Leżała odwrócona do ściany z rozrzuconą fryzurą puszysto-hebanowych włosów na poduszce.

Zsunięta kołdra odsłaniała gładkie jak kość słoniowa ramię z jaśniejszą plamką szczepienia ospy. Spała cicho jak dziecko. Ileż to lat właściwie?... Zaczął przypominać.

Poznał ją w Witebsku w roku 1915, gdy wracał z Sokorowa do Mińska. Miała tę samą co dziś hebanowo-puszystą fryzurę i – cztery lata. Miała niezwykle poważne oczy i trochę krępujący zwyczaj długiego, badawczego przyglądania się gościom. Nie uśmiechnęła się ani razu. Może instynktem dziecinnym coś przeczuła? Może po prostu zauważyła, że gdy wbiegła do pokoju, gość zbyt pośpiesznie odsunął się od jej matki. A wyszła bez słowa i widocznie obrażona, gdy matka poskarżyła mu się z uśmiechem, że ma z nią kłopot, bo wszystkim lalkom powyrywała zęby, bawiąc się w dentystę.

Byłby zapomniał o tym spotkaniu, gdyby nie ta zabawa w dentystę.

Przypominał o niej nieraz z uśmiechem: i w Petersburgu, i w Baćkowie, i na wygnaniu w Warszawie. Potem drogi ich rozeszły się na długo, choć żyli "obok", bo należeli do jednego – klanu. Spotkał ją po raz drugi, gdy miała już lat siedemnaście.

Nie poznałby ani jej, ani matki. Matka była starszą panią ze smutnym uśmiechem czarnych oczu w siatce drobnych zmarszczek. Ona... O tym drugim spotkaniu pamiętał lepiej i dłużej. Nieraz później budziło w nim skomplikowaną refleksję: od mimowolnego uczucia zadowolenia do uczucia wstydu. I chociaż właściwie nic między nimi wtedy nie "zaszło", wspomnienie tego wieczoru sierpniowego miało się utrwalić w pamięci jak ostre zdjęcie fotograficzne.

Prześliczny front pałacyku barokowego. Front ten był już zresztą tylko dekoracją, bo za złudną fasadą kryła się bieda, czy może indolencja – "kresowa". Pokoje ze zbieraniną starych mebli i pokoje zupełnie puste z zabitymi na głucho oknami. Dziurawe podłogi i gołe ściany. W wielkiej sali z chórami, z których według legendy po raz ostatni za życia kompozytora rozbrzmiewał jękliwie minorowy polonez, pachniało suszącym się majerankiem. Na werandzie brakowało kilku desek i poręczy.

Ale park był prześliczny. Może dlatego prześliczny, że zupełnie dziki i zapuszczony. Otulone dżunglą podszycia i paproci olbrzymie klomby starych
sosen, jaworów i lip rosły na łagodnej pochyłości nad wilgotnym parowem rzeczki Naroczy. W głuchą noc sierpniową, gdy przez potężne łapy starej sosny przeświecało siedem srebrnych gwoździ Wielkiej Niedźwiedzicy, nawet ludzie najbardziej dalecy od romantycznych nastrojów chętnie dawali wiarę mętnym legendom, że z parkiem tym związana jest jakaś ponura tajemnica.

Nie pamiętał dobrze, w jaki sposób znaleźli się sami na werandzie. Czarna głąb parku tchnęła wilgotnym zapachem traw po przedwieczornym deszczu. Bliżej przeświecały kwiaty lewkonii. Bez słowa przycisnął jej ramię do piersi, a usta zanurzył w puszystą strzechę włosów. Potem prześlizgnąwszy się przez gorące ucho i gładki policzek zatrzymał się dłużej na rozchylonych, trochę chłodnych wargach. Ręką przez cienką tkaninę bluzki pieścił okrągłą, dobrze rozwiniętą pierś. Było coś rozbrajającego w tym, że nie czuł zapachu ani perfum, ani szminki, ani pudru. Nic – tylko jakby idącą z tego parku woń świeżych jabłek.

Nie zamienili ani słowa. Wkrótce potem z domu dobiegły głosy i wrócili do towarzystwa. Nic więcej się nie stało. Potem drogi ich znów się rozeszły.
Na bardzo długo. Dowiedział się po paru latach, że wychodzi za mąż i nawet posłał telegram. Potem powiedziano mu, już tu w Anglii, że mąż jej zginął w Katyniu, a ją z córeczką wywieziono do Rosji.

Wcześnie było jeszcze, ale nie mógł zasnąć. Ona wciąż spała cicho jak dziecko. Więc dalej rozmyślał o mechanice losów ludzkich i mechanice miłości. Nić myśli rwała się, a chciało mu się połączyć wszystko w jakiś związek logiczny. Wydawało mu się – zapewne pod wpływem porannego ataku neurastenii – że całe przyszłe szczęście zależy od "prawidłowego" rozwiązania tej zagadki.

Kiedy się zaczęło? Wtedy, kiedy miała cztery lata i bawiła się z lalką w dentystę? Czy w tamtą noc sierpniową w pięknym i ponurym parku nad wąwozem Naroczy? Czy może wprost – wczoraj? I co zdecydowało, że cykl rozpoczęty trzydzieści lat temu w "bieżeńskim" mieszkaniu w Witebsku zamknął się tej nocy w brudnym pokoiku w pobliżu Russell Square w Londynie?

Różowa plama stanika na zielonym tle battle-dressu wciąż mimo woli przyciągała wzrok. Była w tym widoku i odrobina komizmu, i coś bardzo smutnego – jakby jakiś symbol, którego znaczenie starał się na próżno rozwiązać.

W pokoju było coraz widniej. Obrócił się ostrożnie, aby jej nie zbudzić, i oparty na łokciu przyglądał się. Przeszła Rosję, Buzułuk, Teheran, śmierć córeczki, śmierć męża. I ani jednego siwego włosa w puszystej fryzurze, ani jednej skazy na kości słoniowej ramienia. Uśmiechnął się z pewnym rozczuleniem. (Uczucie dobrze znane mężczyznom w wiadomych okolicznościach).

Zagadka mechaniki miłosnej wciąż go dręczyła. Przypadek? Był już za stary, aby wierzyć w przypadek. Może wspomnienie lepszych czasów? Zwykła ciekawość seksualna? Czy może jedna więcej kolejka whisky w Monico na Piccadilly? Czy może ów tajemniczy zew krwi – ów trudno uchwytny, trudny do zdefiniowania, niemniej zawsze obecny – instynkt klanu?

Wybiegliśmy jednak zbyt daleko w przyszłość. Skręćmy więc kierownicę maszyny czasu o 180 stopni i wracajmy do Warszawy roku 1924.
Dwa lata pobytu Tadeusza w Warszawie po jednorocznym poście w Brześciu były bardzo bogate w przejścia zarówno osobiste, jak ogólnokrajowe.

Skończył, jak wiemy, studia prawnicze i pożegnał się z pierwszą młodością. Ze studiów tych miał na całe życie zapamiętać: cętki na twarzy profesora Koschembar-Łyskowskiego; co to jest negotiorum gestio (bo na ten temat egzaminował go profesor Lutostański) oraz – z dziejów doktryn ekonomicznych – że Malthus ze swoją teorią grożącej światu katastrofy przeludnienia był starym durniem.

Sprawy de publicis mniej go przejmowały, ale pod wpływem mieszczańskiej atmosfery warszawskiej zatrutej miazmami endecji zaczął chwiać się i w swych sympatiach politycznych skłaniać – o zgrozo! – ku endecji.

Te fatalne tendencje podtrzymał w nim dwumiesięczny pobyt w Kielecczyźnie, której ziemiaństwo, choć może ściśle mówiąc nieendeckie, nie lubiło Piłsudskiego. Dopiero pobyt w Wilnie i zetknięcie się ze światem ludzi rozumnych w rodzaju Czesława Jankowskiego, Kazimierza Okulicza, Stanisława Mackiewicza, Michała Obiezierskiego wyleczyło go ostatecznie ze skłonności endeckich.

Dopiero w Wilnie osiągnął pełną dojrzałość umysłową i zrozumiał, że endecja to nie program polityczny, a pewien uraz mózgowy.

Podkreślam jednak, że sprawy publiczne nigdy – ani wtenczas, ani potem – nie wzruszały głębiej Tadeusza. Dwuletni pobyt w Warszawie był pasmem zabaw, miłostek i przygód z krótkimi przerwami na studia przed egzaminami. Były pijaństwa, były dancingi. A gdy nadeszły dni ciepłe, zaczęło się plażowanie przy szkole pływackiej Kozłowskiego za mostem Kierbedzia. Moda plażowania zakwitła nagle latem 1923 roku i odtąd rozpoczął się jej zwycięski pochód po piaskach nadwiślańskich, nadniemeńskich i nadwilejskich. Znikły prawie zupełnie pełne męskie kostiumy kąpielowe: zjawiły się spodenki. Panie i panienki, których matki i babki plażowały po Ostendach w bufiastych bluzkach z rękawami i bufiastych majtkach przewiązanych w kostce, dziś opalały się na miedziany brąz lub na różowy bąbel, pieszcząc wzrok krągłością gołych ramion, łagodnym wzniesieniem gołych łydek i półkulami pośladków obciągniętych cienką tkaniną. A obok zgrabnych warszawianek opalał grzeszne cielsko Melchior Wańkowicz, wonczas naczelnik wydziału prasowego w ministerium spraw wewnętrznych.

Tadeusz leczył zęby u pana Przybylskiego na Wareckiej. Pan Przybylski był dla szczęk utytułowanej szlachty tym, czym dla jej klejnotów rodowych
jest pan Szymon Konarski. Pan Przybylski leczył szlachtę nieutytułowaną lub nieszlachtę tylko z łaski, zawsze podkreślając, że właśnie przed chwilą
siedział u niego w gabinecie na fotelu Sobański, Grocholski, Potocki, Czetwertyński.

Tadeusz zapamiętał pana Przybylskiego dzięki małej rozmowie na temat literacki. Był to okres wielkiego powodzenia "Na ustach grzechu" Magdaleny Samozwaniec. Tadeusz zapytał dentystę, czy czytał tę książkę.

Pan Przybylski skrzywił się:

– Czytałem... I uważam, że ta powieść nie bardzo się udała autorce. Gdzie ona widziała taką arystokrację?! I sytuacje zupełnie nieprawdo-
podobne.

Uwaga ciekawa w ustach człowieka, który wiercił w zębach autentycznym ordynatom Michorowskim.

Tadeusz utrzymywał stały i ścisły kontakt z Sewerynowem. Zaprzyjaźnił się tam z panem Zygmuntem Goldwasserem – kto wie: może krewnym
kandydata na prezydenta Stanów Zjednoczonych pana Barry Goldwatera?

Pan Zygmunt był dość rzadkim przykładem Żyda pechowca. Żaden interes mu się nie udawał. Z pozycji właściciela dochodowej kamieniczki spadł do funkcji skromnego faktora. Poza tym był uczciwy, sumienny i bardzo do swych przyjaciół na Sewerynowie przywiązany. Raz tylko poskarżył się Tadeuszowi na Rudego, któremu pożyczył jakąś drobną sumę. Rudy nie tylko długo mu nie oddawał, ale na błagalne przypomnienia pana Goldwassera odpowiadał dwuwierszem:

Panie Zygmuncie,
Na tę sprawę pluńcie!

Od czasu do czasu Tadeusz bywał na seansach spirytystycznych z udziałem pana Guzika. Guzik był w latach 1919–1924 najpopularniejszą postacią
w stolicy. Salony, saloniki i po prostu domy wyrywały go sobie. Miał ściśle wypełnione godziny wieczorne na kilka tygodni z góry. Trudniej było o seans z Guzikiem, niż o wizytę u dentysty Przybylskiego. Tadeusz trafił na swój pierwszy seans z Guzikiem dość późno, gdy gwiazda słynnego medium zaczęła zachodzić i gdy coraz częściej przebąkiwano o jego zdemaskowaniu. Tadeusza, jako "niedowiarka", posadzono tuż obok Guzika.

Zgaszono światła i zamknięto łańcuch polegający, jak wiadomo, na tym, że ręce trzyma się na stole i że są one połączone przez zaczepienie małych palców o małe palce sąsiada. Mały palec prawej ręki Tadeusza ściskał mały palec lewej ręki Guzika. Od razu zastanowiło Tadeusza, że Guzik, który
przepisowo winien był zapaść w sen kataleptyczny, ciągle kręcił się w fotelu i że jego mały palec bez przerwy miętosił i ciągnął mały palec Tadeusza.
Ten starał się trzymać dłoń mocno na stole i nie ulegać ruchom palca Guzika. Ale w pewnej chwili Guzik szepnął: – Niech pan nie ściska tak mocno...

Tadeusz uległ przez grzeczność i czuł, jak jego ręka powoli ślizga się po stole w kierunku medium... Wkrótce zaczęły się "cuda". Przez atmosferę nagrzanego salonu raz i drugi przeszedł powiew. A potem Tadeusz ujrzał przed oczami coś, co wyobraźnia spirytystyczna nazwałaby zapewne twarzą jakiejś zjawy. Były to dwie kulki zielonkawo-fosforyzujące.

– Oho – powiedział półgłosem bez specjalnej ironii, ale i bez trwogi.

Został natychmiast ukarany, gdyż jedna z zielonkawych kulek puknęła go dość mocno w czoło. Siedział dalej cicho, czekając następnych wydarzeń.

Zielone kulki oraz jakieś niewyraźne mgławice tegoż koloru wędrowały sobie nad stołem w prawo i lewo. Raz po raz przechodził powiew.

A w pewnej chwili coś mokrego musnęło Tadeusza po twarzy. Wreszcie Guzik oznajmił, że jest zmęczony. Seans zakończył się.

Nieraz Tadeusz zastanawiał się, czym były owe kulki zielonkawe? Czy był naprawdę świadkiem materializacji ducha, czy też po prostu jakiegoś krętactwa? Intrygowały go dwie rzeczy. Jak każdy normalny człowiek odczuwa respekt, gdy chodzi o zjawiska "nadprzyrodzone". Boi się cmentarzy w nocy, nie lubi ciemnego pokoju i – luster.

A więc dlaczego nie odczuł żadnego lęku na widok zielonkawych kulek? Dlaczego puknięcie "ręki ducha" pobudziło go raczej do śmiechu? Druga wątpliwość była poważniejsza: dlaczego Guzik tak niemiłosiernie miętosił mu palce i wyraźnie pociągał dłoń jego ku sobie?

Po długich rozmyślaniach stworzył swą własną "teorię" i postanowił wypróbować ją w praktyce. Daleki był od zamiaru demaskowania Guzika: a niech sobie buja tych, co chcą być bujani!

Szukał innej okazji i znalazł ją niebawem. Szał spirytyzmu trwał i obok "fachowych" seansów z Guzikiem odbywały się seanse amatorskie. Na jednym z takich seansów u państwa Węgłowskich na Starym Mieście posadzono Tadeusza między dwiema paniami.

Co należy wiedzieć, jeśli myślimy o zrobieniu pieniędzy na "flipach" – czyli szybkich renowacjach?

Zacznę od tego, że chciałbym zaprosić licznych polskich kontraktorów do współpracy. Często jest tak, że borykacie się panowie z wycenami prac dla klientów, a tak naprawdę moglibyście robić coś "dla siebie" i być za to dobrze wynagrodzeni. Jest wiele sposobów, by to zrobić, ale to wymaga prywatnych konsultacji, na które zapraszam. Bardzo lubię taką formę współpracy i zwykle pomagam zainteresowanym od początku do końca. Czyli od zakupu poprzez pomoc projektową do pomocy w czasie budowy i sprzedaży.

* Zacznijmy od najważniejszej decyzji. Jest to lokalizacja! Tu nie wolno popełnić błędu. To zawsze jest i będzie najważniejszy element we wszystkich zakupach nieruchomości. Powinniśmy wybierać możliwie najlepszą dzielnicę i nie warto tu oszczędzać. Ale kupując nawet w dobrej dzielnicy, możemy popełnić błąd, kupując nieruchomość na przykład wychodzącą na tory kolejowe, czy linię wysokiego napięcia, czy autostradę. Proszę pamiętać, że dziś pożyczanie pieniędzy jest relatywnie tanie i lepiej wziąć ekstra 100.000 dol. pożyczki na rok, co wyniesie w oprocentowaniu tylko około 3000 dol., niż ryzykować słabą lokalizację bez potencjału.

* Druga ważna sprawa to typ domu, który kupujemy na "flip". Zdecydowanie domy wolno stojące są lepszą inwestycją niż semi, townhousy czy condo. Powinniśmy skoncentrować się na remontach domów wolno stojących, bo możemy mieć na nich najlepszy zwrot nakładów. Remonty na przykład condominium – mają zwykle najmniejszą szansę powodzenia. Wybierając domy wolno stojące na "flip", też należy zwracać uwagę na wiele rzeczy. Jeśli planujemy dodanie drugiego piętra, to oczywiście domy parterowe są najlepszą alternatywą. Jeśli nie planujemy dobudowy – to należy wybierać dom, który jest wystarczająco obszerny, by można było w nim coś zrobić. Małe i ciasne domy – zwykle są trudne do odsprzedaży z dużym zyskiem.

* Cena zakupu versus cena sprzedaży – należy dokładnie wiedzieć, jaki maksymalnie zakres finansowy zrobionego domu będzie można uzyskać, dlatego szukamy domów, których nikt "nie chce", bo są "kosmetycznie zaniedbane" – i przeciętna osoba ich nie kupi. Często są to domy sprzedawane przez ludzi starszych czy przez rodzinę zmarłej osoby.

* Domy naznaczone (stigma) – domów, w których na przykład uprawiano marihuanę – pomimo że można je dostać taniej – raczej bym nie polecał. To samo dotyczy domów po pożarze czy domów, gdzie popełnione brutalne morderstwo.

* Budżet – wynika z prostej kalkulacji. Przewidywana cena sprzedaży minus zakładany profit, minus koszty sprzedaży, koszt projektu i budowy, koszt utrzymania domu w czasie renowacji. Mylnie przygotowany budżet – powoduje fiasko całej operacji. Cena przewidywanej sprzedaży powinna być realistyczna.

* Zakres prac – oczywiście wynika z budżetu – ale takie elementy domu, jak kuchnie i łazienki, zwykle się w tym muszą znaleźć. Dobra łazienka czy ciekawa kuchnia nie muszą kosztować fortuny. Proszę pamiętać, że pierwsze wrażenie się liczy najbardziej i często ludzie podejmują decyzję o zakupie domu w ciągu pierwszych 10 minut.

* Czas – zła organizacja, która powoduje, że czekamy na materiały czy podwykonawców, kosztuje i często prowadzi do przekroczenia budżetu.

* Dobór materiałów – poświęcenie czasu na szukanie dobrych materiałów po jeszcze lepszych cenach, to jeden z najlepszych sposobów zarabiania. Można kupić ładne płytki ceramiczne za 500 dol. za stopę, ale jeśli kupimy podobne za 100 dol., to już mamy profit! Każdy zaoszczędzony dolar pozostaje natychmiast w naszej kieszeni

* Koncepcja całej renowacji – niestety tu powstają największe problemy. Wiele osób, które zaczyna "flipy", oszczędza na pomocy profesjonalistów od projektowania i myśli, że dom wystarczy pomalować i powiesić nowe szafki w kuchni, by zarobić pieniądze. Niestety, często jest to zrobione niezbyt gustownie. Klienci szukają czegoś bardzo unikalnego i dobrze zaplanowanego.

I tu pomoc specjalistów jest bardzo przydatna.

* Zakres wykonanych prac – często obcinając koszty – wymieniamy pewne elementy, oszczędzając błędnie na innych. Na przykład ostatnio widziałem renowację w kuchni, w której owszem, zmieniono szafki i blaty ale pozostawiono stare ohydne płytki podłogowe. Wyglądało to bardzo śle!

* Dekoracja (staging) - coraz częściej pojawia się tendencja do urządzania domu wystawionego do sprzedaży specjalnie dobranymi meblami i dodatkami, by stworzyć wrażenie przytulności. Urządzony dom (ale nie zagracony) – prezentuje się znacznie lepiej niż pusty. Potencjalni kupujący widzą siebie w takim domu i dużo szybciej podejmują decyzję. Warto wydać na "staging" pieniądze, bo zwykle takie domy sprzedają się szybciej i drożej. Nie oznacza to, co często widziałem, że wstawimy stare meble pozbierane z różnych miejsc i to uznamy za "urządzony dom". W takim przypadku lepiej tego nawet nie robić.

Jak zawsze zapraszam do współpracy. Proszę korzystać z mojego doświadczenia w tej dziedzinie. Konsultacje są bezpłatne, a często mogą Państwu pomóc.

Maciek Czapliński

Polska Szkoła przy St. Pio of Pietrelcina znajdująca się w pobliżu skrzyżowania Hurontario i Eglinton Ave. East w Mississaudze uczy rodzinnego języka 550 dziewcząt i chłopców.

W sobotę, 25 maja 2013 roku, odbyły się uroczyste obchody "International Day". Na tydzień przed zakończeniem roku szkolnego dyrekcja, nauczyciele oraz uczniowie urządzili wielkie kolorowe widowisko.

Motywem przewodnim był cytat z wiersza "Wieś" Stanisława Jachowicza "Cudze chwalicie swego nie znacie – sami nie wiecie, co posiadacie". Z uwagi na wielką liczbę dzieci widowisko prezentowała tylko połowa z 18 klas. Pieczę nad imprezą sprawowały panie – Ewa Woźniak i Anna Stecka oraz uczniowie klas siódmych i ósmych. Zebranych gości, rodziców i sympatyków szkoły, uczniów, nauczycieli powitała pani dyrektor- Elżbieta Bejaoui.

Gościem honorowym była pani Zuzanna Stupak – sekretarz generalny ZNP w Kanadzie. Panie Ewa Woźniak oraz Anna Stecka zadbały o to, aby scena dzięki przepięknym dekoracjom wyglądała zjawiskowo. Scenę stanowiły widoki polskich miast i zabytków, a ślady stóp ludzkich prowadziły od gór do Morza Bałtyckiego.

Uczniowie w polskich strojach ludowych odtańczyli taniec góralski, krakowiaka, poloneza oraz oberka. Dzieci po kolei prezentowały polskie miasta, Śląsk, góry, Mazowsze i Pomorze. Dzięki sympatycznym paniom z Biura Podróży – role te odegrały uczennice Adrianna Niedzielko i Susanna Stachera – mogliśmy poznać po kolei uroki miast: Wadowic, Krakowa, Warszawy, Torunia i Malborka.

Widowisko przykuło uwagę wszystkich dzieci i dorosłych oraz dostarczyło niezapomnianych wrażeń. Tym razem bez zarzutu funkcjonowało nagłośnienie, którym już po raz kolejny zajął się jeden z rodziców – pan Lech Różański. Jego praca i profesjonalizm spowodowały, że przedstawienie można było nie tylko oglądać, ale i posłuchać, jak świetnie śpiewają i recytują wiersze nasze dzieci.

Po wysłuchaniu całego programu artystycznego z pewnością możemy powiedzieć, że mimo to, że nieraz cudze chwalimy, ale teraz już swój kraj znamy i wiemy, co posiadamy. Następna uroczystość to zakończenie roku szkolnego i pożegnanie ósmych klas.

W związku z tym, że szkoła zmienia co kilka lat lokalizację, dyrekcja i grono pedagogiczne postanowiło wrócić do dawnej nazwy szkoły im. Mikołaja Kopernika i tak już od tej pory będzie się nazywać, mieszcząc się od nowego roku szkolnego w budynku szkoły St. Jude w Mississaudze.

Życzymy wszystkim zdrowych i radosnych wakacji. Do zobaczenia we wrześniu.

Teresa Bielecka

Długi majowy weekend z okazji urodzin królowej Wiktorii to tradycyjnie oficjalne otwarcie sezonu w parkach prowincyjnych w Ontario. Otwarcie to, które powinno być wydarzeniem miłym i zachęcającym do wyjazdu na łono natury, wcale takim nie jest. W czasie tego weekendu we wszystkich parkach w Ontario obowiązuje zakaz spożywania alkoholu, surowo egzekwowany przez strażników w postaci rewizji samochodów i kontroli na miejscach kempingowych. W zamierzeniu ma to chronić młodzież przed podobno tradycyjnym upijaniem się tego weekendu (sposób zupełnie nieskuteczny, młodzi przemycają alkohol lub jadą na prywatne kempingi), w rzeczywistości zaś jest jeszcze jednym przejawem stopniowego ograniczania wolności mieszkańców Ontario. 

Nie chcąc się narażać na praktyki żywcem zaczerpnięte z komuny i stanu wojennego i woląc pozostawać w błogiej iluzji, że żyjemy w kraju wolnych ludzi, jak zawsze wybieramy indiański kemping Cape Croker na stukilometrowej długości półwyspie Bruce nad jeziorem Huron, po jego wschodniej stronie, nad Georgian Bay. Kiedyś już o nim wspominaliśmy, ale warto zrobić to ponownie.

Kemping znajduje się na terenie indiańskiego rezerwatu Czipewejów i zarządzają nim Indianie, i wprawdzie przy wejściu wisi mała kartka o zakazie wwożenia alkoholu w ten weekend wymuszona przez władze prowincji, to zakaz ten jest absolutnie ignorowany zarówno przez Indian, jak i kempingowiczów. Nikt tu nikogo i niczego nie rewiduje, nie sprawdza, obsługa parku obojętnie uprzejma, nie za bardzo przejmująca się czymkolwiek.

Kemping podzielony jest na trzy obozowiska. Największe, położone wysoko w starym klonowym lesie, oferuje miejsca z dużą porcją prywatności, w tym zelektryfikowane. Beach Camping położony jest tuż nad wodą. Miejsca nie zapewniają takiej prywatności jak te w lesie, a łazienka jest dość prymitywna, ale wspaniały widok na kilkudziesięciometrowe klify rekompensuje wszystkie niedogodności. Trzeci kemping znajduje się pod klifem po drugiej stronie zatoki Sydney, nie ma tam łazienki z bieżącą wodą.

Kilkanaście kilometrów od kempingu znajduje się katolicki kościółek, gdzie niedzielna Msza św. odprawiana jest z indiańskimi akcentami. Po drodze można obejrzeć indiańskie domy, bardzo ubogie jak na torontońskie standardy. Miejscową atrakcją są wędzone, według strzeżonego przepisu, ryby łowione przez miejscowych rybaków. Znaki przy drodze skierują nas do punktów sprzedaży. Smaku tych ryb nie da się z niczym porównać. W rezerwacie jest też stacja benzynowa, przy niej sklep, można tu kupić indiańskie papierosy – cena zależna od humoru sprzedawcy, a także zjeść obiad na miejscu lub zamówić na wynos.

W Cape Croker Park nie można się nudzić. Od plaży, z boiskiem do siatkówki, wiedzie trasa wokół zatoki Sydney, poprowadzona mostkami przez bagna. Dojdziemy nią do ławeczki przy bobrowym żeremiu. Idąc dalej, wejdziemy na dwukilometrowy szlak poprowadzony klifami, z wejściem na nie po metalowej drabinie, skąd roztacza się piękny widok na całą zatokę. Można też po drodze zajrzeć do kilku grot. Po drugiej stronie półwyspu Bruce znajdziemy natomiast piękne piaszczyste plaże przypominające Bałtyk.

Do Cape Croker jeździmy i żeby się powspinać na bliskich klifach, i żeby przejść kolejny odcinek 800-kilometrowej Bruce Trail. Tym razem, nie wierząc w zwykle nietrafne prognozy Environment Canada – i słusznie, było wyjątkowo ciepło i słonecznie – wybraliśmy szlak w Smokey Head White Bluff Provincial Nature Reserve.

Trasa prowadzi najpierw wzdłuż wybrzeża, kamienistą plażą, potem wędruje do lasu, rosną tu białe cedry, a im głębiej w ląd, coraz więcej klonów. Klonowe lasy nie są tym, co lubimy najbardziej, ale o tej porze roku wyglądają wyjątkowo pięknie, pokryte dywanem biało, różowo i bordowo kwitnącego Trillium, symbolu prowincji (polska nazwa trójlist). Szlak wspina się na klif, jego zerodowane w dziwne formy fragmenty pobudzają wyobraźnię, stąd liczne cyple wchodzące w zatokę noszą nazwy właśnie od nasuwających się wyobrażeń i skojarzeń, np. Lions Head, Gun Point itd. Z klifu z wielu punktów jest piękny widok na Georgian Bay, liczne cyple półwyspu i małe zatoczki. Kamieniste plaże z otoczaków z góry wydają się całkiem białe, woda przy nich jest szmaragdowo-seledynowa, przechodzi w coraz ciemniejszy błękit im dalej od brzegu. Widoki trochę karaibskie, chciałoby się od razu zażyć kąpieli, niestety, wrażenie złudne, nawet w lecie z tej strony półwyspu, przy klifach, woda jest lodowata, ogrzewa się tylko w mulistych płytkich zatoczkach. Ciekawostką są bagna na klifie, utworzone przez wodę niemogącą znaleźć ujścia w nieprzepuszczalnej skale. Z klifu szlak ponownie schodzi na dół do samej zatoki, tu wyznaczono jeden z kempingów dla wędrujących Bruce Trail z plecakami. Powrót niestety tą samą drogą, chyba że ktoś może tę trasę zrobić w dwa samochody, wtedy do przejścia jest 20 kilometrów. My przeszliśmy 15. Powrót do kempingu drogami przez piękne pejzaże, sielski krajobraz rozległych pastwisk ze stadami często dziwnych czarnych, kosmatych krów, obok kolorowych budynków farm (ziemia tu kamienista, w niewielu miejscach można ją uprawiać, produkcja rolna nastawiona jest głównie na hodowlę bydła). Krajobraz niestety zakłócony, bo i tu dotarły już pomysły promowania wbrew woli Ontaryjczyków kosztownej zielonej energii i pojawiły się ohydne wiatraki. Nic nie pomogły protesty mieszkańców i właścicieli wielu cottage'ów, bo to przecież rejon turystyczny – tablice protestacyjne stoją, wiatraki również.

Wracamy na pusty o tej porze roku kemping. Zajęte są tylko miejsca przy samej plaży, na górze w lesie kilka namiotów, nie czuć w ogóle, że to cywilizacja, wokół drzewa, zieleń, mnóstwo kwitnącego Trillium. Wypuszczamy koty z namiotu, wygrzebują się zaspane z puchowych śpiworów. To ich pierwsza w tym roku wyprawa. Na starcie miauk protestu trwał krótko, do czasu aż się zorientowały, że jednak nie jedziemy w kierunku kliniki weterynaryjnej. Rozpalamy ognisko, wyciągamy składane krzesełka. Niech Państwo nie myślą, że dla siebie, nic podobnego. Fifka i Pimpek natychmiast je zajmują, uważając, że z wieku i urzędu ten zaszczyt im się należy, i asystują przy pieczeniu kiełbasek, każda próba wyrzucenia uzurpatorów kończy się głośnym protestem. Cóż... zostały nam pieńki i drewniana ławka. Kiełbaski, kupione w dużym supermarkecie, pachną ładnie, Pimpek się oblizuje, nie może się doczekać, potem wącha i odchodzi. Znaczy się świństwo kupiliśmy. Do kiełbasek z polskiego Jaśwoja, Kingswaya czy Odry, gdzie zwykle robimy zakupy, nigdy nie ma zastrzeżeń. Noc ciepła, a rano przed powrotem jeszcze krótka wycieczka do pobliskiego żeremia bobrowego, jak zwykle bobrów nie widać, ale są ślady, wielometrowej długości tama świeżo umocniona.

Polecamy Państwu Cape Croker, w lecie jest tu sporo ludzi, ale można zarezerwować miejsce, szczególnie w połowie sierpnia, na czas tradycyjnego pow-wow.

Więcej informacji na stronie parku www.capecrokerpark.com. Dojazd: po minięciu Wiarton zjazd w prawo, wyraźnie widoczne tablice poprowadzą do kempingu, ok. pół godziny jazdy od miasta, z Mississaugi ok. czterech godzin jazdy.

Joanna Wasilewska
Andrzej Jasiński
Mississauga