Szanowni Państwo, kontynuujemy nasz cykl ujawniania materiałów rezydentury wywiadu PRL w Kanadzie. Część z nich pochodzi z
niedawno odtajnionego zbioru zastrzeżonego. Materiały te są pozyskiwane w ramach prowadzonego przez nasz tygodnik programu badawczego w IPN „Polonia i jej korzenie”. Zachowano oryginalną pisownię.
(od red. – notatka odręczna)
– 8.) PION-„O”
Rezydentura realizowała na rzecz Pionu następujące przedsięwzięcia i działania operacyjne:
– „KWENT” – Opracowanie kompleksowej dokumentacji operacyjnej (zawierającej BPM: trasy sprawdzeniowe, kontrobserwacja) i 2-krotne – udane wykonanie złożonego przedsięwzięcia operacyjnego z przejęciem dużej ilości materiałów o charakterze wywiadowczym.
– „TUKA” – Przygotowanie kompleksowej dokumentacji operacyjnej do realizacji przedsięwzięcia operac. zawierającej: BPM, trasy sprawdzeniowe, miejsca spotkań i kontrobserwacji), oraz 2-krotne podjęcie próby realizacji przedsięwzięcia – wg szczegółowych dyspozycji Pionu.
– „BELLON” – Przygotowanie koncepcji i szczegółowego planu realizacji przedsięwzięcia – które zostało wykonane na terenie CALGARY (odległość około 5 tys. km od siedziby Rezydentury).
– Niezależnie od powyższego Rezydentura przekazała do Wydziału szczegółowe charakterystyki i dane personalne fig. – które stanowiły podstawę do założenia następujących spraw operacyjnych: „CELNIK”, „MIKO”, „OZGA” i „GUSTAW” (od tego ostatniego oficer prowadzący uzyskał szereg ciekawych materiałów ze specjalistycznych konferencji naukowych – które przesłaliśmy do Pionu).
– Oprócz wyszczególnionych wyżej spraw – prowadzonych w kategoriach R.O. – przekazaliśmy do Pionu dane personalne i wstępne charakterystyki następujących osób (kwalifikujących się do bliższego operacyjnego zainteresowania: A. BONIECKI, C. SŁABY, E.G. SADOWSKI, R. ZIOŁO, E. BARRY, I. OLESZKIEWICZ, A. WOJDAN i A. SŁOWAKIEWICZ.
– Na bieżąco realizowane były szczegółowe dyspozycje otrzymywane z Pionu – w zakresie operacyjnym i ustaleniowo-zabezpieczeniowym m.inn. dot. (...)
– 9.) PION-„P”
(...)
– B.) „INTER” – systematyczne prowadzenie nasłuchów – zgodnie ze szczegółowymi dyspozycjami otrzymywanymi z Pionu. Pisemne meldunki z wykorzystania tego zadania były na bieżąco przekazywane do Centrali.
– 2.) W okresie sprawozdawczym przesłaliśmy do Pionu szereg użytecznych (jak wynika z Waszych ocen), materiałów dot. problematyki pozostające w zainteresowaniu pionu, w tym katalogi, opracowania, prospekty, a także konkretne przedmioty (zakupione bądź uzyskane z pozycji Rezydentury).
– Jednocześnie systematycznie prowadziliśmy rozpoznanie tutejszego rynku pod kątem potrzeb Wydziału, oraz uczestniczyliśmy w wystawach specjalistycznych – przekazując ciekawsze materiały publicystyczne nt. nowoczesnych rozwiązań technicznych – zgodnie z aktualnymi potrzebami Pionu (np. sprawa „FISCHA”).
– Ponadto przesyłaliśmy do Wydziału dane personalne i wstępne charakterystyki osób – potencjalnych kandydatów do operacyjnego opracowania np. R. CHODYNIECKI – zatrudniony w „BELL CANADA”.
– 3.) Rezydentura na bieżąco realizowała szczegółowe dyspozycje Pionu – np. ustalenia dot. firmy – „SCINTEX”. Harmonijnie przebiegała współpraca w zakresie zabezpieczenia poczty operacyjnej i potrzeb technicznych (W.T.O.) Rezydentury.
– 10. ) PION-„R”
Realizując postawione zadania w zakresie problematyki Pionu, Rezydentura koncentrowała swoje wysiłki zwłaszcza na rozpracowywaniu głównego obiektu krypt. „JASKINIA”. Szczegółowy plan działania w tej sprawie (z wykorzystaniem źródeł innych pionów Centrali) przedstawiliśmy oddzielnie.
– W efekcie podjętych przez nas działań operacyjnych założono sprawy: „PAM” (źródło ciekawych informacji politycznych z bliską perspektywą na Kontakt Informacyjny), „BERT”, „KOT”, nawiązano kontakt z RENIER NIJSKENS (po wyjeździe wym. z Kanady istnieje perspektywa dalszej jego kontynuacji).
– Rezydentura przekazała również szereg kandydatów do opracowania operacyjnego np. J. KARSKI, J. JAKIMOWICZ, A. GURYN, W. ZAWADZIŃSKI, B. PIETRULEWICZ, A. MANTERYS, P. RUDNICKI, J. ZDŻARSKI, H. JAZŁOWIECKA, KS. H. PIEPRZYCKI, KS. J. KIKIELA, KS. A. KAZIMIERSKI, KS. A. MENDRELA, KS. K. JASIŃSKI i inni.
– Niezależnie od powyższego realizowano zgodnie z dyspozycjami Pionu szereg czynności ustaleniowo-sprawdzeniowych i zabezpieczających dot. „RIVET”, „POLAR”, „FRAT”, „MICHAŁ”, „GŁUCHY”, I. FEDORCZYK. Dokonano również szczegółowych ustaleń odnośnie „ST. PAUL UNIVERSITY” w OTTAWIE, oraz podjęto zabiegi w kierunku rozpoznania tzw. „GRUPY-78” – ALTERNATIVE DEFENCE PROJECT.
– Rezydentura systematycznie przekazywała do Pionu materiały o dokumenty dot. problematyki pozostającej w zainteresowaniu Wydziału np. tekst nowej kanadyjskiej dyrektywy obronnej tzn. „WHITE PAPERS”, preliminarz budżetowy Dept. Obrony Kanady, oraz ciekawsze opracowania analityczne i studyjne czy artykuły prasowe i inne publikacje specjalistyczne.
– Duże znaczenie przywiązywaliśmy do tematyki watykańskiej i problematyki stosunków Państwo-Kościół w Polsce. W tym zakresie obok informacji operacyjnych zapewniliśmy szeroki dopływ informacji na temat wizyt: prymasa J. GLEMPA w Kanadzie (październik 1986R.) i papieża JANA PAWŁA II w Polsce (1987R.).
– W okresie sprawozdawczym przekazaliśmy również do Pionu – celem wykorzystania operacyjnego – analityczną notatkę nt. aktualnego stanu duszpasterstwa polonijnego w Kanadzie wraz z wykazem polskich księży rzymsko-katolickich w tym kraju.
– Rezydentura systematycznie kierowała do wiadomości Pionu ciekawsze informacje uzyskane od źródeł innych pionów Centrali, a dotyczących problematyki Pionu.
– 11.) PION-„T”
W okresie sprawozdawczym Rezydentura przygotowała (zgodnie z instrukcją) i zrealizowała według dyspozycji Pionu – przedsięwzięcie specjalne krypt. – „PODPORA”.
– Jednocześnie kontynuowaliśmy przekazywanie do Wydziału ciekawszych materiałów publicystycznych – m.in. z prasy emigracyjnej – stanowiących potencjalny materiał do działań inspiracyjnych i dezinformacyjnych – np. dot. Z. PRZETAKIEWICZA, czy odnośnie toczącej się polemiki prasowej, w którą zaangażowani byli znani z antykrajowej działalności – A. PRUSZYŃSKI, E. ZYMAN i konserwatywny poseł federalny ukraińskiego pochodzenia – A. WITER – z jednej strony i bardziej umiarkowany redaktor „ZWIąZKOWCA” – JACEK BORZĘCKI (ostatnio wrócił na stałe do kraju) – z drugiej.
– Przesłano ponadto do kraju:
– Tekst opublikowanego w „ZWIąZKOWCU” (NR 25 z 87-03-26) artykułu dot. problematyki dezinformacji pt. – „FAŁSZYWKI”.
– Komplet dokumentacji prasowej odnośnie polemiki w prasie kanadyjskiej, którą wywołał artykuł MORRIS-KWAŚNIEWSKIEGO nt. wypadków kieleckich z 1946 R.
– Pełną dokumentację personalną ANDRZEJA KOBOSA – autora wyjątkowo napastliwych artykułów antykrajowych – publikowanych w prasie emigracyjnej – wraz z treścią jego artykułu pt. „NAUKI MAJOWE” – oraz sugestią podjęcia działań w celu neutralizacji A.K.
– Niezależnie od powyższego regularnie wskazywaliśmy na niektóre aspekty spraw prowadzonych przez inne piony Centrali – kwalifikujące się do wykorzystania w ramach realizacji zadań Waszego pionu.
Ponadto Rezydentura systematycznie realizowała doraźne dyspozycje Pionu – w tym np. dot. ustaleń w sprawie identyfikacji typów stosowanych w KANADZIE maszyn do pisania firmy ABM.
– 12.) PION-„U”
Rezydentura realizowała na odcinku Pionu zadania wynikające ze szczegółowego planu pracy; a w szczególności następujące przedsięwzięcia i sprawy operacyjne:
1) „USKOK” – sprawa z naprowadzenia Rezydentury. Przeprowadzono z fig. kilka spotkań operacyjnych – połączonych z realizacją BPM – zgodnie z opracowanymi przez Rezydenturę i zatwierdzonymi przez Centralę – kilkoma zestawami kompleksowej dokumentacji operacyjnej. Sprawa agenturalna – rokująca poważne perspektywy.
2) „KORDIAN” – wartościowy kontakt – prowadzony z pozycji Centrali w kategorii agenturalnej. Na obecnym etapie Rezydentura realizuje w sprawie szczegółowe dyspozycje Pionu dot. kontroli operacyjnej fig. i zabezpieczenia wyjazdów „K” do kraju.
3) „MEKKA” – zgodnie z instrukcjami Wydziału opracowano i przygotowano niezbędną dokumentację do przeprowadzenia przedsięwzięcia operacyjnego w sprawie na terenie TORONTO. O wynikach realizacji przedsięwzięcia informowaliśmy na bieżąco (2-krotne próby).
4) Niezależnie od powyższego Rezydentura:
– Wytypowała i przekazała do Pionu dane personalne i bliższe charakterystyki szeregu figurantów – stanowiące podstawę do założenia następujących spraw: „RENETA”, „ROMET”, oraz opracowała dla potrzeb Pionu kompletną dokumentację (zawierającą: BPM, /.../ trasa sprawdzeniowa, system kontrobserwacji) do realizacji przedsięwzięć operacyjnych na terenie TORONTO.
– Zabezpieczała oraz dokonywała szczegółowych zabiegów operacyjnych – w tym wypracowania płaszczyzny kontaktu z pozycji oficjalnej) oraz ustaleń – zgodnie z instrukcjami Centrali fig. następujących spraw: „SYLWESTER”, „UGOŁ”, „SYNEK”, „AMAL”, „IKAR”, „PRENDER”, „SART”, Z. WROŃski, J. ROGIŃSKI, J. RYBKA, J. GINTOWT-DZIEWIAŁTOWSKI, J. ULAK i E. IGRAS.
– Zgodnie z instrukcją nawiązaliśmy kontakt z K.O. „BORJA”. Spotkania z „B” odbywają się systematycznie i przynoszą wymierne efekty operacyjne i informacyjne (m.inn. dot. inżynierii materiałowej).
5) Uwzględniając tematykę zainteresowań Pionu, Rezydentura przesyłała systematycznie do Wydziału publikacje i wydawnictwa naukowe oraz materiały m.inn. ze specjalistycznych konferencji naukowych dot. obiektów i problematyki pozostającej w zainteresowaniu Naszego Pionu.
– 13.) INNE PIONY CENTRALI:
Rezydentura na bieżąco i zgodnie z obowiązującymi przepisami realizowała zadania dla innych pionów Centrali w tym zwłaszcza dot. spraw kadrowo-organizacyjnych (PION-„W”), oraz finansowych i zabezpieczenia łączności (PION-„F” i SEKCJA SZYFRóW).
III. KONKLUZJE:
– 1.) Reasumując uważam że Rezydentura kanadyjska dokonała w minionym okresie znaczącego – na miarę swoich możliwości wysiłku w pracy operacyjno-informacyjnej – co stworzyło solidną „bazę” i niezłą „infrastrukturę” operacyjną na tym terenie, a na niektórych odcinkach przyniosło już wymierne rezultaty w postaci efektywnych źródeł informacji.
– Stało się to możliwe w efekcie zaangażowanej postawy i rzetelnej pracy całego zespołu i rzetelnej pracy całego zespołu Rezydentury.
– 2.) Niezależnie od powyższego można pokusić się o sformułowanie kilku wniosków zarówno natury ogólnej jak i bardziej szczegółowej:
– W rezultacie kurczenia się naszych możliwości prowadzenia tzw. wywiadu „głębokiego” z terenu USA należy zakładać że ciężar pracy operacyjnej na tym kierunku (takie tendencje są zauważalne u PR), będzie się przesuwał na terytorium Kanady.
– Na podstawie moich ponad 8-letnich doświadczeń i obserwacji dokonanych w pracy operacyjnej na kontynencie północno-amerykańskim (USA i KANADA), uważam że można i miało zaostrzenie i tutaj rezimu kontrwywiadowczego, należy prowadzić ofensywne działania operacyjne – ukierunkowanego na USA z terenu Kanady – gdzie istnieją potencjalnie duże możliwości w tej materii.
– Przyjmując taką koncepcję działania w sensie strategicznym – należałoby kontynuować wysiłki i niezbędne działania praktyczne ukierunkowane na stworzenie odpowiedniej struktury kadrowej oraz bazy operacyjno-technicznej – koniecznej do rozwinięcia efektywnej pracy wywiadowczej w tym kraju.
– 3.) Z 4-letniej perspektywy kierowania pracą operacyjną na terenie Kanady nasuwają się pewne wnioski praktyczne:
– Po utworzeniu etatu naszego oficera w K.G. w TORONTO i zapewne uruchomieniu łączności szyfrowej w relacji zwrotnej OTTAWA – TORONTO – niewątpliwie zwiększy się operatywność pracy Rezydentury na tym ważnym z punktu widzenia naszych zadań terenie.
Tym niemniej koniecznym jest w obecnym układzie organizacyjnym (jedna silna Rezydentura kanadyjska z siedzibą rezydenta w OTTAWIE), wyposażenie Rezydentury i 2 – 3 kontenery zapewniające bezpieczny transfer materiałów operacyjnych w relacjach OTTAWA – MONTREAL i OTTAWA – TORONTO.
– Drugi postulat to narastająca potrzeba uplasowania kadrowego oficera w BRH w MONTREALU – głównie z uwagi na rosnącą rangę problematyki ekonomiczno-gospodarczej w naszej pracy i jej pierwszoplanowe znaczenie dla interesów czy wręcz racji stanu naszego państwa. Do rozważenia w tym względzie przedkładam propozycję (o ile niemożliwe uzyskanie etatu w BRH) przemieszczenie tam jednego z oficerów – uplasowanych w KG w MONTREALU – np. przy okazji zaplanowanej na przyszły rok rotacji.
20/08/1988 R.
„WISAN”
Dalsza część artykułu dostępna po wykupieniu subskrypcji. Kup tutaj!
