób uzasadniłem potrzebę poznania człowieka z wyższym wykształceniem. Woźniak sam jest pracownikiem fizycznym i po pracy zawodowej prowadzi u siebie w domu biuro banku spółdzielczego, z powodu przekonań politycznych, ma on złą opinię u tutejszych władz.
3. W dniu 3 lipca podczas wyjazdu do Montrealu, Brol sprawdzi dane odnośnie Biernackiego.
Parafrazę wykonał:
Daszkiewicz kpt.
Dnia 6 lipca 1956 r.
Nr.dz.masz. 731
***
Parafraza Szyfrogramu
Nr. 916/56 z dnia 30.06.56 r.
Z Ottawy od Freda
A/B/ to Bernacki, A to Goul, dostawy to łączność, M to mjr. T. Brunstrom, P to Ottawa, Q to Toronto, E to Delros, tancerz to oficer, prasa to oddział wyszkolenia, Hotel to Kanadyjskie Ministerstwo Obrony, frak to ubranie cywilne, bankiet to pokaz filmu polskiego.
Parafrazę wykonał:
Markiewicz chor.
11 lipca 1956 r.
Nr.dz.masz. 748
***
Ściśle Tajne.
Egz. pojedyńczy.
Parafraza Szyfrogramu
Nr. 969/56 z dnia 10 lipca 1956 r.
Z Ottawy do Freda.
Oficjalnie otrzymałem zaproszenie na zwiedzenie oficerskiej szkoły piechoty w Toronto w dniu 18.07. Z zaproszenia proponuję skorzystać. Proszę o Waszą decyzję.
Za zgodność:
Daszkiewicz kpt.
Dnia 10.07.56 r.
Nr.dz.masz 752
***
Ściśle Tajne.
Egz. pojedyńczy
PPŁK. G R O N I E W I C Z
NOTATKA SŁUŻBOWA
/dot. wycieczek i delegacji zagranicznych/.
„Trybuna Ludu” z dnia 15 lipca br. podała, że do Polski na zaproszenie Towarzystwa Łączności z Wychodźstwem przybyli delegaci różnych organizacji polskiej emigracji, którzy wezmą udział w obchodach 22 Lipca. M.in. przyjechały już delegacje z Anglii i Kanady. Przybyłe delegacje uczestniczą obecnie w 7-mio dniowej wycieczce po kraju.
Rozpoczęcie poczynań operacyjnych w stosunku do w/w delegacji uważam za nierealne.
Jednak w związku z tym, że delegacje polskiej emigracji niejednokrotnie przybywały do kraju i nie wykluczy się przybycia dalszych, proponuję:
a/ wysłać pismo do odpowiedniej komórki Komitetu d/s Bezpieczeństwa Publicznego z prośbą o systematyczne powiadamianie nas o mających przybyć do Polski delegacjach z terenu Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Kanady, oraz przysłanie nam danych o członkach tych delegacji czy też wycieczek.
b/ wytypować odpowiedniego oficera z wydziału 3-ciego, który w sprawach ewentualnych wycieczek z ramienia Zarządu II utrzymywał by ścisły kontakt z odpowiednią komórką Komitetu d/s Bezpieczeństwa Publicznego. /nie można polegać na wysłaniu jednego pisma do Komitetu/.
c/ wytypować odpowiedniego oficera z wydziału 3-ciego /co najmniej parę tygodni przed przybyciem wycieczki do kraju/, który mógł by być włączony np. do komitetu organizacyjnego danej wycieczki lub delegacji w celu rozpracowywania członków wycieczki.
Zadania dla oficera zależały by m.inn. od charakteru danej wycieczki /delegacji/.
Markiewicz chor.
16 lipca 1956 r.
***
Ściśle Tajne
Egz. pojedyńczy
Parafraza szyfrogramu
Nr. 1042 z dnia 23.07.56r.
Z Ottawy od Freda
Spotkanie z Lampą miał Brol 19 lipca. W dalszym ciągu Norton nie był odwiedzony przez Lampę. Ostateczny termin tej wizyty Brol ustalił z Lampą na 23 lipca. Spis wydawnictw Technicznych wykonał częściowo Kobza. Powtórzyć ma na 10 sierpnia. Przyjął i pokwitował 50 dolarów.
Pocztę, którą wysłałem będzie 2 lipca w Warszawie.
Parafrazę wykonał
Szymański ppor.
Dnia 24.07.56r.
Nr. dz. Masz 858
***
Ściśle Tajne
Egz. pojedyńczy
Parafraza szyfrogramu
Nr. 1051 z dnia 25.07.56r.
z Ottawy od Freda
1. Dla Polonii poselstwo zorganizowało przyjęcie 21 lipca. Kilka nowych osób poznałem. Niektórymi osobami nadal chciałbym się interesować. Jako prowokatorów oceniłem trzy osoby. Krótkie charakterystyki tych osób przesłać szyfrówką czy pocztą? jaka Wasza decyzja.
2. 28 lipca P.S.D. organizuje w Toronto festyn, jestem na niego zaproszony, proszę o zgodę. Jako cel stawiam rozszerzenie znajomości wśród Polonii.
3. Zapytanie jakie otrzymaliśmy z tele-techniki dotyczą pracy i miejsca, charakteru przedsiębiorstwa.
Odpowiadam zgodnie z Waszymi wskazówkami.
Parafrazę wykonał
Szymański ppor.
Dnia 25.07.56r.
Nr. dz. masz. 864
***
Ściśle Tajne
Egz. pojedyńczy
Parafraza szyfrogramu
Nr. 1054 z dnia 25.07.56r.
z Ottawy od Freda
Ob. Szuster II Sekretarz Poselstwa oraz jeden w Polonijnym i 2 w Konsularnym są pracownikami K.d/s Bespieczeństwa.
Parafrazę wykonał
Szymański ppor.
Dnia 28.07.56r.
Nr. dz. masz. 876
***
Ściśle Tajne
Egz. pojedyńczy
Parafraza szyfrogramu
Nr. 1055/96 z dnia 25.07.56r.
z Ottawy od Freda
Norton to N. Horn to Morrison. Goul to G. Zadanie to zamówienie. Newmen to mieszkaniec. Wolf to O Maszyna to model. Toranto City Direktory to Wazon. Zobowiązanie to umowa handlowa. P.K.O. to skup zboża Bespieczeństwo to Prowizja. Werbunek to Pertraktację. Canadian Aviation to X. Goul to R. Obywatelstwo to Zezwolenie handlowe. Biernacki to S. New York Wire Works I/TV 4375 XXXX iberwile to T. Biernacki toZ. Saul to S
Brol zna go jako członka partii od trzech lat. Wozniak to Cross. Iwowa to Łodzi. Społeczny to kulturalny Inżynierów to hurtowników. Przyjęcie dla Polonii to wycieczka. Handlowych to finansowych. Aktywna pomoc to Dyskont. Chemików to importerów. Nowak to O. Trenton to U. Polska to Włochy. Patriotycznych to syna U.S.A. to Egipt. Emigracja to załoga. Poznańskie wypadki to Burza. Znajomość to wiedza. Specjalność to literatura Pomoc to Muzeum.
Parafrazę wykonał
Szymański ppor.
Dnia 28.07.56r.
Nr. dz. masz. 877
***
Ściśle Tajne
egz. pojedyńczy
Parafraza szyfrogramu
Nr. 1096 z dnia 2.0.8.56r.
z Ottawy od Freda
A. Lampa odwiedził Nortona dnia 21 lipca. Sprawozdanie z wizyty Brol odebrał od Lampy 26 lipca. Nie udało się Lampie osiągnąć celu i ustalić co w zakładach się produkuje Wczasie odwiedzania Norton zajęty był bardzo. Z Nortonem umówił się Lampa, że go odwiedzi w sierpniu. Lampa podał jako powód chęć pracy w filli która tam powstaje. Oddzielnie przedstawie plan werbunku Lampy do zatwierdzenia. Lampie zwrócił Brol koszty podróży 50 dolarów które on pokwitował.
B. Do Kraju na urlop Brol wyjedzie 26 sierpnia.
Parafrazę wykonał
Szymański ppor.
Dnia 2.0.7.1956r.
Nr. dz. masz. 915
***
16 lipca 1956r.
ŚCIŚLE TAJNE
„L E C H”
P i s m o Nr.6/56
1. Gratulację (Pocztę) Waszą z dnia 2 lipca otrzymałem.
2. Brol wrócił z swej podróży 15 czerwca br., umówiłem mu flirt (spotkanie) na 17 czerwca (niedziela). W dniu tym wyjechaliśmy na wycieczkę z innymi pracownikami przedsiębiorstwa (poselstwa). Wykorzystując zamieszanie wśród uczestników wycieczki tuż po przyjeździe na miejsce (przebieranie się, wyszukiwanie odpowiedniego miejsca (przebieranie się, wyszukiwanie odpowiedniego miejsca dla odpoczynku), popłynęliśmy z Brolem (Żyto) łódką w kierunku przeciwległego brzegu zatoki (około 2 mil).
W czasie tej drogi Brol (Żyto) naświetlił mi momenty charakterystyczne swej podróży na zachód, a szczególnie ludzi zapoznanych w tym czasie. Momentem ujemnym dalszego ilustrowania (rozpracowywania) tych ludzi jest odległość nie pozwalająca na utrzymywanie z nimi styczności osobistej (przynajmniej raz na miesiąc).
Jest mi bardzo trudno ustosunkować się do krótkich charakterystyk wykonanych, powiedziałbym z formalnego punktu widzenia, a nie rzeczywistych naszych potrzeb. Z drugiej strony muszę przyznać, że Brol (Żyto) napotykał na dużą trudność do pokonania, tj. oceniał człowieka pierwszy raz widzianego jedynie na podstawie rozmowy niejednokrotnie nawet krótkiej, lub opinii przypadkowych ludzi.
Odręczny komentarz na marginesie: Fred powinien z Brolem przeprowadzić bardzo poważną rozmowę, jeszcze raz przeprowadzić analizę jego (...) pracy. Należy wskazać na brak jakichkolwiek wyników. Wyciągnąć z tego odpowiednie wnioski dla dalszej pracy. Brol powinien przed Paprockim wyraźnie postawić sprawę jego aktywnej współpracy z nami. Należy tę sytuację do końca wyjaśnić. Trzeba wreszcie zakończyć zabawę w wywiad i zacząć prowadzić prawdziwy wywiad.
Zał: Nr.1 – charakterystyka zapoznanych osób, na 5 ark.
3. Lampa: (Paprocki)
Stoję nadal na stanowisku sfinalizowania ilustrowania (rozpracowywania) Lampy (Paprockiego) i wielokrotnie tą sprawę omawiałem z Brolem (Żyto). Po powrocie Brola (Żyto) i zameldowaniu przez niego, że Lampa (Paprocki) i Kobza (Zubko) nie wykonali zamówień Brola (Żyto) postawiłem przed Brolem zagadnienie przeanalizowania naszych posunięć pod kątem widzenia znalezienia błędów.
Podczas przeglądu 3-letniego okresu ilustrowania Lampy (rozpracowywania Paprockiego) znalazłem szereg eksponatów ośmieszających (materiałów kompromitujących), które już po umiejętnym pokierowaniu mogłyby stanowić podstawę przyspieszenia tego procesu. Są one oczywiście mniejszej wagi niż aktualne dane odnośnie doświadczeń w pensjonacie (zakładzie). Do nich można zaliczyć: techniczna dokumentacja modelu, wypożyczenie wazonu (City Directory Toronto), podpisanie umowy handlowej (zobowiązania) i w związku z mającym nastąpić w swoim czasie zaangażowaniem Lampy (Paprockiego) do skupu zboża (PKO).
Zapytałem wprost Brola (Żyto) czy nie występuje u niego element sentymentu do Lampy (Paprockiego), co mogłoby obniżać stopień wymagalności w stosunku do uzgodnionych a niewykonanych przedsięwzięć. Brol (Żyto) twierdził, że nie może tego o sobie powiedzieć. Brol (Żyto) jest przekonany, że Lampa (Paprocki) zdaje sobie sprawę że jedno przedsięwzięcie pociąga za sobą następne. Wyczuł u Lampy (Paprockiego) jeszcze nie przełamane wahania, chęć nienarażania się, unikanie wyjazdów co odrywa go od spraw, którymi codziennie żyje. Sugerowałem Brolowi (Żyto), aby przy następnej rozmowie starał się upewnić Lampę (Paprockiego), że jego przedsięwzięcia będą tak organizowane, aby zapewnić mu najlepszą prowizję (bezpieczeństwo). Zdziwiło mnie mocno gdy Brol (Żyto) podczas omawiania tej sprawy zapytał mnie, czy nie lepiej byłoby na razie poczekać z tą sprawą, gdyż może ona na obecnym stadium przekracza możliwości Lampy (Paprockiego). Przekonałem Brola (Żyto), że byłoby to pójście po linii najmniejszego oporu i jego wielomiesięczny wysiłek prowadzący do sfinalizowania byłby przez to przekreślony. Trzeba uczynić wszystko aby pertraktacje (werbunek) zostały doprowadzone do określonego minimum.
W „x” (Canadian Aviation str.5) ukazała się notatka (środkowa kolumna na dole), dotycząca miejsca pracy „N” (Norton).
Odnośnie sprawy „R” (Goul) po dokładnym rozpatrzeniu wszystkich okoliczności uzgodniłem z Brolem (Żyto), że należy z niego zrezygnować, ponieważ Lampa (Paprocki) wyjawił wiele obaw, których przełamanie nie jest w obecnej styuacji możliwe. „R” (Goul) zgodnie z opinią Lampy (Paprocki) jest podejrzliwy, stara się być bardzo lojalny w stosunku do swoich przełożonych, zyskał sobie ich zaufanie dzięki gorliwości i staranności w pracy. Dawał swoją opinię kiedy Lampa (Paprocki) chciał uzyskać zezwolenie handlowe (obywatelstwo). Odmowne załatwienie tej sprawy może mieć częściowe powody z ostrożnej opinii „R” (Goul). Lampa (Paprocki) wyraził chęć rozglądnięcia się za innym kandydatem byle tylko z daleka od „R” (Goul).
Dalsza część artykułu dostępna po wykupieniu subskrypcji. Kup tutaj!
