Jest ranek, drugi dzień wystawy. Nauczony doświadczeniem z poprzednich lat, z kłopotami tak z dojazdem, jak i ze znalezieniem parkingu, przyjeżdżam tramwajem na CNE. W tramwaju większość pasażerów to rodzice z dziećmi. Po przejściu przez bramę zatrzymuję się i czytam informację i historię CNE. A więc Kanadyjska Wystawa Narodowa jest największą coroczną wystawą. Dzisiaj używa się do określenia takiego wydarzenia, również w języku polskim, słowa „event”. Wystawa pierwszy raz została otwarta w roku 1879 jako Toronto Industrial Exhibition (Torontońska Wystawa Przemysłowa). Później nazwa została zamieniona na Canadian National Exhibition i stała się czymś, co było określane jako pokaz narodu („showcase of the nation”).  Żeby to wydarzenie zrozumieć, trzeba tu mieć pewne odniesienie w czasie. Kanada była formalnie kolonią Wielkiej Brytanii, co prawda nazywaną nieco lżej „dominium”. Dla jednych mieszkańców Kanady, zapewne tych pochodzenia angielskiego, lepiej było być Brytyjczykiem, dla innych zaś Kanada winna być czymś bardziej niezależnym, samoistnym. A więc CNE stanowiła pokaz dokonań krainy, kraju, który stawał się powoli coraz bardziej niezależny od stolicy ówczesnego imperium, od Londynu. CNE służyła przemianie świadomości mieszkańców jeśli nie całej Kanady, to mieszkańców Ontario. 

Inne też były wówczas możliwości pokazania tego, co produkowało rolnictwo, czy też przemysł. Nie było przecież telewizji. Film stawiał pierwsze swoje kroki. Żeby zobaczyć, że coś istnieje, najlepiej było pójść i ujrzeć tę rzecz na własne oczy. A więc ludzie przychodzili oglądać najnowsze nowinki techniczne i handlowe, jak również obejrzeć przodujących artystów danego czasu. CNE była więc tym miejscem, które należało odwiedzić. Chociaż czasy się zmieniały, dalej CNE pozostaje częścią ontaryjskiej tradycji. W 2014 roku CNE pobiła swój rekord oglądalności, odwiedziło wystawę i obejrzało ją 1.430.000 osób.

Jest więc rano i ci, zdaje się bardziej zapobiegliwi, rodzice przyszli wcześniej ze swoimi dziećmi. Patrzę, gdzie rodzice prowadzą swoje dzieci. Jednym z takich miejsc jest stoisko armii kanadyjskiej. Są tu transportery opancerzone, samochód rozpoznawczy, makieta samolotu odrzutowego, karabiny maszynowe. Dzieci chcą dotknąć tych dużych zabawek. Mimo porannej pory już ustawiają się kolejki do transportera i do samochodu opancerzonego.

Idę dalej, do stoiska prasy etnicznej, gdzie my, dziennikarze etniczni, mamy spotkanie z posłami na sejm i z radnymi miasta Toronto. Korzystam z okazji, żeby zapytać radnego Jima Karygiannisa o to, czy jest za zmniejszeniem liczby radnych miejskich z aktualnych 52 do 25? Jim Karygiannis odpowiada mi, że absolutnie jest za redukcją liczby radnych do 25 osób. Według niego, pozwoli to na ograniczenie dyskusji, debat i na przyśpieszenie decyzji podejmowanych przez zarząd miasta Toronto. 

Rozmawiam też krótko z prezesem Rady Mediów Etnicznych Thomasem Sarasem na temat najbliższych spotkań, bo mają być zaproszeni między innymi szef policji torontońskiej, minister imigracji, premier Ontario Doug Ford. Jest jeszcze kilka osób, które chciałyby przyjść na spotkania z dziennikarzami etnicznymi jeszcze przed wyborami do rady miasta Toronto. Zwracam uwagę, że w przypadku pojawienia się na raz kilku zaproszonych mówców na jednym spotkaniu, później jest kłopot z wyborem i z selekcją materiału dla potencjalnych czytelników, selekcją tego, o czym mówili zaproszeni goście. – Tak, wiem, wiem – mówi Thomas Saras – ale mamy takie cykliczne zjawisko, że po wyborach nie każdy chce przyjść, a przed wyborami wszyscy zainteresowani wyborami, czy też swoim wyborem, chcieliby przyjść na spotkanie z dziennikarzami. 

Jeszcze krótko rozmawiam z posłem do sejmu ontaryjskiego Arisem Babikianem, który dziękuje mi za tekst w „Gońcu”, w którym szeroko omówiono właśnie to, o czym on mówił (trochę kosztem tego, o czym mówili inni zaproszeni goście).    

Poseł Aris Babikian w trakcie rozmowy prosi ponownie o to, by czytelnicy „Gońca” dzwonili do posłów z Partii Konserwatywnej w celu udzielenia im poparcia w sprawie zmiany nauczania o wychowaniu seksualnym.

Jest już godzina 3 po południu i widzę, jak powoli zmienia się typ zwiedzających. Jest coraz mniej osób z małymi dziećmi, natomiast coraz więcej młodzieży i ludzi starszych. Ci oglądają stoiska z różnymi rzeczami. Najlepiej zdaje się sprzedawać kawa i małe pamiątki, takie jak kolczyki. Na przykład jak co roku jest pan z Gdańska z wyrobami jubilerskimi. Ale w tym roku ma już konkurencję w postaci Rosjanki, która przywiozła wyroby z bursztynu, te zaś z kolei z Królewca. Pytam ją, czy jest Królewca. Odpowiada, że tak. Tak więc wyroby, które sprzedaje, nabierają wartości bycia autentycznymi.  

Chodzę jeszcze po wystawie w oczekiwaniu na występ pewnego zespołu muzycznego, którego grę widziałem na YouTube, a teraz chcę posłuchać na żywo. 

Wieczorem pojawiają się coraz starsze osoby. Te, zdaje się tak jak ja, chcą obejrzeć występy artystów, posłuchać gry zespołów muzycznych.  Praktyczna rada dla tych, którzy chcą odwiedzić CNE – najlepiej wejść w Internecie na stronę CNE i zapoznać się z programem występów, które zmieniają się każdego dnia.

Jeśli chodzi o przyjście z dziećmi, to najlepiej, wydaje się, zajrzeć na wystawę jak najwcześniej rano, zaraz po otwarciu, kiedy to nie ma jeszcze na CNE dużego tłoku.

Janusz Niemczyk