Dziś każdy prawie ma spore pretensje do "państwa", które po czasach komuny automatycznie nieomal zwykł utożsamiać z "rządem". Tysiące roszczeń określają więc obowiązki abstrakcyjnego molocha, wśród których chętnie umieszcza się także powinności "patriotycznego wychowania", "nauki ojczystego języka", czy wreszcie aplikowania w system publicznej oświaty ostrych wymagań programu "edukacji historycznej" młodzieży.

      Nie zawsze jednak można się było spodziewać, że ktoś takich żalów wysłucha, a starania, "żeby Polska była Polską", trzeba było wbrew wszystkim przeciwnościom i klęskom przypisać wyłącznie sobie.

      Różne koleje naszego narodowego bytu sprawiły, że nawet pod nieobecność własnego, a przy terrorze wrogiego nam państwa Polak – katolik wykształcił te najpewniejsze, bo tradycyjnie rodzinne formy przekazu, które początek swój brały z "nauk polskiego szlachcica" w czasach potężnej i wolność wszystkim dającej – Pierwszej Rzeczypospolitej.

      Przypominając tę starodawną powinność osobistego świadczenia na rzecz Ojczyzny, przy zrozumieniu dla zmieniającej się często fortuny naszego państwa, chciałbym przywołać dziś postać mojej Babci Leokadii Szczepankiewicz z domu Majewskiej, która jak tylko mogła dbała o historyczny depozyt także w niesprzyjającym, zwłaszcza jego integralności, okresie Polski Ludowej.

      Działała przy tym solidnie i solidarnie z innymi, zasłużonymi dla kraju członkami mojej rodziny ze strony Ojca i Matki, którzy byli jeszcze wtedy wśród nas, dla których nawet danina krwi nie stanowiła ceny, jakiej za wolność nie byliby w stanie zapłacić, nie myśląc przy tym o żadnym innym osobistym proficie.

      Babcia Leokadia pojawiała się w naszym domu zaraz po Mszy Świętej trzymając w jednej ręce najnowszy numer "Gościa Niedzielnego", a w drugiej torebkę słodyczy. Układając fałdy staromodnej sukienki, sadowiła się sprawnie za owalnym stołem, ogarniając bystrym spojrzeniem swoich stalowych oczu całe szykujące się do obiadu towarzystwo. Preferowała wzory kwieciste, jednak w dość stonowanych barwach, a wokół niej unosił się zawsze dyskretny zapach lekko dusznawych perfum.

      Zanim jeszcze z kuchni zdążono przynieść pierwsze danie, Leokadia zdołała omówić wszelkie aktualności, by przy spokojnej konsumpcji niedzielnych potraw wprost niezawodnie nawiązać do czasów dawnych oraz związanych z nimi pouczających historii.

      Trzeba wiedzieć, że autentyczne zdarzenia, aczkolwiek jakoś umocowane w książkowej wiedzy, obowiązkowo musiały mieć swe odbicie w klimacie domów rodzinnych, przypadkach ojców czy dziadków, by wreszcie trafiać jak drzewo odporne na każde wiatry korzeniem długim i silnym w grunt niewzruszonej starożytności rodów.

      Z tego zapewne powodu chronologicznie poprawny porządek tradycyjnego przekazu Babcia Leokadia umiejscawiała zgrabnie w czasach starożytnego Rzymu, kiedy to władał nim nasz legendarny protoplasta Oktawian August, przy czym pretekst do rozpoczęcia tak długiej podróży w czasie odnajdywała z zadziwiającą łatwością.

      Ta "legendarność" zdawała się całkiem oddawać pola zwykłej genealogii, gdy podczas dłuższych posiedzeń cierpliwie powtarzała imponujący ciąg pokoleniowych następców władcy Imperium, których koleje losu zaprowadziły do kraju Wiślan i Polan. Potomkowie Cesarza ostatecznie mieli zatem osiąść w Czeszewie, by dać tam początek jednemu z najstarszych rycerskich rodów, w pierwotnym swym kształcie noszących herb Koźlarogi.

      Przez rozmaite krainy starożytnego świata oraz dzieje przyjaźni naszego "dziada" Nagoda z Lechem I – pradynastą Piastów, trafialiśmy wręcz obowiązkowo na pola rozmaitych bitew, w których zwycięstwa utorowały nam drogę do państwowego bytu wśród nieprzyjaznych i wrednych, lecz zawsze jakoś z Bożą pomocą gromionych "złych sąsiadów".

      Przeżywaliśmy zatem nie raz bój pod Płowcami, gdzie Florian Szary bił się, oberwał i cierpiał, by potem dostać od króla Łokietka wieś oraz już nominalnie swe chrześcijańskie Trzy Kopie w herbowe pole pod klejnot dawnego Kozła.

      Dalej przez chwilę cieszyły nas powodzeniem pola Grunwaldu, gdzie dowodzona przez Floriana z Korytnicy 48. Chorągiew Braci i Rycerzy Koźlarogi herbu Jelita gromiła w kolejnym już pokoleniu przewrotny niemiecki żywioł.

      Zdobione dumną sentencją wieki tryumfu i chwały nieomylnie wiodły jednak słuchaczy w tragiczne lata Konfederacji, powstań i wojen dwudziestowiecznych, czyli najgorszej zarazy, jaką jawiła się zawsze Polakom – Moskwa. Nieludzkie pod każdą postacią – Imperium Zła.

      Tak się złożyło, że jedno z najstarszych szlacheckich nazwisk, które nosimy, można odnaleźć w raportach wszystkich możliwych wojen, kampanii i powstań.

      Nie mogło go także zabraknąć w działaniach pozytywnych prowadzonych w parafiach przez duszpasterzy, czy wreszcie w kadrach uczelni całego świata, gdzie rozrzuciły nas losy popowstaniowej tułaczki. Synowie uciekinierów wracali zresztą przez Wielką Wodę natychmiast, gdy tylko ta wymodlona tragicznie wojna zaborców dała im szansę przywołać nadzieję Ojców z 1863, by wreszcie pobić Azjatę w 1920, ratując wskrzeszone państwo.

      Wiedzę z historii nie tak już dawnej i równie poprzez rozmaite opresje dotkliwej także aplikowała nam Babcia Leokadia w formie króciutkich opowieści. Tu mniej było jednak rodowych legend, a więcej smutnych i autentycznych historii. Poznawaliśmy zatem ulice miasteczek Jury, których normalny rytm ludzkich relacji i pracy dławił obecny wciąż na ulicach kozacki patrol. Kolejne przykłady zaborczego terroru były związane z dramatycznymi wydarzeniami mającymi miejsce w majątkach, domach oraz na polach bitewnych, gdzie zawsze mieli coś do zrobienia dla Polski nasi Przodkowie lub krewni. Towarzyszyło temu przesłanie niewzruszonego szacunku dla własnej barwy, religii i państwa.

      Zawsze wymuszone przez zaborcę i wybuchające w obliczu nowych zagrożeń powstania przynosiły kolejne konfiskaty majątków, po których obowiązywał obecny po obu stronach rodziny zakaz podejmowania pracy najemnej, tak by nie zbyć przyrodzonego obowiązku organizowania Polaków w wymiarze społecznym. Kreowano zatem w miejsce grabionych nowe źródła utrzymania – już nie liczone w tysiącach hektarów, lecz nawiązujące do systemowo nowych form gospodarowania.

      Po dwóch dekadach szczęścia II Rzeczypospolitej wraz z wejściem starych wrogów przyszły kolejne klęski. Patrioci znowu setkami tysięcy tracili wolność, majątek i życie.

      Tragiczną klamrą, którą Babcia Leokadia na tamten czas zamykała historię zmagań z Azjatą, była zatem opowieść całkiem niestety świeża i związana z wielkimi stratami w kręgu najbliższej rodziny. Przekaz oddawał wciąż niezmieniony charakter relacji z okupantem, jak dawniej godzącym w religijną i narodową tożsamość każdego podbijanego narodu.

      Terror w "wyzwolonych" miasteczkach pradawnej Jury był znów tak wielki, że jej mieszkańcy pozostawali w ukryciu niczym za czasów tatarskich najazdów, bojąc się nawet oddać ostatnią posługę poległym bliskim.

      Historie z tego okresu miały wręcz aktualny charakter, gdyż jeszcze dwa lata po wojnie zostali przy życiu synowie Leokadii pomimo młodego wieku działali w konspiracji, czekając na jakąś cudowną odmianę pojałtańskiego porządku. Następstwem tego uporu były więzienia, utrata zdrowia i nieustanna "opieka" przez wiele kolejnych lat.

      Perłą wśród historycznych precjozów zawsze były osobiste stawiennictwa najdroższej polskiemu rycerstwu Bogurodzicy Maryi, której królewska rodzina także pojawia się często w tradycyjnie sarmackim przekazie z minionych epok. W jednym przypadku, to właśnie cud z Jej przyczyny spektakularnie cofa wojenne kalectwo Pradziadka na Jasnej Górze, a kiedy indziej przynosi słowa otuchy w niewoli oraz pomaga przeżyć więzienie w czasach UB.

      Szczególny kult Matki Boskiej wciąż daje Polakom siłę oraz nadzieję, że nawet w najcięższych opresjach starym biblijnym sposobem można uprosić łaskę szczególną, trafiając z Jej polecenia do Miłosiernego Syna.

      Dzięki tej naturalnej edukacji w wieku trzech lat sprawnie już kojarzyłem postaci Mieszka I, Królowej Jadwigi, św. Stanisława BM czy Kazimierza Pułaskiego. Znałem też co ciekawsze momenty bitew pod Płowcami, Grunwaldem, Savannah czy szarży pod Somosierrą.

      Zaraz potem rodzinne starania pozwoliły mi zwiedzić święte miejsca Wawelu, Skałki, Tyńca i Częstochowy, a w pierwszych prawie lekturach poznać dorosłe już całkiem pozycje literatury Kraszewskiego, Bunscha i Sienkiewicza.

      Lektura kolejnych powieści historycznych sprawiła, z jako dziesięciolatek orientowałem się doskonale w biegu tysiącletniej historii swojego państwa, a znajdywane w nich osoby – Bolków i Kazimierzów, obrońców Głogowa i Częstochowy, powstańców i konspiratorów – zacząłem traktować co najmniej jak bardzo bliskich znajomych.

      Nie przeszkodziło mi to bynajmniej w swoim czasie zafascynować się nowymi trendami w sztuce czy duchem motoryzacji, poznawać uroki życia normalne dla ludzi młodych i bardzo wszechstronnie aktywnych.

      Przybliżając dziś klimat oraz charakter moich rodzinnych relacji, chciałbym, by obiady z Babcią Leokadią, do których z oczywistym sentymentem wróciłem w tej krótkiej opowieści, stały się teraz przyczynkiem do osobistych przemyśleń dla wszystkich tych, co troską o zachowanie wiary i tradycji narodowej Polaków obarczyć pragną jedynie lepiej lub gorzej działające instytucje, zaś sami często nie wypełniają właściwie swych obowiązków.

      Jakże często dziś bywa tak, że "zagonieni" rodzice jedyny wspólny czas wolny od pracy spędzają na weekendowych zakupach, a miast podróży do cudem wręcz zachowanych zabytków i miejsc dla Polaków świętych, wolą zabierać swe dzieci do "ciepłych krajów", upatrując w tym oznak należytego statusu "obywatela świata".

      Bywa, że wcześnie zgorzkniali, kontestujący i nie dość rozumiejący ducha obecnych czasów dziadkowie wolą od rozmów z wnukami posłuchać preferowanych audycji, czy też oglądać wstydliwe w swoim przekazie seriale – by wreszcie z czasem nie mieć już o czym rozmawiać z nielubianymi, bo całkiem dla nich mentalnie obcymi, odrzucanymi za swoją inność "młodymi".

      Skutecznej recepty na zachowanie ciągłości pokoleniowej także w wymiarze religijnym i narodowym nie należy zatem upatrywać jedynie w kolejnych "zbiorkach podpisów przeciwko", ulicznych "protestach", czy też chwilowym zwycięstwie preferowanej partii, gdyż stałym polem bitwy o polskość, tym najważniejszym i przypisanym od wieków, jest każdy dom.

      Niezbędne dla zachowania najcenniejszych wartości naturalne wspólnoty rodzinne, narodowe i religijne ostaną się nam jedynie w oparciu o własne, a przy tym powszechnie prowadzone działania, od których żadna sytuacja osobista, ani też polityczna zwolnić nikogo nie może.

      Jan Szczepankiewicz

Kraków  

Dalsza część artykułu dostępna po wykupieniu subskrypcji. Kup tutaj!