There are a number of major issues faced by the Polish-Canadian community which are probably more related to the over-all social environment of current-day Canada, rather than the Polish-Canadian community itself. Canada and the United States today are countries where the various mass media have reached a historically unprecedented level of importance in determining the way in which persons think, create, and live. Living in such a mass-media saturated society, it now becomes almost impossible to even conceptualize how life might have been lived before. To the extent that a certain cultural tendency does not appear prominently in the mass-media, its presence in society is almost certainly going to be minor.

There is indeed some question whether the Internet, with its potential for a genuine pluralism of outlooks, is rather different from earlier media, where the presence of so-called gatekeepers was always quite salient. However, the Internet arrived after over four decades of the very heavy conceptual and infrastructural weight of earlier media, most notably, television.

Canada today is clearly in the ambit of a North American mass-media based pop-culture. This pop-culture quite relentlessly obliterates any distinctive fragment-cultures. This happens especially when they lack a presence in the mass-media and pop-culture, or in the state-supported official custodians of Canadian culture (typified by CanLit), or are unable to generate a certain cultural resiliency on their own. As far as maintaining a literary community, assimilation results in a continually shrinking and disappearing core audience.
There is the extreme infrequency of even a mention of Polish or Polish-Canadian matters in the mass-media. The author of this article is unaware of any persons who could be identified as belonging to the Polish-Canadian community working as opinion-columnists at any major Canadian newspaper. The author is also unaware of any such persons working as senior editors at newspapers, magazines, or recognized publishing houses. Nor is he aware of any such persons working as prominent literary agents, or being owners of more prominent bookstore chains.
Certainly, no Polish-Canadian writer has reached the prominence of Ukrainian-Canadian author Janice Kulyk-Keefer, who is a major figure in CanLit. She is today one of only four core professors at the University of Guelph-Humber Master of Fine Arts in Creative Writing program. Along with her Ukrainian-Canadian colleague Marsha Skrypuch, Janice Kulyk-Keefer offers the hope to Ukrainian-Canadians that some important new writers could emerge in the future from that community. The Ukrainian-Canadian community, especially through the Taras Shevchenko Kobzar Literary Foundation, offers a huge annual monetary award for the best book on a Ukrainian theme. Also, the foundation offers, among numerous other initiatives, a scholarship completely funding attendance at the prestigious Humber College Summer Writers’ Workshop for those who are working on a manuscript on a Ukrainian-Canadian theme.

There has almost always been in Polish immigration to Canada, the profound socio-economic problems of substantial poverty and difficulties of adjustment. Whatever the immigrants achieved was achieved through very hard work. Polish-Canadians clearly lack to this day prominent magnatial figures that can offer many millions of dollars to the community. Although the Polish-Canadian experience was at the outset considerably similar to the Ukrainian-Canadian, they never achieved the dynamism and prominence of the Ukrainian-Canadians.

The Polish immigrants to Canada usually came from a background of profound insecurity. Given that the writing profession and, indeed, most endeavours in the arts and humanities, often fail to offer a steady and substantial income, most parents usually felt more comfortable steering their children into more practically and technically-oriented professions. It was seen as an easier path to follow.

There are also the problems with Polish community newspapers. They are typically published almost exclusively in Polish and have virtually no affect on Canadians of Polish descent – among whom only a relatively small percentage have retained a reasonable command of the Polish language.

The publication, Echo, edited by Les Wawrow, in which many articles appeared in English, was probably the only major attempt among young Canadians of Polish descent to try to "ride the wave" of Sixties' change, endeavouring to create a unique amalgam of Old Country rootedness and progressive idealism. However, the publication failed rather quickly.
There has been a chronic failure to develop literary institutions in the community, around which some kind of discussion or literary circles could from. The Polish-Canadian Publishing Fund, publishing books almost exclusively in Polish, is definitely a purely émigré phenomenon. In 1988, the Fundacja Wladyslawa i Nelli Turzanskich (Turzanski Foundation) was established with great fanfare. However, its usual practice has been to invite well-known, well-established authors from Poland to receive its awards.

A very courageous experiment in literary culture and life was the literary-artistic-cultural magazine, High Park, edited by Piotr Manycz. Twenty-five issues were published from November 1992 to December 1998. The physical and intellectual quality of the magazine was extremely high, and the magazine carried a fair number of articles in English. The magazine could have begun to create an artistic and literary circle around itself.
Further advances in technology could weaken the trends to total assimilation that certain earlier technologies have made possible. Earlier technologies such as television tended to be homogenizing and to intensify assimilative pressures.

The ubiquity of the Internet today creates all sorts of possibilities for remaining in connection with one’s ancestral culture.
Also, inexpensive telephone rates, satellite and cable television technology, and air travel by modern jet can maintain such links.
New printing technologies can make publishing far easier. There are also the possibilities of book-marketing through individual websites (using Paypal) or amazon.com – taking advantage of the so-called “long tail phenomenon” – or electronic publishing (PDFs and CD-ROMs).
However, the arrival of new technologies that could perhaps facilitate the persistence of fragment-cultures, has probably come too late for the Polish-Canadian community. Also, immigration from Poland has now slowed to small trickle.
The concept of a Polish-Canadian literature in Canada is rather problematic. There is a greater presence in terms of all of the varieties of writing carried out by émigrés and Canadians of Polish descent, but they still do not amount to much on the Canadian literary, journalistic, and academic scene.

The result of this is that the Polish-Canadian community -- beyond those persons who arrive as immigrants (and can presumably converse through the Polish-language community newspapers) -- is largely deprived of a public voice and setting for intellectual reflection in regard to its place in contemporary Canadian society, as well as its possible future in Canada. Considering that Canada is today officially a multicultural society, this attenuation comes at a rather unfortunate time.

Mark Wegierski

Partially based on my article,“Is there a distinctive English-language Polish-Canadian writing?: In search of a fragmentary tradition.” Strumien (Stream) (Rocznik Tworczosci Polskiej w Zachodniej Kanadzie) (An Annual of Polish Creative Endeavour in Western Canada) no 8 (2012), pp. 18-24 strumien.ca

 Ta aleja jest jedną z najbardziej prestiżowych alei na świecie. Każdego roku na początku października od 75 lat odbywają się na niej parady ku czci bohatera dwóch kontynentów, generała Kazimierza Pułaskiego.

Paradę poprzedziła Msza św. w katedrze św. Patryka, którą odprawił biskup z Elbląga w asyście miejscowych koncelebransów w 80 proc. w języku angielskim. Katedra była wypełniona, a Mszę św. uświetniły dwa chóry z Hamilton, "Symfonia" i "Ludowa Nuta", które następnie uczestniczyły w paradzie.

Parada rozpoczęła się przy 38. Ulicy, skąd wyruszali jej uczestnicy, a kończyła się na 58. Ulicy. W tym roku w czasie parady pogoda nie dopisała, ponieważ padał deszcz. Z tym problemem uczestnicy poradzili sobie bardzo dobrze. Byli obficie zaopatrzeni w kolorowe parasole. Nie mogę powiedzieć, kogo zabrakło, ale widziałem dużo organizacji polonijnych, które przemieszczały się pieszo lub na specjalnie przygotowanych platformach. Duże wrażenie robiła kolumna przeszło stu motocykli z głośnymi tłumikami i nagraniem szumu husarskich skrzydeł i pędzących koni.
Maszerowały przeróżne organizacje, od weteranów na platformach do tańczącej młodzieży, której nawet nie przeszkadzał deszcz.
Parada w Nowym Jorku została sprawnie zorganizowana przy pomocy władz miejskich. W tym roku uczestniczyłem we wrześniu w Polskim Festiwalu na Roncesvalles Ave. w Toronto. W Nowym Jorku paradę poprzedziła Msza św. i błogosławieństwo biskupa dla wszystkich uczestników. Tego nie było w Toronto. W Toronto Polski Festyn odbywa się w tym samym czasie co ukraiński na Bloor St., gdzie Ukraińcy świętują powrót Zachodniej Ukrainy do macierzy. Co świętuje polski biznes? Ostatnio sprzedano budynek Millenium, gdzie mieścił się Kongres. Co się stanie z archiwami organizacji, które były składowane w Kongresie?

Ostatnio możemy zauważyć, że mamy dwie Polonie, w Toronto i Mississaudze, które współpracują ze sobą na dystans.

Władysław Dziemiańczuk
Toronto

Leaving aside Polish-language writing – which may be termed as Polish literature in Canada – Polish-Canadian writing may be subdivided into works by émigré authors in the English language, of which there is some presence; and works by persons of Polish descent born in Canada (or who arrived in Canada before adolescence or in early adolescence), of which there is less of a presence.

Louis Dudek (who passed away in 2001) is probably the most prominent writer of Polish descent born in Canada. Polish or Polish-Canadian issues do not appear to have played a major role in his poetry and literary criticism.
Sophia Kaszuba is also Canadian-born. Her poetry in Like a Beast of Colours, Like a Woman does not explore Polish themes. As far as other persons engaged in writing who were either born in Canada, or arrived in this country before later adolescence, there is only a very small number.
The most prominent of these persons are probably Apolonja Maria Kojder (author of "A Mother's Legacy" which is the main part of Marynia, Don't Cry: Memoirs of Two Polish-Canadian Families), and Helen Bajorek-Macdonald, who has written an M.A. thesis at Trent University on the deportations of Poles to Siberia, and their eventual arrival in Canada. (The author of the second memoir in Marynia, Don’t Cry is Barbara Glogowska.)
Another fairly prominent person is K.G.E. (Chuck) Konkel, who has professionally published two novels, The East Wind Rain, and Evil Never Sleeps, set in exotic locations, Hong Kong and Mexico, respectively. In an interview published in the print and web version of Miedzy Nami (a Hamilton, Ontario-based Polish-Canadian magazine) he reported that his third novel, which he is working on, will definitely have Polish themes, being set in Europe shortly after the end of the Second World War. Chuck Konkel is one of a very few non-émigré Polish-Canadian authors who have had some success on the so-called “CanLit” scene.

Christopher Gladun (who untimely passed away in 2003), maintained an extensive website dedicated to the memory of his mother, Janina Sulkowska-Gladun, who lived through the Soviet occupation of eastern Poland and deportation to Siberia (including political imprisonment and torture by the NKVD) and eventually came to Canada.
Les Wawrow was the editor of the original Echo magazine, an interesting Polish-Canadian publication of the 1970s.
Jan K. Fedorowicz had good scholarly credentials as a historian, but chose to dedicate himself to business pursuits.
Richard Sokoloski, a third-generation Polish-Canadian, is a professor of literature at the University of Ottawa.
Roman Smolak did an M.A. thesis at York University about Polish-Canadian identity, but is currently not engaged in scholarly or writing pursuits.
Barbara Janusz, who had lived for many years in Calgary, Alberta won an award for her short story, "The One-Legged Sandpiper." She was also among the first women practicing criminal law in Canada.
Her colleague Anna Mioduchowska has professionally published a number of short stories, for example in the Edmonton-based speculative fiction magazine, On Spec.

John Kula is the editor of Simulacrum, a hobby journal dedicated mostly to historical board wargames.
Maria Kubacki is the former editor of The New Brunswick Reader, a weekly magazine of the Saint John Telegraph-Journal.
Luiza Chwialkowska (who came to Canada from Poland when she was five years old) is a reporter with The National Post. She appears very frequently in that newspaper, but not as an opinion columnist. Another reporter with The National Post is Jan Cienski.
Diana Kuprel, who has a Ph.D. in comparative literature, and has done literary translation from Polish to English, was for about half a year the editor of Books in Canada. Unfortunately, this was at a time when the publication was financially troubled, and shortly thereafter, it suspended publication. It managed to resume publication in 2001, and its September/October 2001 issue announced the granting of the 2000 Amazon.com/Books in Canada First Novel Award to Eva Stachniak (an émigré author) for her book, Necessary Lies. Eva Stachniak is an émigré Polish-Canadian author who has achieved considerable success in CanLit. Diana Kuprel was also for a few years the editor of ideas, etc. This was a publication of the Faculty of Arts and Science at the University of Toronto – openly only to contributions from students, alumni, and professors of that major faculty at the university.
In Aleksandra Ziolkowska's Dreams and Reality, there is a section about "Mark, A Journalist with a Future" (pp. 313-330). This is Mark Lukasiewicz – who already in January 1982, published a series of articles from Poland, in The Globe and Mail. However, I was unable to find references to this person through various Internet searches. It appears he has not come close to becoming a household name in Canada or the United States.
Among notable younger persons, there is Joanna Szewczyk, who came to Canada when she was thirteen years old. She has completed a Journalism degree at Ryerson University.

In 2005, Anna Piszczkiewicz published a slender volume in English, Soaking in the Remnants, as a major project in her BA(Hons) in Professional Writing at University of Toronto Mississauga (UTM). This described an emotional return trip to Poland at about the age of twenty, which she had left at about three and a half years of age. In 2009, Piotr Brynczka published a book called Petrified World. It was published by Edge Science Fiction and Fantasy, Canada’s independent science fiction and fantasy press. Petrified World is a children’s book that is meant to be read as a sort of interactive adventure. Choosing a few out of a number of possible magical abilities when a person begins reading the book, he or she is then guided to different pages of the book depending on the choices they make, resulting in different outcomes.

In 2011, there appeared an important collection of short stories, Copernicus Avenue, by Andrew J. Borkowski (Cormorant). He is a Polish-Canadian born and raised in Toronto’s Roncesvalles Village, and the stories are somewhat fictionalized renderings of actual people and scenes in this area of Polish settlement in Toronto. He was able to bring this book into being after one of his published short stories had been nominated in 2007 for a major Canadian short story award. The appearance of Borkowski’s book may be seen as a huge breakthrough in Polish-Canadian writing endeavour. Perhaps it creates some greater hope that other Polish-Canadian writers and themes may become more acceptable to so-called “CanLit”.
A significant Polish-Canadian writer in the Toronto arts scene and in the literary landscape of Toronto, has indeed been long awaited.
In 2012, there appeared the book Giant, by Aga Maksimowska (Pedlar Press). It is a recollection of her arrival in Canada at the age of eleven, in 1989 – which coincided with the Eastern European revolutions, and her own reaching of puberty – creating all kinds of interesting identity-conflicts.
So the field of English-language Polish-Canadian writing, is perhaps slowly growing.

Partially based on my article,“Is there a distinctive English-language Polish-Canadian writing?: In search of a fragmentary tradition.” Strumien (Stream) (Rocznik Tworczosci Polskiej w Zachodniej Kanadzie) (An Annual of Polish Creative Endeavour in Western Canada) no 8 (2012), pp. 18–24 strumien.ca

 

Z nowym konsulem generalnym w Toronto, Grzegorzem Morawskim, m.in. o paszportach i finansowaniu Polonii rozmawia Andrzej Kumor.

Goniec: Panie Konsulu, jest Pan już drugi raz w Toronto, był Pan wcześniej w Chicago. I w jednym, i w drugim mieście żyje wielka społeczność polska. Jak Pan postrzega współpracę z Polonią? Jak by Pan ocenił te dwa środowiska polskie – nas, Polaków mieszkających w Toronto i w Chicago?

Konsul Grzegorz Morawski: Jak pan wspomniał, jest to mój drugi pobyt w Kanadzie na placówce konsularnej.
W latach 1998–2003 byłem konsulem ds. wizowo-obywatelskich. Wyjechałem stąd 9 lat temu i w latach 2005–2010 byłem w konsulacie w Chicago, gdzie pełniłem również funkcję zarówno kierownika wydziału paszportowo-wizowo-obywatelskiego, jak również przez dwa i pół roku funkcję zastępcy kierownika urzędu konsularnego.
W Chicago placówka jest większa, więcej osób tam pracuje i jest tam etatowy zastępca konsula generalnego. Tutaj takiej funkcji nie mamy – w momencie, kiedy muszę opuścić urząd, wyznaczam jednego z pracowników, który tę funkcję pełni. Pytał pan o porównanie środowisk polskich...

– Pytałem, bo czytając stenogramy Pana przesłuchania przed komisją sejmową, podkreślano umiejętność współpracy z Polonią.

– Jestem tutaj dopiero drugi tydzień i poznaję wszystko na nowo. Miasto się zmieniło, sytuacja Polonii też się zmieniła. Wydaje mi się, że tutejsze środowisko polonijne jest zorganizowane, czego przykładem są chociażby ostatnie wybory parlamentarne, gdzie dwóch posłów polskiego pochodzenia uzyskało mandaty w parlamencie federalnym. Stany Zjednoczone tym się nie mogą pochwalić, tamto środowisko jest bardziej rozbite, działania jednoczące Polonię nie zawsze się udają.

– Pomimo tego że jest to środowisko liczebniejsze od naszego?

– Mówi się o tym, że Chicago jest drugim pod względem wielkości miastem Polski. Przez wiele, wiele lat było największym miastem polskim, obecnie trochę większa jest Warszawa, oblicza się, że to jest ponad milion osób. Toronto, z tego co wiem, oceniane jest na 400 tys. Polaków i osób polskiego pochodzenia, osób przyznających się do więzi z Polską, do korzeni polskich. Jest to wciąż bardzo duże środowisko i jeśli mówimy o kontaktach petentów czy w Chicago, czy w Toronto, to odnoszę wrażenie, że poruszamy się w obrębie błędu statystycznego, bo przy milionowej Polonii wydawanie 10 tys. paszportów rocznie to jest procent. Wystarczy, by przyszło 2 proc., to już mamy 20 tys.; gdyby przyszło 10 proc., konsulat byłby niewydolny.
To samo ma miejsce tu, w Toronto. Zarówno jedna, jak i druga placówka bardzo dobrze radzą sobie z czynnościami konsularnymi. Placówka w Toronto była bardzo obciążona, gdy był ruch wizowy między Polską a Kanadą. Obecnie, kiedy nastąpiła liberalizacja, liczba tych czynności spadła, ponieważ większość osób w Kanadzie posiada uregulowany status, albo landed immigrant, albo obywatelstwo kanadyjskie. Te osoby, które mają obywatelstwo kanadyjskie, zaczęły jeździć z paszportami kanadyjskimi i kontakt z urzędem nie jest potrzebny.

– A ile jest przypadków interwencji konsulatu? Polacy przyjeżdżają do Kanady bez wiz, ale mają często problemy na lotnisku. Czy te sprawy "docierają" do konsulatu, czy są zgłaszane przez kanadyjskie służby?

– Wszystkimi zgłoszonymi przypadkami zajmujemy się, mamy uruchomioną linię alarmową, na którą można dzwonić 24 godziny na dobę. Zgłaszane są przypadki osób, które poproszą władze kanadyjskie, żeby powiadomić konsulat, lub też zwrócą się o to ich rodziny. Podejmuję wtedy "interwencję". Odmowa wjazdu jest suwerenną decyzją władz kanadyjskich, nie możemy jej zmienić ani w nią ingerować, ale uzyskujemy informację, co było przyczyną niewpuszczenia na terytorium Kanady. Te przypadki, które do nas docierają, są analizowane i staramy się uzyskiwać informacje o powodach, ale to jest wszystko, co możemy zrobić.

– Od jakiegoś czasu w gestii Ministerstwa Spraw Zagranicznych znajdują się środki, dawniej będące w gestii Senatu, na pomoc dla organizacji polonijnych i szkolnictwa polonijnego. Jak to wygląda, jaką politykę polonijną Polska prowadzi? Mnożą się zarzuty, że konsulaty czy placówki polskie za granicą ingerują w życie polonijne, wybierając sobie te organizacje czy tych ludzi, których "bardziej lubią", wpływając na działanie organizacji polonijnych czy kształt życia polonijnego.

– Zmieniły się zasady finansowania działalności polonijnej kulturalnej i promocyjnej. Środki, które były do dyspozycji Senatu, przeszły do MSZ-etu. W tej chwili sytuacja wygląda tak, że organizacje występują z projektami...

– W jaki sposób można się ubiegać o takie środki, jakie są kryteria przyznawania wsparcia przez państwo polskie? Na ile jest to proces transparentny?

– Takie projekty składa się do konsulatu. Projekt musi zawierać opis i kosztorys przedsięwzięcia.

– Kto może go złożyć? Osoba prywatna, grupa osób prywatnych? Organizacja polonijna? Jak się definiuje w tym wypadku organizacje polonijne?

– Każdy podmiot, który chciałby coś interesującego zrobić, może złożyć wniosek o dofinansowanie projektu działalności kulturalnej, promocyjnej, edukacyjnej. Każdy podmiot może taki wniosek złożyć i my jako konsulat opiniujemy je i przekazujemy do MSZ-etu, gdzie jest specjalna komisja oceniająca, które projekty warte są zrealizowania, i przyznaje na nie środki.

– To mają być projekty "celowe", a nie dofinansowanie bieżącej działalności – jak to jest? Bo słyszymy, że jakaś gazeta polonijna na Ukrainie czy Białorusi upada, ponieważ nie ma środków z Polski.

– Sytuacja wygląda zupełnie inaczej, jeżeli porównujemy Kanadę czy Stany Zjednoczone, a Ukrainę lub Białoruś. Tam sytuacja jest taka, że te państwa są biedne, organizacje są biedne i tak naprawdę mogą liczyć tylko i wyłącznie na wsparcie państwa polskiego. Jeżeli państwo polskie im tych środków nie dostarczy, to znikąd ich nie dostaną. Tu sytuacja jest o tyle lepsza, że Polonia jest zamożniejsza i jest w stanie część rzeczy sfinansować samodzielnie. Ale nie wyklucza to również starania się o dofinansowanie. Więc na pewno ciężar i preferencje idą na Wschód, ale nie tylko tam. W tym roku wiele inicjatyw polonijnych otrzymało dofinansowanie właśnie tutaj, w Kanadzie. Myślę, że podobnie było również w Stanach Zjednoczonych.

– Te listy, kto ile dostał, są oczywiście jawne, można taką informacją uzyskać?

– Proszę mi wybaczyć, ale nie znam jeszcze tak dokładnie tych przepisów, jestem tutaj dopiero drugi tydzień.

– Zakładam tak, sądząc po standardach kanadyjskich...

– Myślę, że tak. Rozliczamy się z MSZ-etem, wszystko jest transparentne, jawne. Natomiast jeżeli chodzi o jakąś publikację zewnętrzną, kto, co, ile, to w tym momencie nie chciałbym się wypowiadać na ten temat, bo nie sprawdzałem tego.

– Czy w ramach tych środków można liczyć na materiały pomocne w nauce języka polskiego, promocji Polski...

– Są środki np. w ramach projektów, jest wiele możliwości ich uzyskiwania. Jednym z naszych celów jest również docieranie do odbiorcy kanadyjskiego i promowanie Polski, ale są to głównie materiały promocyjne, a nie edukacyjne.

– Chodzi mi o materiały historyczne, "tożsamościowe".

– Jeżeli chodzi o szkolnictwo polonijne, szkoły sobotnie, bo na tym skupia się głównie nauczanie języka polskiego tutaj, to zarówno dofinansowujemy je, jak również częściowo zaopatrujemy w książki z Polski. Mamy na to środki i to robimy.

– Czy przez konsulat można z takiej dystrybucji otrzymać również materiały Instytutu Pamięci Narodowej; IPN produkuje filmy, wytwarza wiele materiałów edukacyjnych – czy te materiały są osiągalne tutaj dla szkół polonijnych?

– Musiałbym zapytać kolegi, który zajmuje się działalnością polonijną – jest jeszcze za wcześnie, bym wiedział dokładnie o takich sprawach.

– Przepraszam, że tak Pana męczę, ale przychodząc z pytaniami do konsulatu, mam zawsze listę problemów.

– Będziemy mogli o tym porozmawiać za trzy miesiące, gdy się dokładniej zorientuję.

– W takim razie kolejne pytanie. Krąży pogłoska o "czarnej liście". Chodzi o to, że polski MSZ nie chce utrzymywać kontaktów z pewnymi działaczami polonijnymi, konkretnie działaczami, którzy mają związki z Unią Stowarzyszeń i Organizacji Polskich w Ameryce Łacińskiej czy jej prezesem Janem Kobylańskim. Dotyczy to na przykład działaczy polonijnych w Ottawie. Czy jest coś takiego jak "czarna lista"? Czy są jacyś obywatele polscy czy działacze polonijni, z którymi dyplomacja polska nie chce utrzymywać kontaktów? Jak wiemy, ma to miejsce na Białorusi, gdzie MSZ nie chce utrzymywać kontaktów z działaczami oficjalnych organizacji polonijnych popieranych przez tamtejsze władze.

– Nic nie wiem o istnieniu tutaj, w Toronto, "czarnej listy" osób współpracujących z USOPAŁ-em czy z innymi organizacjami, nic na ten temat nie słyszałem. Moim zadaniem, celem, jaki sobie postawiłem, jest zaangażowana, partnerska i pełna współpraca ze wszystkimi środowiskami polonijnymi bez selekcjonowania na tych "lepszych", "gorszych", na tych, z którymi powinno utrzymywać się kontakty, i na tych, z którymi nie należy. Reprezentuję urząd, urząd reprezentuje państwo polskie; jesteśmy otwarci na Polonię i będziemy współpracować ze wszystkimi środowiskami. Nic nie słyszałem, jakoby tutaj w Toronto taka lista miała funkcjonować.

– Wie Pan, poprosiłem o ten wywiad, ale trochę oczekiwałem, że Pan zwoła jakąś konferencję prasową. W tym mieście liczba tzw. polonijnych środków przekazu jest imponująca. Gdyby zsumować nakład magazynów, wychodzi co najmniej 50-60 tys. różnego rodzaju periodyków , są programy radiowe i telewizyjne. Dlaczego Pan nie zaczął od konferencji prasowej?

– Codziennie spotykam się z wieloma osobami, politykami, działaczami polonijnymi. W żaden sposób nie pomijam osób związanych ze środkami masowego przekazu. Planowałem zrobić takie spotkanie z przedstawicielami środków masowego przekazu w troszeczkę późniejszym terminie. Może w grudniu postaram się zorganizować nie tyle konferencję, ale spotkanie. Część z państwa już poznałem podczas różnych uroczystości, w których miałem okazję w tych pierwszych dniach uczestniczyć. Chciałbym zaprosić państwa wszystkich do konsulatu na takie spotkanie, jeszcze w troszeczkę późniejszym terminie. Zacząłem od spotkań z przedstawicielami Polonii, politykami.

– Ale udzielił już Pan wywiadów...

– Tak, udzieliłem. Jest pan drugą osobą, której udzielam wywiadu, wcześniej, w ubiegłym tygodniu, była pani Bonikowska z "Gazety".

– Na koniec chciałem zapytać o konkretną sprawę. Pan zajmował się wizami, sprawami paszportowymi. Słyszałem o osobie, która miała polski paszport, przez długi czas go nie odnawiała i nagle okazało się, że wymaga się od niej potwierdzenia obywatelstwa polskiegoJaka to jest procedura? Czy obywatelstwo można w jakimś sensie utracić przez zaniedbywanie odnawiania paszportu polskiego?

– Nie, obywatelstwa nie można utracić przez zaniedbywanie odnawiania paszportu, tak to nie działa. Natomiast generalnie sytuacja wygląda tak, że jest oczywiście procedura potwierdzania posiadania obywatelstwa polskiego bądź jego utraty.

Organem kompetentnym do tego jest wojewoda ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce, a jeżeli ktoś nie mieszkał w Polsce, to wojewoda mazowiecki. Natomiast tę procedurę stosuje się – mamy dużo tych przypadków – do osób, które po raz pierwszy występują o paszport polski, a są już dorosłe, dlatego że tak są skonstruowane przepisy, bez tego nie ma możliwości wydania pierwszego paszportu osobie, która jest już pełnoletnia. Dopóki nie jest pełnoletnia, pomimo tego, że nic się nie zmienia (w polskim prawie jest prawo krwi, wystarczy więc, że jedno z rodziców tej osoby posiada obywatelstwo polskie), posiada to obywatelstwo automatycznie. Więc dopóki jest dzieckiem, to można bez żadnej procedury – poza oczywiście umiejscowieniem aktu urodzenia, który musi być wpisany w polskie księgi stanu cywilnego, wydać taki paszport. W momencie, kiedy ta osoba staje się osobą pełnoletnią, nie ma możliwości wydania jej tego dokumentu bez stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego. Tak są skonstruowane przepisy.
Tych przypadków jest dużo. Jeżeli chodzi o osoby, które przez iks lat nie odnawiały polskiego paszportu, to wszystko zależy od tego, czy figurują w krajowych bazach danych.

– Pan mówi o systemie PESEL?

– Systemie CEWUP i systemie PESEL. CEWUP to jest system, w którym znajdują się wszystkie wydane paszporty począwszy od paszportów granatowych, ale tylko te, które były zaraz przed bordowymi, czyli od lat 90–92.

– Czyli jeśli ktoś ma paszport wydany w 82–83 roku, to tam go nie będzie?

– Nie zawsze, zaraz panu powiem, jak ta sytuacja wygląda. Jeżeli ktoś miał paszport wydany w 1982 roku, siłą rzeczy tej osoby w tym systemie nie będzie, ale możemy napisać pismo, wysłać faks do urzędu wojewódzkiego – wydawcy tego dokumentu paszportowego – o potwierdzenie wydania oraz o potwierdzenie braku przeciwwskazań do wydania paszportu (zrzeczenia się obywatelstwa, jego utraty i tak dalej). Urzędy z reguły odpowiadają nam pozytywnie.

– Przepraszam, czy można utracić obywatelstwo polskie, nie zrzekając się go?

– Po 90 roku można było otrzymać decyzję konsula o zmianie obywatelstwa na obce, jednocześnie nie oddać paszportu. Teoretycznie mogło być tak, że osoba posiadająca paszport z 82 roku, w 83 roku wystąpiła do konsula w Berlinie o wyrażenie zgody na zmianę obywatelstwa, utraciła polskie, a teraz z tym polskim paszportem przychodzi i jej tam w tej bazie paszportowej nie będzie. Musimy więc potwierdzić, że ta osoba nie utraciła obywatelstwa polskiego. Jeżeli urząd wojewódzki nam potwierdzi, to paszport wydajemy. W niektórych przypadkach jest tak, że urząd wojewódzki też już tych danych nie ma, bo zarchiwizował lub przekazał i nic nie może potwierdzić. W tym momencie taka osoba musi wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego.
To nie są częste przypadki. To są pojedyncze przypadki. Dotyczy to paszportów wydanych przed 90 rokiem. W różnych urzędach wojewódzkich różnie to wygląda, część urzędów wojewódzkich wszystkie stare akta wysłał do archiwum IPN i nie są w stanie potwierdzić; inne województwa mają je u siebie i nam to potwierdzają.

– Bardzo dziękuję za rozmowę.

 

Five years ago, as of this October, Robert Dziekanski, a Polish immigrant to Canada, met a tragic death at Vancouver Airport. One is struck how heartbreakingly pointless his death was.

It could be argued that the tragedy brings into high relief the curiously uneven nature of Canadian “compassion”. While the launching of various investigations and inquiries is appreciated, it is comparatively easy for various officials to express sympathy after the fact, without asking some hard questions about the societal context that led to such a grave injustice. And sometimes in fact even the ex post facto sympathy was lacking.
One thing to be considered is that some English-Canadians in government posts are usually interested in being manifestly compassionate only towards “officially-recognized” minorities – among whom so-called “white ethnics” like Poles are certainly not numbered.
There are also in circulation in the North American (U.S. and Canadian) media considerable negative stereotypes about Poles. It could be argued that, the more the Poles are habitually derided in the mass media by the so-called opinion-forming elites, the less consideration they will receive from lower-level functionaries in the system.

Let’s cite a concrete example of negative stereotyping. A few, mainly Polish-American critics, have said that that Borat movie is nothing but one long, ugly “Polack joke”. Interestingly enough, Sacha Baron Cohen as “Borat” sprinkles his dialogue with a few Polish expressions – something of which obviously only Polish-speaking persons are immediately aware.
In his magisterial but depressing book, Polish-American professor M.B.B. Biskupski documents Hollywood’s War with Poland, 1939-1945 (University Press of Kentucky, 2010). Incredible as it may seem – during this time of unbelievable agony for Poland and her being one of the most faithful Western Allies – “Hollywood presented a fundamentally distorted and negative portrayal of Poland and the Poles during the Second World War” (p. ix).

The misportrayals have indeed continued over the succeeding decades – misportrayals that are, indeed, hard to pick up on for the captive American and Canadian audience that knows little of the fuller, more complete history of World War II.
One example of the end-result of all this, is President Obama casually uttering the phrase “Polish death camps”.
The tragedy in Vancouver also calls to mind the pointed criticism of the current-day system as an “anarcho-tyranny” – in which, it is said, that the state and the police typically treat real criminals with kid-gloves, but are often considerably indifferent and exacting towards ordinary people.
The term “anarcho-tyranny” was first conceptualized by the controversial paleoconservative theorist Sam Francis, but the term is certainly descriptive and explanatory of many current-day realities. The provenance of the term should not be held against it.
One notices, for example, that there are frequently various dubious elements streaming unimpeded through Canada’s airports – whereas it is one honest, unassuming man with a poor knowledge of English that gets fatally caught in the gears of “security”.
Despite close to a million persons of Polish descent in Canada today, the register of Polish-Canadians on the Canadian political and cultural scene seems to be very low indeed. In Toronto, there appears to have been little but an accelerating decline in the community’s vibrancy since the 1970s, when the multiculturalism policy had been welcomed with such great expectations.

There have been several waves of Polish immigrants to Canada, from at least four, distinctly different Polish societies – including that of the Partition Period, 1795–1918, when Poland was under harsh foreign occupation – as well as their generations of offspring.
The post-World War II wave of Polish immigration to Canada consisted mostly of Polish soldiers who had fought at the side of the Western Allies – and were unable and unwilling to return to a Sovietized satellite Poland – some who came to Canada directly, and others who moved to Canada after settling in Britain. Those Polish soldiers who came directly were, as the price of their admission, required to work for two full years on remote farms. Conditions there were sometimes none too pleasant.
It could be argued that some "white ethnics" in today’s Canada have indeed reached a virtual vanishing point as a matter of positive interest and concern for Canadian government, media, and large corporations.

Mark Wegierski

Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili.
(Mt 25,31–46)

Patrząc w historię człowieka i jego stosunek do ludzi niepełnosprawnych różne obrazy przesuwają się nam przed oczyma. Jedne obrazy bardzo drastyczne, takie jak mordowanie dzieci niepełnosprawnych w starożytnej Sparcie czy bardziej współczesne obrazy z Trzeciej Rzeszy. Realizowany przez Hitlera program pod nazwą "Akcja T4" miał na celu zabicie w Niemczech wszystkich osób niepełnosprawnych, innymi słowy był to program wcielający w życie eutanazję. Inne obrazy może mniej drastyczne, ale także smutne: obrazy ludzi porzuconych, żyjących w ubóstwie, chowanych przez rodziny w ukryciu, żebrzących na ulicach, wyśmiewanych i wskazywanych palcem. Z drugiej strony, przewijają się obrazy wspaniałych ludzi walczących o ludzkie prawa dla każdego istnienia ludzkiego, o ludzką godność, obrazy postaw wspaniałych rodziców i miłosiernych, dobrych rąk i serc osób duchownych oraz świeckich. Podziwiamy inspirujące nas postawy samych osób niepełnosprawnych.
Z pewnością poprzedni, jak i obecny wiek przyniósł pozytywne zmiany w naszym podejściu do ludzi niepełnosprawnych. Przykładem tego są choćby ośrodki pomocy, szkoły integracyjne, próby włączenia ludzi niepełnosprawnych w życie społeczne oraz wykorzystywanie zdobyczy technologii, aby pomóc im w codziennym życiu.

Niestety, jakże aktualnie brzmią dzisiaj słowa Alberta Camus, który tak odniósł się do problemu zła w świecie: "Bakcyl dżumy nigdy nie umiera, czeka tylko, aby się odrodzić". Nasz wiek przyniósł bowiem coraz głośniej i śmielej lansowane hasła powrotu do barbarzyństwa –eliminacji ludzi niepełnosprawnych już w łonie matki, czy nawet już po urodzeniu.

• 
• 
• 
• 
•  

W sprawie ludzi niepełnosprawnych potrzebna jest prawdziwie chrześcijańska bezkompromisowa postawa, w której człowiek nie ulega promowanym przez pewne grupy pozbawionych ludzkiej twarzy modelom społeczeństw. Taka postawa jest oczekiwana ode mnie i od ciebie, bo ludzie niepełnosprawni są bezbronni, nie potrafią o siebie walczyć, pozostając na zawsze dziećmi.
Fundacja Świętego Brata Alberta w Polsce tworzy ośrodki, w których ludzie niepełnosprawni mogą godnie żyć, pracować, mogą rozwijać swoje talenty. Są oni źródłem mocy dla innych i kontakt z nimi nadaje często nową wartość ludzkiemu życiu, inspirując go i motywując. Przykładem tego jest ks. T. Isakowicz- Zaleski czy Anna Dymna.

W dniach 18-29 pażdziernika 2012 przedstawiciele Fundacji Świętego Brata Alberta z ośrodka w Radwanowicach pod Krakowem będą gościć u nas w Kanadzie. Przyjadą tutaj, by razem z nami świętować 25-lecie Fundacji oraz promować życie. Przyjadą z wystawą prac artystycznych swoich podopiecznych, z których są tak dumni. Przywiozą ze sobą także przeznaczone na aukcję obrazy, kalendarze Fundacji z replikami prac podopiecznych oraz książki ks. T. Isakowicza-Zaleskiego. Przyjadą, bo liczą na naszą pomoc i nasz wkład w promowanie życia.
Cały dochód z tej wystawy przeznaczony będzie na rozwój i utrzymanie ośrodków Fundacji, w których osoby niepełnosprawne mogą godnie żyć.
Artykuł ten niech zakończy prosty wierszyk: "Gdyby sprzedawano bilety do nieba, pewno stałyby długie kolejki, chociaż tak naprawdę stać wcale nie trzeba, dobre uczynki to bilety do nieba".

Może warto byłoby mieć kilka takich biletów namalowanych w Radwanowicach. Gdy znajdziemy się po drugiej stronie, Bóg nie zapyta nas o rodzaj samochodu, jaki posiadaliśmy, lub podróże, które odbyliśmy...
Serdecznie zapraszamy na niepowtarzalną wystawę oraz aukcję prac artystycznych podopiecznych z Radwanowic, której plan podajemy powyżej.
W imieniu organizatorów

Alicja Dębowska

Ottawa – piątek, 19 października, godz. 19.00. Wystawa i aukcja prac w Domu Polskim SPK, Waverly St.
Montreal – sobota, 20 października, godz. 19.00. Wystawa, aukcja prac i spotkanie autorskie z ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim 3561 Belair, sala PKTWP grupy 10
Guelph – środa, 24 października, Msza Święta o godz. 19.00, a po niej wystawa i aukcja prac w sali parafialnej Sacred Heart Church (Manitoba St. and Huron St.)
Hamilton – piątek, 26 października, godz. 19.00. Wystawa i aukcja prac w sali parafialnej kościoła św. Stanisława Kostki
Burlington – sobota, 27 października. Wystawa i aukcja prac o godzinie 18.00 przy okazji zabawy GłOSU POLSKIEGO w sali ZNPwK przy 2316 Fairview St.
Toronto – niedziela, 28 października, o godz.17.00. Wystawa i aukcja prac w Domu ZNPwK przy 71 Judson Street
"Bądź dobry jak chleb. Przyjdź."

 

• 
• 
• 
• 
•  

Doroczny Bankiet–Bal Kongresu Polonii Kanadyjskiej miał miejsce 29 września 2012 w budynku SPK Koło 20, z udziałem ponad 170 osób. W bankiecie uczestniczyli zasłużeni dla Polonii działacze i inne osobistości. Bankiet poprzedziło spotkanie prezesów okręgów KPK, organizacji centralnych i okręgowych oraz Zarządu Głównego KPK z nowo mianowanym konsulem generalnym RP w Toronto, Grzegorzem Morawskim.
Honorowym gościem i głównym mówcą był minister do spraw obywatelstwa, imigracji i wielokulturowości Jason Kenney, mianowany w roku 2008 i ponownie w 2011. W swoim wystąpieniu poruszył sprawy ważne dla Polonii kanadyjskiej. Podczas jego kadencji zostały zniesione wizy z Polski do Kanady, co w USA dotąd nie nastąpiło. Przywrócone zostały prawa weteranom polskiego pochodzenia, odebrane im wcześniej.

Duże jest zainteresowanie premiera Stephena Harpera sprawami Polski i trwają przygotowania do jego wizyty w Polsce. Kanada otwiera się dla wykwalifikowanych polskich robotników, którzy już przebywają w kilku innych krajach Europy. Często nie mogą znaleźć pracy lub pracują niezgodnie ze swoimi kwalifikacjami. Minister współpracuje z kongresem nad planem sprowadzenia ich do Kanady. 7 października minister Jason Kenney wraz z wiceprezesem KPK Tonym Muszyńskim spotka się w Dublinie z polską diasporą w Irlandii, aby przedstawić jej możliwości pracy w Kanadzie oraz nowe przepisy imigracyjne, dotyczące przyjazdu do Kanady i ewentualnego ubiegania się o pobyt stały.

Wśród gości honorowych byli: o. Janusz Błażejak OMI – przewodniczący Konferencji Polskich Księży na Wschodnią Kanadę, a zarazem proboszcz parafii św. Maksymiliana Kolbe w Mississaudze, Stella Ambler MP – Mississauga South, Peggy Nash MP – Parkdale-Highpark, Ted Opitz MP – Etobicoke Central, Bob Dechert MP – Mississauga Erindale, Władysław Lizoń MP – Mississauga Cooksville, Cornelius Chisu MP - Pickering Scarborough East, Taras i Lidia Bahri z kongresu ukraińskiego, Grzegorz Morawski – konsul generalny RP, Chris Korwin-Kuczyński reprezentujący mera Toronto R. Forda.

Prezesi okręgów KPK, obecni na bankiecie: Toronto – Juliusz Kirejczyk, Mississauga – Stanisław Reitmeier, Hamilton – Stanisław Warda, Kitchener-Waterloo – Urszula Wałkowska, Windsor-Chattam – Ewa Barycka.
Organizacje centralne: Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, Związek Narodowy Polski, Związek Polaków, Stowarzyszenie Inżynierów Polskich, Związek Harcerstwa Polskiego, Fundusz Milenium, Federacja Polek, Związek Nauczycielstwa Polskiego.
Ponadto: Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce Placówka 114, organizacje okręgowe i inne.
Przedstawiona została lista sponsorów: Credit Union św. Stanisława i św. Kazimierza, Organizacja Weteranów II Korpusu 8. Armii, Local 183 Universal Workers Union Labourers', Richard Boraks Worker Canada Immigrant Services, Mr&Mrs W. Fieglar, Ted Fujarczuk Fedar Investments, Związek Harcerstwa Polskiego, Organizacja Przyjaciół Harcerstwa.
Po obiedzie wystąpił zespół taneczny "Orzeł Biały", po czym głos zabrali goście honorowi. Obok życzeń dla kongresu, wiele słów szacunku przekazano obecnym na bankiecie weteranom.

Prezes Teresa Berezowska podziękowała za przybycie na bankiet, pomoc przy zorganizowaniu, występy taneczne, przygotowanie obiadu, miejsce w domu Koła 20 SPK i za sponsorstwo. Bez funduszu trudno jest działać i tworzyć wizerunek Polonii – powiedziała. Podziękowała za poparcie moralne i za pracę zarządu. Kanadyjska reprezentacja kongresu na IV Zjeździe Polonii i Polaków z Zagranicy w Warszawie i Pułtusku wystąpiła bardzo dobrze. Kongres uczestniczy w inicjatywach wspólnych dla wielu narodowości dotkniętych komunizmem, m.in. "Tribute to Liberty", "Black Ribbon Day", o których przeczytać można na www.kpk.org.
Prezes Teresa Berezowska otrzymała dyplom, podpisany przez Corneliu Chisu MP w imieniu rządu Kanady, z gratulacjami dla Kongresu Polonii Kanadyjskiej za promowanie polskiej kultury, dziedzictwa, języka i historii oraz za zorganizowanie dorocznego Bankietu-Balu 2012.
Przedstawiony został komitet organizacyjny bankietu: Barbara Stadnik i Danuta Sokolska – prowadzące ceremonię, Anna i Henryk Łopińscy, Grzegorz Dorożyński, Stanisław Godzisz, Maryla Gondek, Irena Kremblewska, Marta Romaniuk i Marek Urbaniak.
Reprezentujący prawie 1 milion Kanadyjczyków polskiego pochodzenia, w 16 okręgach z ponad 250 organizacjami, Kongres Polonii Kanadyjskiej odgrywa olbrzymią rolę w popieraniu spraw naszych rodaków. Fundusze uzyskane w czasie bankietu przeznaczone będą na potrzeby prowadzenia działań na rzecz Polonii.

Krystyna Sroczyńska
rzecznik prasowy KPK

zdjęcia  Grzegorz Dorozynski

Moja fascynacja muzyką Wojciecha Kilara rozpoczęła się w roku 1975, kiedy byłem studentem wtedy jeszcze Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, a dziś przemianowanej na Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina. Będąc muzykiem orkiestry studenckiej, fagocistą, miałem okazję brać udział w próbach, a później w koncercie najsłynniejszego dzisiaj utworu Wojciecha Kilara, poematu symfonicznego "Krzesany". Pamiętam jak dziś zadziwienie moje i moich kolegów tym niesamowitym 16-minutowym utworem powstałym na tematyce muzyki góralskiej. Miałem później, już w Kanadzie, okazję kilkakrotnie dyrygować tym, jak również innymi utworami Wojciecha Kilara zarówno w Toronto, jak również w Chicago i Nowym Jorku. Moja fascynacja trwa do dzisiaj stąd pomysł organizacji koncertu "Kilar the Best", który odbędzie się 27 października w Living Arts Centre w Mississaudze. Wojciech Kilar obchodzi w tym roku swoje 80. urodziny.

Będąc w lipcu z grupą kanadyjskiej młodzieży w Krakowie, wybraliśmy się do Katowic na tzw. "Noc Kilara", galowy koncert urodzinowy w katedrze Chrystusa Króla. Wystąpiły dwie orkiestry symfoniczne, połączone chóry oraz znakomici najlepsi polscy soliści. Mieliśmy również możliwość krótkiej rozmowy z Jubilatem.

Mam nadzieję, że koncertem w Kanadzie uda nam się przybliżyć muzykę "największego polskiego kompozytora narodowego", również tym, którzy dotychczas jej nie znali. Wszyscy natomiast znamy muzykę filmową Wojciecha Kilara. Skomponował on ścieżkę dźwiękową do ponad 170 filmów.
Wojciech Kilar urodził się 17 lipca 1932 we Lwowie. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach grę na fortepianie i kompozycję w klasie Bolesława Woytowicza. Dyplom ukończenia studiów z najwyższym odznaczeniem uzyskał w 1955. W 1957 uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadt. Edukację muzyczną uzupełniał jako stypendysta rządu francuskiego w Paryżu w latach 1959–60; uczęszczał na zajęcia kompozycji do Nadii Boulanger.

W 1977 został członkiem-założycielem Towarzystwa im. Karola Szymanowskiego w Zakopanem. Wchodził także w skład Komisji Repertuarowej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień".
Za swoją działalność artystyczną otrzymał wiele nagród, m.in. Nagrodę Fundacji im. Lili Boulanger w Bostonie (1960), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1967, 1975, 2003), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1975), Złote Berło Fundacji Kultury Polskiej (2000), Diamentowy Laur (2003), Złotego Hipolita (2004), Nagrodę Godła Promocyjnego "Śląski Oskar" (2005), Nagrodę "Animus Silesiae" przyznawaną przez Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk" dla wybitnych osobistości i autorytetów (2006), Nagrodę Feniksa przyznawaną przez Związek Polskich Kawalerów Maltańskich twórcom sięgającym do tradycji chrześcijańskiej (2008).

Ponadto otrzymał wiele nagród za muzykę filmową, m.in. w 1981 na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cork w Irlandii za muzykę do filmu Da un paese lontano: Papa Giovanni Paulo II (reż. Krzysztof Zanussi), w 1992 za muzykę do filmu Bram Stoker's Dracula (reż. Francis Ford Coppola) Nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Kompozytorów, Autorów i Producentów "ASCAP Award 1992" w Los Angeles i nagrodę Best Score Composer for a 1992 Horror Film w San Francisco, w 2001 Philip Award za całokształt twórczości na III TP S.A. Music & Film Festival. W 1991 przyznano mu Nagrodę Komitetu Kinematografii. Wojciech Kilar został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976) oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2002), a w 2012 najwyższym polskim odznaczeniem "Orła Białego".
Wojciech Kilar do roku 1974, kiedy skomponował swój najsłynniejszy dzisiaj utwór, poemat symfoniczny "Krzesany", uchodził za czołowego przedstawiciela polskiej awangardy muzycznej. Miał w swoim dorobku RIFF 62 (1962), kompozycję ultranowoczesną w brzmieniu i w formie, która stała się symbolem sprzeciwu wobec tradycji, manifestem przyszłości. Trafił z nią w dobry czas i RIFF 62 odniósł na festiwalu "Warszawska Jesień" niezwykły sukces: Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej pod dyrekcją Karola Stryi bisowała, a to się w nowej muzyce rzadko zdarza!
Kompozytorowi wydawało się – jak mówił – że odkrył kamień filozoficzny.

Kilar nie dał jednak publiczności i krytykom wytchnienia i w dwa lata po "Krzesanym" napisał następny górski utwór – "Kościelec 1909" (1976), poświęcony Mieczysławowi Karłowiczowi, wybitnemu kompozytorowi, który w wieku 33 lat zginął pod lawiną właśnie pod Kościelcem w 1909 roku. Potem były następne: "Siwa mgła" na baryton i orkiestrę (1979) oraz "Orawa" na orkiestrę kameralną (1986).
Stylistyce przyjętej w tych utworach pozostaje Kilar wierny właściwie do dziś. Rezygnując niemal całkowicie z awangardowych środków technicznych, wciąż operuje uproszczonym językiem muzycznym, preferuje stosowanie wielkich mas brzmienia, eksponuje melodię i ma skłonność do wywoływania silnych emocji. Dotyczy to zarówno utworów nawiązujących do muzyki ludowej, w szczególności folkloru podhalańskiego, jak i dzieł narodowo-religijnych, odzwierciedlających głęboką wiarę i patriotyzm kompozytora.
Podobne środki warsztatowe wykorzystuje Kilar również w muzyce filmowej. W tej dziedzinie zdobył wielką światową sławę; rozgłos przyniosła mu szczególnie współpraca z Francisem Fordem Coppolą nad filmem Dracula (1992). Wysokiej klasy poziom artystyczny ma zwłaszcza muzyka Kilara do filmów Krzysztofa Zanussiego.

Zapraszam Państwa na ten niezwykły koncert, koncert muzyki filmowej Wojciecha Kilara. W programie koncertu usłyszą Państwo tematy muzyczne z takich filmów, jak: "Ziemia obiecana"; "Trędowata, "Pianista"; "Dracula"; "Sami swoi" "Rodzina Połanieckich", "Zazdrość i medycyna", "Smuga cienia", "Portret Damy", "Dziewiąte wrota", "Pianista" czy fragment suity z filmu "Dracula".
Pieśń "W stepie szerokim" (hymn polskich siatkarzy) z filmu "Przygody pana Michała", zaśpiewa młody i bardzo utalentowany baryton z London, Marcel Sokalski. Marcela miałem okazję poznać i usłyszeć podczas letniego programu "Music & History", który prowadziłem w Krakowie, a następnie w Pradze, Budapeszcie i Wiedniu.

Gościem specjalnym koncertu będzie wielka gwiazda polskiej piosenki Justyna Steczkowska. Zaśpiewa ona z towarzyszeniem Celebrity Symphony Orkiestra trzy utwory z filmów Wojciecha Kilara, jak również najpopularniejsze przeboje. Koncert rozpoczniemy słynnym polonezem z filmu "Pan Tadeusz", a tańczył będzie, myślę, że po raz pierwszy do żywej muzyki w wykonaniu 50-osobowej orkiestry, 50-osobowy Polski Zespół Pieśni i Tańca "Biały Orzeł" z Toronto prowadzony przez choreografa Tadeusza Zdybała.
Koncert uroczyście otworzy nowo przybyły do Toronto konsul generalny RP Grzegorz Morawski.
Bohatera wieczoru, Wojciecha Kilara, jeśli nie zobaczymy na żywo, to zobaczymy na ekranie umieszczonym ponad orkiestrą na scenie w Living Arts Centre w Mississaudze. Na ekranie tym będą prezentowane krótkie fragmenty i zdjęcia z wyżej wymienionych filmów, do których muzykę Wojciecha Kilara zagramy na koncercie.

Zaproście Państwo swoich znajomych i kanadyjskich przyjaciół, a nauczycieli polonijnych szkół proszę o poinformowanie i zaproszenie naszej młodzieży na ten galowy koncert w pięknej sali Living Arts Centre w Mississaudze. Jestem przekonany, że wyjdą Państwo po koncercie zachwyceni koncertem i muzyką filmową Wojciecha Kilara, który mówi o sobie "...można powiedzieć, że jestem wesoły i zmysłowy, że cieszę się darem życia. Tego że trzeba przyjmować wszystko – to co złe – jako dar Boży, nauczyłem się od mojej żony. To wielki dar, że jestem w stanie cokolwiek przeżywać, że w ogóle jestem...".

dr Andrzej Rozbicki

"Kilar the Best", Celebrity Symphony Orchestra, Andrzej Rozbicki, dyrygent. Soliści: Justyna Steczkowska i Marcel Sokalski oraz Polski Zespół Pieśni i Tańca "Biały Orzeł". Bilety: LAC Box Office 905 306 6000, Piast, Pegaz, Husarz, Polimex oraz na stronie www.rozbicki.com

 

Premiera nowego programu IN[kul’tura] już w sobotę, 6 października 2012, o godz. 19.00 na OMNI.
IN[kul’tura] to nowy, cotygodniowy magazyn w języku polskim.
IN[kul’tura] będzie poszukiwaniem niezwykłości w codzienności, będzie wsłuchaniem się w opowieści i dyskusją o wspólnych sprawach. Film, słowo pisane, sztuka i muzyka poprowadzą widzów tam, gdzie powstaje kultura, tam gdzie określa naszą tożsamość i stawia przed nami zwierciadło. Kultura zawierająca więcej niż rozrywkę, będąca więcej niż dodatkiem.
IN[kul’tura] to polska historia, język i zwyczaj. To, czym się różnimy. Program będzie również dostępny w sieci...
Program przygotują i poprowadzą znane już z "Na luzie" i "Z ukosa" Agnieszka Kiesz, Ada Mlostek, Irmina Somers i Ania Piszczkiewicz.
W nowej formule "nie zmieścili się" Wojciech Śniegowski i Agata Pilitowska.

•••

Z producentem Dariuszem Bareckim o nowym polskim programie na kanale OMNI rozmawia Andrzej Kumor.

– Jaki będzie format nowego programu?

– Jest to jednogodzinny program, którego formuła jest rezultatem sondażu przeprowadzonego przez stację po tym, jak zlikwidowano wcześniejsze programy polskie.

– Program nazywa się in-kultura, dlaczego? Dlaczego tak, a nie, na przykład ,"Kalejdoskop polski"?

– Tłumacząc to trochę na około, wynik sondażu nasunął nam pomysł, że jest zapotrzebowanie na rzeczy, które dotyczą nas samych; w jaki sposób i gdzie żyjemy. Obejmuje to szerokie spektrum tematów.
Szliśmy drogą eliminacji od rzeczy, na które nie ma zapotrzebowania, które nie mieszczą się w nowym modelu mediów czy telewizji. Bo cały ten pejzaż medialny zmienia się z roku na rok. I tak, na przykład, okazuje się, że w cotygodniowym magazynie wiadomości nie są już tak ważnym elementem jak były 10 lat temu. Dyskusje nie są tak śledzone jak kiedyś, dlatego że ludzie korzystają z Internetu czy 50 innych kanałów telewizyjnych.
To, co w naszym przypadku jest unikalne, to właśnie nasze środowisko, nasz sposób widzenia świata.

– Będziecie pokazywać sprawy lokalne?

– Lokalne tutaj i te, które mają na nas wpływ z Polski, ale też z innych zakątków świata – to w jaki sposób kształtujemy nasz światopogląd. Żeby uniknąć formatu nadmiernie publicystycznego, który w jednej godzinie trudno zrobić atrakcyjnie, chociażby wizualnie.
Drogą eliminacji doszliśmy do czegoś, co miałoby szukać odpowiedzi na pytanie, co to jest kultura. Okazuje się, że kultura to nie jest definicja rozrywki, sztuki jako takiej, czy literatury; kultura to jest wszystko, co robimy.
Kultura to definicja, przy pomocy której określamy, czym się różnimy od innej osoby, innej grupy; to jest nasza tożsamość. Czyli kultura jest słowem równoważnym słowu toż-samość.
Ciekawe jest to, że kultura zawiera wszystkie dobre rzeczy, którymi chcemy się pochwalić, ale kultura zawiera też te rzeczy, które idą w parze z tymi szlachetnymi, a które są problematyczne czy dyskusyjne.
Kulturą jest zwykła praca, ale kulturą jest przeżycie, sposób, w jaki sobie radzimy z tragedią, w jaki dzielimy się mądrością. To jest część kultury.

– Kto będzie przygotowywał program, czy będą to osoby, które znamy z poprzednich programów polskich? Rozumiem, że ty jesteś główną osobą odpowiedzialną?

– Pracuję przy różnych programach, ale najbardziej leży mi na sercu polski program, bo jakże mogło być inaczej. Osoby, które pracują w nowym programie, były w poprzednim składzie. Zostały dobrane do tego, co nam zlecono.
Zobaczymy prawie te same twarze. Do grupy, która tworzyła "Na luzie", przybędzie Agnieszka Kiesz, która wniesie bardziej publicystyczny element, jaki mieliśmy w programie "Z ukosa".
Będziemy starali się zmieniać elementy programu i zmieniać osoby, które będą ich autorami. Będzie to wizualnie inny program.Tematy będą oscylowały...
Zdradzę, że pierwszy program będzie poświęcony w znacznej części polskiemu filmowi. Skończył się właśnie festiwal TIFF, który miał kilka polskich premier. Bardzo dobrych premier. Nie będzie to program o filmie, festiwalu, jako wydarzeniu, czerwony dywan, gwiazdy i tak dalej, ale chodzi o tematy, które ci filmowcy poruszają. Na przykład Andrzej Jakimowski zrobił film o ludziach niewidomych, który dzieje się w Portugalii, grają portugalscy aktorzy, jest to film zrobiony po angielsku. Można powiedzieć, to nie jest polski film, jest to temat widziany oczami polskiego reżysera – bardzo przejmujący obraz. Mamy coraz więcej właśnie takich koprodukcji czy produkcji za granicą. Coraz więcej reżyserów robi to, co Agnieszka Holland robiła od lat, co robił Roman Polański.

– Rozumiem, że to jest kultura z wyższej półki, a co z programami tożsamościowymi, o naszej historii, programami czy filmami, jakie przygotowuje na przykład IPN, które drugiemu czy trzeciemu pokoleniu Polaków pokazują, "skąd Polacy się wzięli, skąd przychodzą" – że tak to ujmę, pokazują naszą tożsamość?

– To jest kolejny ważny temat, o który chcielibyśmy zahaczyć. Programy będą tematyczne tylko ze względu na to, że jakiś temat przeważa w danym czasie, w danym tygodniu.
W naszym rozumieniu wszystko jest kulturą; praca w hucie jest kulturą, życie spędzone na roli jest kulturą. Ktoś kto ma warsztat czy wózek z hot dogami to też jest treść kultury i będziemy się starali do takich ludzi dotrzeć i ich zauważyć. Absolutnie nie ograniczać się do sławnych, znanych i takich, którzy są za cokolwiek podziwiani.

– Zacząłeś mówić o modułach programu, czy jest stała ramówka, od czego program będzie się zaczynał?

– To jest pierwsza rzecz, na którą zwróciliśmy uwagę. Powtarzalność, wchodzenie w rutynę nie jest odpowiednim podejściem. Tak jak zmienia się rzeczywistość, tak jak zmieniają się tematy, które się pojawiają, tak powinno zmieniać się zwracanie naszej uwagi na te tematy. Program będzie miał siedem segmentów. Będzie w nim kilka stałych elementów. Będą – wiadomo – rzeczy z naszego podwórka, będą ciekawostki z Polski, będzie jakiś tam teledysk, jakiś lżejszy element.

– Kto za to wszystko płaci, skąd pieniądze? Będą reklamy?

– To jest podstawa, i bez tego nie byłoby tego programu. Na tej podstawie są tutaj podejmowane decyzje. Jeżeli program zarabia, to istnieje, jeżeli nie zarabia, to go nie ma. Telewizja jest rzeczą kosztowną w produkcji. Reklamy, jak było poprzednio, tak i będą teraz.
Być może niektóre osoby tego nie wiedzą, a spotkałem się z przekonaniem, że nasza stacja dostaje finansowanie rządowe czy jakieś ulgi podatkowe. Nie ma nic takiego! Jest to po prostu okręt, który musi być szczelny, aby sam mógł pływać.

– Program finansowany jest w ramach koncernu Rogers?

– Nie jest finansowany; on musi na siebie zarabiać. Każdy program zależy od tego, jaka jest oglądalność, jakie jest zainteresowanie reklamodawców reklamowaniem się w polskim środowisku.
W tej chwili dla reklamodawców spoza środowiska polskiego jest to jedyny wehikuł, w którym mogą się ogłaszać, i muszę powiedzieć, że w tej chwili jest większe zainteresowanie spoza środowiska polonijnego. To trochę przykre, bo chodzi o to, byśmy to robili wspólnym wysiłkiem.
Na przykład magazyn "Na luzie", który już nie istnieje w tej chwili, w dużej części był finansowany przez reklamodawców, którym podobała się formuła; którzy może nie rozumieli języka i nie wiedzieli, o czym jest program, ale patrząc na niego, mówili, OK, to jest program, gdzie mogę włożyć swoją reklamę.

– Rynek etniczny jest doceniany przez ogłoszeniodawców?

– Absolutnie, to jest oczywiste, ale wybierają sobie te programy, które uważają, że będą dobrym nośnikiem.

– Kiedy zaczynacie?

– 6 października wieczorem.

– Będzie jakaś wielka inauguracja?

– Nie, po prostu od razu bierzemy się do roboty, bez wygłupów i szampanów.
Jednym z założeń tego programu jest eliminacja rzeczy zbędnych, ozdobników; po prostu idziemy do roboty.

– Program będzie w Internecie?

– Tak, nad tym pracujemy i mam nadzieję, że zdążymy. Program będzie na stronie internetowej OMNI. Na stronie znajdą się ogłoszenia o wydarzeniach kulturalnych, będą przez to bardziej kompletne. Nie będzie już tego wyścigu po ołówek, by spisać numer z ekranu. Wszystkie informacje będą tam umieszczone.

– Program będzie miał własną stronę?

– To będzie jedna ze stron stacji, ale będzie do niej bezpośrednie wejście. Będziemy w Facebooku, Twitterze, tak by mieć otwarte wszystkie kanały informacji. Prawdę mówiąc, przy tym ograniczeniu czasu, bo jednak straciliśmy 50 procent czasu antenowego, musimy się bardziej koncentrować na tym, co program zawiera, a jednocześnie, chcąc być obecnymi dłużej niż przez godzinę, musimy być obecni w sieci. W ten sposób program będzie żył przez tydzień, będziemy się starali zachowywać co bardziej interesujące rzeczy, by w sieci można było to oglądać.

– Trzymam kciuki i życzę powodzenia.

Rozmowa z opiekunem duchowym Rodziny Radia Maryja w Kanadzie o. Jackiem Cydzikiem przeprowadzona w niedzielę 23 września przy okazji tradycyjnego pieczenia ziemniaków w Mississaudze.

- Proszę Ojca, pieczenie ziemniaków jesienią to trochę takie dożynki - podsumowanie roku - jak Ksiądz podsumowałby ten rok, jaki był dla Radia Maryja?

- Dla Radia Maryja jako takiego, to jest rok zmagań z naszym reżimem. Ale choć jest to sprawa bardzo poważna i rzutująca na przyszłość; być albo nie być Radia Maryja i Telewizji Trwam - mam tu na myśli obecność na multipleksie cyfrowym, to jednak w tym wszystkim jest to sprawa drugoplanowa.
Sprawą pierwszoplanową była w grudniu 20 rocznica Radia Maryja i ten wspaniały list Benedykta XVI, w którym najwyższy Pasterz Kościoła wyraził swoje uznanie. Wyliczył w bardzo długim liście te wszystkie zadania misji jaką pełni Radio Maryja; nie tylko wymienił, ale je pochwalił i tym samym, czytamy między wierszami, że mamy tak dalej czynić, że w tę stronę nadal mamy iść.
Na pewno tak będzie.
To jest coś najważniejszego. Dzieła się rozwijają, w Toruniu wystartowała budowa kościoła pod wezwaniem Jana Pawła II i Maryi Gwiazdy Nowej Ewangelizacji, konkretyzuje się kwestia geotermii. Z tego co wiem, już są pozwolenia budowlane na ciepłownię geotermalną na kompleks balneologiczny, baseny i tak dalej, tak że idziemy do przodu.
Wracając do tej sprawy, która w kontekście naszych rzeczy jest troszeczkę na drugim planie, aczkolwiek jest ogromnie ważna, to jest to zmaganie z obecnym reżimem. Dwa miliony trzysta tysięcy ludzi domaga się, prosi, żąda i to jest nic dla tej władzy. Popatrzmy też na manifestacje, jakie odbyły się w wielu miastach. Tu w Toronto mianfestowaliśmy w tym roku dwa razy - i dalej nic.

 

- Ale władza nie jest czymś stałym, ludzie, którzy manifestują są też wyborcami. Za tydzień będziemy świadkami manifestacji pod hasłem "Obudź się Polsko"; czy ksiądz widzi, że społeczeństwo się budzi?

 

- Bardzo ważne jest to co pan powiedział, że władza nie jest czymś stałym. Dlatego powiedziałem, że to nie jest sprawa pierwszorzędna, lecz drugorzędna, bo jeżeli ta władza do końca będzie szła w zaparte i przyjmowała cechy reżimu nieczułergo na żądania obywateli, to zostanie jakaś "płaska" platforma, z którą nie ma żadnej dyskusji, żadnej wymiany argumentów i po prostu ona się kiedyś skończy. Najdalej za trzy lata, a może i wcześniej. I będzie inna władza. Może akurat taka, która ma umysł otwarty, i która jest otwarta na argumenty, dyskusje, na głos obywateli, którym służy.
Dla nas - jeśli chodzi o te kwestie - najważniejsze jest cały czas trwanie w tym domaganiu się realizacji prawa - Bo to nie jest żaden przywilej - przypominam - natomiast skąd inąd możemy domyślać się, czy domniemywać, że to domaganie się nie zostanie przez tę władzę spełnione, ale domagajmy się po to, aby ta następna władza, która przyjdzie miała prostą, sprawę; miała jedną decyzję do podjęcia, aby rozładować ten głupio stymulowany konflikt społeczny.

 

- Ponowię pytanie, czy ludzie się budzą?

 

- Odpowiedź jest trudna bo tu można wziąć kilka lokalnych symptomów, spotkań, obserwacji i je uogólnić, żeby być optymistą. Można z kolei mieć inne obserwacje , być pesymistą i powiedzieć, że nic się nie dzieje. To jest bardzo skomplikowany proces.
Nasz wieszcz z 200 lat temu powiedział, że nasz naród jest jak lawa z wierzchu zimny, a pod spodem wrze, dlatego idąc tropem tego prorockiego poematu, " plwajmy na tę skorupę", organizujmy manifestacje, wysyłajmy pisma, mobilizujmy się, aż w końcu dojdzie do tej masy krytycznej i ta skorupa pęknie. Oby ta lawa tak się rozlewała, żeby nikomu się jakaś krzywda nie stała; oby to nam przyniosło dobre owoce.

 

- Zstąpmy do głębi?

 

Zstąpmy do głębi, oczywiście!

 

- Proszę Ojca wszelkich Łask Bożych na tę posługę, którą Ojciec pełni i dla Radia Maryja i Telewizji Trwam w Polsce.

 

- Dziękuję bardzo i życzę smacznego ziemniaka i kiełbaski.