Szanowni Państwo, kontynuujemy nasz cykl ujawniania materiałów rezydentury wywiadu PRL w Kanadzie. Część z nich pochodzi z niedawno odtajnionego zbioru zastrzeżonego. Materiały te są pozyskiwane w ramach prowadzonego przez nasz tygodnik programu badawczego w IPN „Polonia i jej korzenie”. Zachowano oryginalną pisownię.

INSTRUKCJA NR12/K/88
(ciąg dalszy)
16. Dot. informacji o osobach ubiegających się o kursy wakacyjne i studia w Polsce /notatka „UGISA”/. Ma to istotne znaczenie w kontekście perspektywicznych zadań naszego Pionu. Dobre możliwości realizacji tego zadania z pozycji K.G. w Toronto /od strony dokumentacyjnej/ posiada „ROG” – którego „UGIS” powinien tylko odpowiednio ukierunkować, dyskontując uzyskane akta i informacje w aspekcie operacyjnym.
17. Prosimy o nadesłanie aktualnej listy ob. PRL delegowanych oficjalnie do pracy w naszych placówkach w Kanadzie /Ambasada, Konsulaty, BRH, „Dalimpex”, PLL „LOT”, PeKaO, PLO/.
18. Prosimy o nadsyłanie rachunków do rozliczenia w jednej kopercie i szczegółowego oznakowania ich zgodnie z instrukcją finansową wg odpowiednich paragrafów np. 3 a itp.
19. Dot. „AZ” – Zgoda na zakup samochodu.
Jednocześnie przypominamy o konieczności przestrzegania zasad obowiązujących szyfrantów przy wszelkich wyjazdach prywatnych i służbowych poza teren placówki.
20. Przypominamy o konieczności oszczędnego wydatkowania kwot z funduszu operacyjnego. Dotyczy to w szczególności rozliczenia kosztów spotkań z k.o. placówkowymi. Zgodnie z decyzjami Kierownictwa nieuzasadnione operacyjnie wydatki nie będą refundowane.
21. Dot. napadu na żonę „GUNNARISA” /Wasza 474 z 1988.11.28/ o tego typu zdarzeniach informujcie natychmiast /Karski informował MSZ już 1988.11.17/ i przede wszystkim nasz pion. „GOSPODARZ” otrzymał szczegółowe dyspozycje w tej sprawie z Dep. Kadr MSZ – prosimy o zapoznanie się.
Z okazji Nowego 1989 Roku przesyłamy Wam, Oficerom Rezydentury oraz Waszym Rodzinom życzenia wszelkiej pomyślności w pracy zawodowej oraz życiu osobistym.
K. J A R E C K I
***
Warszawa, dn. 1989-01-03
T A J N E
SZYFROGRAM Nr 00021
„VARDAR” – OTTAWA
Instr. 1/K/89 pkt 6 – Paweł Sławiński
JAR – K
Uwaga: podkreślone szyfrem rezydenckim!
Redagował Majdański
***
PODLEGA ZWROTOWI DO CENTRALI NASTEPNYM KURIEREM
TAJNE SPEC. ZNACZENIA
Egz. Nr 1
INSTRUKCJA NR 1/K/89 Z DNIA 1989.01.02 DLA „VARDARA”
1. Dot. SAJDAK Tadeusz
Nasze sprawdzenia wym. przyniosły wynik negatywny. Jesteśmy zaniepokojeni sytuacją. Z kontrwywiadowczego punktu widzenia uważamy ją za niedopuszczalną. Prosimy o wyjaśnienie sprawy jego zatrudnienia w Urzędzie.
2. Dot. „DONAT”
Sprawę uważamy za interesującą. Wasze wnioski zasadne. Kontynuujcie opracowywanie go pod kątem przeprowadzenia z nim rozmowy sondażowo-pozyskaniowej z pozycji kraju. Informujcie wyprzedzająco o przyjeździe „D” do kraju.
3. Dot. „ALB”
Podczas pobytu „ALBA” w kraju próbowano wielokrotnie skontaktować się z nim /w różnych porach/ – bez rezultatu. W tym kontekście rozgoryczenie „A” oceniamy jako pozorne. O jego stosunku do współpracy świadczą nikłe rezultaty informacyjne /także w czasie ostatniego spotkania z „MUSK”/.
Prosimy o każdorazowe ustalanie z nim przed przyjazdem do kraju – szczegółowych parametrów, niezbędnych do nawiązania kontaktu.
4. Dot. kanadyjskiej Ustawy Imigracyjnej.
Według posiadanych przez nas informacji z dniem 1989.01.01 wchodzi w życie nowa ustawa imigracyjna. Prosimy o przysłanie obowiązującego tekstu ustawy wraz z Waszą oceną odnośnie wpływu nowych uregulowań na ogólną sytuację kontrwywiadowczą w Kanadzie.
5. Dot. obserwacji „MUSKA”
W związku z powtarzającą się obserwacją, zalecamy aby „MUSK” w najbliższym czasie /2-3 miesiące/ ograniczył się w czasie pobytów w Toronto do realizacji czynności oficjalnych tj., wynikających z jego statusu na placówce.
6. Dot. /dane depeszą/
Nasze sprawdzenia wykazały, iż wym. pozostaje w zainteresowaniu Wojskowych. Sprawę zasygnalizujcie na miejscu ich rezydentowi. Obserwujcie zachowanie S. W przypadku braku rezultatów /zmiany postawy wym./ sprawę omówimy na szczeblu Central.
7. Dot. oferentów
Dziękujemy za szczegółowy raport; tym niemniej podtrzymujemy nasze stanowisko. Jednocześnie informujemy, iż sprawę uważamy za zamkniętą.
8. Dot. „ROG”
W nawiązaniu do notatki „UGISA” prosimy, aby z uwagi na obecnie pełnioną funkcję i mimo jego przeszłości zawodowej, „ROG” nie był włączony do działań operacyjnych poza Urzędem.
9. Dot. „FLIN”
Przeprowadźcie osobiście stosowną rozmowę z „FLINEM”. Uświadomcie mu w sposób taktowny, aczkolwiek zdecydowany, iż zgodził się na pełnienie obecnej funkcji z wszelkimi wynikającymi z tego konsekwencjami /dot. to również przebywającej z nim rodziny na placówce/, i musi się podporządkować poleceniom przedstawiciela Centrali.
10. Dot. „ION”
W nawiązaniu do notatki „UGISA” dot. refundacji za zakupiony przez „IONA” sprzęt elektroniczny, prosimy o wyjaśnienie o co chodzi.
11. Dot. prowadzenia rejestrów kontaktów pracowników placówek
W ostatnim okresie otrzymaliśmy informacje sygnalizujące o nieprzestrzeganiu Zarządzenia Nr 1 Ministra Spraw Zagranicznych i Handlu Zagranicznego z 1984 r. dot. obowiązku zgłaszania przez pracowników placówek kontaktów służbowych i prywatnych.
Prosimy o zainteresowanie tą sprawą „Gospodarza” i spowodowanie, aby odpowiedzialni za stan bezpieczeństwa placówek żądali od pracowników zgłaszania posiadanych kontaktów oraz systematycznie aktualizowali prowadzone rejestry.
Prosimy także, aby po zakończeniu rotacji i wyjeździe pracownika do kraju rejestr jego kontaktów był przekazywany do pionu „K”.
12. Z okazji Nowego Roku Kierownictwo Centrali przyznało premie po 80 USD „AZOWI” i „FLINOWI”. prosimy o wypłacenie.
K. J A R E C K I
***
Tajne
Notatka informacyjna
Tadeusz (Ted) Glista zam. w Toronto. Znany tu i w kraju działacz polonijny. Przewodniczący Związku Polaków w Kanadzie (największa i najbardziej wpływowa organizacja polonijna w Kanadzie), poinformował mnie, że kilkakrotnie zgłaszało się do niego RCMP wypytując na temat kontaktów z Ambasadą naszą i pracownikami. Rzekomo ostatnio miał być u niego również szef wywiadu (napewno przesada, może wyższy oficer), którzy wypytywali o „KMB” (t.w. placówkowy – Pion „J”) – powraca do kraju w br. Szczególnie interesowali się moją osobą informując go jednocześnie, że mam być głównym organizatorem wywiadu na terenie kanadyjskim. Żadnych szczegółów dot. ludzi nie chciał przekazać – obawia się. Zażądali również wykazu młodzieży, która wyjeżdża na kolonie i kursy uniwersyteckie do kraju. Rzekomo nie przekazali.
Również „Pion wojskowy” poinformował mnie, że mają dane od swych kontaktów z terenu Toronto, że RCMP interesuje się specjalnie moją osobą i osobą „KBM”. W jednej z moich rozmów z szefem działu polskiego w tut. MSZ Edmondsem poinformował mnie z pewnym przekąsem, że uważa, iż jestem zbyt aktywny.
Sygnalizuję, gdyż odczuwamy bardzo działalność miejscowego „K-W”. Obserwacja stała, ale dyskretna. Mniej dyskretna w Montrealu i Toronto. W Montrealu kilkakrotnie obserwacja czekała na mnie przed Konsulatem Gen. Kilkakrotnie widziano wóz kradzący śmieci w b. wczesnych godzinach rannych – z pod Konsulatu Gen. w Montrealu.
Następujący działacze polonijni z Toronto informowali nas, że RCMP przeprowadzało z nimi rozmowy na okoliczność kontaktów z nami: Marian Pikula, Kazimiera Szczygłowska i Bolesław Wesoły. Jan Czartoryski zam. w Ottawie poinformował nas, że w miejscu pracy musi informować o każdym kontakcie z Ambasadą.
Współpracy odmówili nam „Władex” (Pion „J”) oraz „Walcownik” (Pion „G”). Należy również podkreślić, że z następującymi naszymi kontaktami operacyjnymi rozmawiało RCMP: „Rywal” (Pion „F” ze sprawy zrezygnowaliśmy, „Andrzej” (Pion „F” – na jego okoliczność rozmawiano z jego bratem), „Capone” (Pion „F” – rozmawiano, mimo że jest posłem do parlamentu prowincjonalnego). Wszyscy nasi stypendyści są inwigilowani, a co pół roku RCMP przeprowadza wywiady z ich tutejszymi profesorami, informował mnie o tym „Okulista” (Pion „G”).
Przekazując powyższe uwagi pragnę podkreślić, że sytuację operacyjną mamy tu b. ciężką obecność miejscowego „K-W” w pozornie nieuchwytna jest odczuwalna ciągle.
Z powyższą notatką zapoznać Piony: J, G, 7 i K.

Szanowni Państwo, kontynuujemy nasz cykl ujawniania materiałów rezydentury wywiadu PRL w Kanadzie. Część z nich pochodzi z niedawno odtajnionego zbioru zastrzeżonego. Materiały te są pozyskiwane w ramach prowadzonego przez nasz tygodnik programu badawczego w IPN „Polonia i jej korzenie”. Zachowano oryginalną pisownię.

Podlega zwrotowi do Centrali
następnym kurierem!
Tajne spec. znaczenia
Egz. nr 1

INSTRUKCJA NR 2/K/86 Z DNIA 1986-02-13 DLA „WISANA”

1. Dot. „HALER” /dane depeszą/
Wszechstronne sprawdzenia „H” wykazały, że nie jest on związaną z żadną jednostką. Zgadzamy się z wnioskiem „Fenta” odnośnie przystąpienia do jego pozyskania w charakterze kontaktu operacyjnego. W związku z powyższym prosimy o sporządzenie formalnego raportu o zezwolenie na pozyskanie, który po zatwierdzeniu w Centrali będzie stanowił podstawę do podjęcia aktywnych przedsięwzięć wobec „H”.
2. Dot. „MEKS”
Prosimy, aby „Fent” odebrał od „M” charakterystyki Dąbrowskiego Andrzej /chodzi szczególnie o bliższe dane personalne, utrzymywane kontakty, rodzinę w kraju, plany przyjazdowe do Polski/ oraz Gostkowskiego Zenona /interesują nas głównie jego kontakty, plany przyjazdowe i miejsca pobytu w kraju/. Z posiadanych przez nas informacji wynika, że Gostkowski Zenon w 1957 roku zdezerterował ze statku rybackiego „Wielki Wóz” w porcie francuskim – Dunkierka.
3. Dot. „SUN”
Podczas pobytu „S” w kraju odbyliśmy z nim spotkanie, w trakcie którego przekazał kilka interesujących z operacyjnego punktu widzenia informacji dotyczących firm kanadyjskich handlujących z „Dalimpex’em”. Otrzymał on do realizacji następujące zadania:
– otoczenie dyskretną kontrolą Sklar Liz celem ustalenia jej kontaktów zarówno w środowisku placówkowym, jak i kanadyjskim /Sklar Liz ma zamiar doprowadzić do zatrudnienia w „Dalimpex’ie” swojej córki – prosimy o zebranie bliższych danych o niej/,
– ustalenie adresu zamieszkania Muszyckiego i Tarnowskiego,
– sporządzenie charakterystyk zawierających bliższe dane personalne, adresy zamieszkania i ewentualnie kontakty następujących osób: Carr John z firmy „Bonavista”, Cape i Karp Isaak z firmy „Triton”, Malkin Lionel z firmy „Mal-Ber”, Seagale Mike z firmy „Popular” /posiadamy jednoźródłowe dane, że Malkin Lione i Seagale Mike są współpracownikami „Oddziału”/.
Ustaliliśmy także, że „S” będzie informował nas o nowonawiązywanych kontaktach zarówno służbowych, jak i prywatnych.
4. Dot. Tassey

T A J N E
13.11.1978
Notatka informacyjna
Dotyczy: Uwagi na temat zmiany stosunku Kanadyjczyków do Polski i Polaków po wyborze kard. Wojtyły na Papieża.
Pomijając masowe artykuły prasy miejscowej, która pozwoliła Kanadyjczykom na bliższe zapoznanie się z problematyką Polski, sam fakt wyboru Polaka na papieża spowodował dwie zasadnicze zmiany w stosunku do Polski i Polaków.
Po pierwsze: wszyscy nasi rozmówcy kanadyjscy z uznaniem przyjęli stosunek władz państwowych i partyjnych Polski do wyboru kard. Wojtyły. Komentowali bardzo przychylnie treść depeszy gratulacyjnej, stwierdzając, że widzą teraz wyraźnie, że system w Polsce w pełni zezwala na wyrażanie swych uczuć, nawet jeśli one są sprzeczne z założeniami ideologicznymi, jak również fakt, że obecnie Polska i Polacy mogą odegrać w świecie ważną rolę w skomplikowanych układach politycznych.
Może wydać się to śmieszne, ale wiele Kanadyjczyków, których poznałem w trakcie mego pobytu w Kanadzie, a którzy poza rozmowami służbowymi praktycznie unikali spotkań towarzyskich, okazują mi obecnie wiele sympatii i chęci przebywania w towarzystwie. W czasie tych improwizowanych spotkań zauważają w nas Polakach, więcej niż u siebie samych mądrości życiowych, znajomości z dziedziny historii, sztuki i oświadczają deklaratywnie, że jesteśmy tak sympatyczni, że nie dziwią się kardynałom powziętej przez nich decyzji i wyboru Polaka.
Po drugie: Wszyscy obcokrajowcy pochodzenia polskiego bez względu na warunki w jakich znaleźli się w Kanadzie, są dumni swego pochodzenia. Ci którzy na fałszywe obawy ujawnienia pochodzenia, jeszcze do niedawna „zjadali” końcówki „ski” swych nazwisk – obecnie uzupełniają swe wizytówki.
Kazimierz Stańczykowski – właściciel dwu radiostacji w Kanadzie CFMB w Montrealu i w Winnipegu osobiście przez kolejne dwie soboty po 1 godzinie komentował bardzo pozytywnie stosunek państwa polskiego do kościoła i odczytywał tekst depeszy gratulacyjnej E. Gierka, Prof. Jabłońskiego i P. Jaroszewicza. Podobne komentarze były w telewizji TVA Montrealu, CECF 12 i Radio Quebec. Ta atmosfera sympatii do Polski stwarza nowe możliwości rozwoju stosunków w różnych dziedzinach, jak również powoduje większe możliwości w naszej działalności i penetracji w różnych środowiskach i łatwiejsze nawiązywanie kontaktów.
Perez
Z notatką i wnioskami zapoznałem się
WOJ
***
TAJNE SPEC. ZNACZENIA
Egz. pojedynczy
16.02.1970 r.
NOTATKA SŁUŻBOWA
dot. gen. Grobicki
W lutym otrzymałem list z „B”