Mój 13-letni syn i 11-letnia córka bez końca się kłócą. I to nie są zwykłe kłótnie, jakie zdarzają się w każdej rodzinie. Oni wyzywają się, krzyczą na siebie, grożą sobie, rzucają w siebie przedmiotami, wystawiają do siebie środkowy palec. Ostatnio te ich kłótnie zamieniają się już w bójki. Wczoraj na przykład córka rzuciła się na syna i zaczęła go drapać. Nasze upomnienia nie dają żadnego skutku. Próbowaliśmy już chyba wszystkiego, żeby dzieci się uspokoiły, ale one nas nie słuchają. To znaczy za każdym razem obiecują poprawę, ale my z góry wiemy, że jak przyjdzie co do czego, to i tak zrobią swoje.

Ja jako matka czuję się z tym strasznie. Zawsze pragnęłam, żeby dzieci kochały się i wspierały, a jest inaczej. One nie zachowują się jak rodzeństwo, ale jak najgorsi wrogowie. Chciałabym jakoś to zmienić, ale nie wiem jak... Iwona

Podstawową wartością w każdej rodzinie powinno być odnoszenie się do siebie z dobrocią i czułością. Niestety, wiele rodzin boryka się z problemami podobnymi do tych opisanych w liście. Nie zawsze, w wydawałoby się wspaniałych rodzinach, między dziećmi gości harmonia i miłość. Ale my, rodzice, musimy dokonać wszelkich starań, aby stosunki między naszymi dziećmi były jak najlepsze. Jest to ważne nie tylko teraz, ale ma też wielki wpływ na przyszłość. Niektóre dzieci bowiem po latach kłótni i wyzwisk na zawsze oddalają się od rodzeństwa. Aby temu zapobiec, rodzice powinni zrobić wszystko, aby ich dzieci były sobie bliskie i wspierały się wzajemnie. Jak to zrobić? Poniżej trochę podpowiedzi.

1. Bądź przykładem
Aby nauczyć dzieci wzajemnego szacunku, musisz całkowicie się w to zaangażować. Nie wystarczy sporadycznie przypominać dzieciom, jak mają się zachowywać, albo powiedzieć: "Prosiłem/łam, żebyś był grzeczny dla brata/siostry". Musisz odwoływać się do waszych wartości i wyjaśnić, że w waszej rodzinie najważniejsza jest miłość, dobre traktowanie wszystkich członków rodziny i że nie pozwolisz nikomu krzywdzić się nawzajem.
Aby wpoić tę wartość dzieciom, musisz być dla nich przykładem. Bądź dla nich wzorem do naśladowania i pokaż, jak powinny się do siebie odnosić. Pamiętaj, że jeśli ty sam/a krzyczysz na dzieci, wyzywasz je, jeśli twoje słowa lub czyny ranią je, to nigdy nie uda cię nauczyć je szacunku.
Ale kiedy już popełnisz błąd i powiesz lub zrobisz coś niedobrego, to przyznaj się do tego i przeproś. Nie usprawiedliwiaj się, że właśnie byłeś/łaś sfrustrowany/a. Pokaż dzieciom, że umiesz przyznać się do błędu i nie zrzucasz winy na innych. To ty własnym przykładem masz pokazać dzieciom, jak mają się zachowywać.

2. Brak tolerancji dla złego zachowania
Za każdym razem, kiedy jesteś świadkiem wzajemnego upokarzania się, niemiłych komentarzy, wyzywania się czy bójek, musisz zareagować. Nie należy wtedy wygłaszać kazań, wystarczy stwierdzenie: "Jest to zachowanie niedozwolone, które rani drugiego człowieka".
Staraj się nie angażować w kłótnie między rodzeństwem, nie staraj się dociekać, kto jest winny, tylko spokojnie przerwij konflikt.
Jak interweniować? Możesz powiedzieć coś w rodzaju: "To było niegrzeczne. Zabraniam ci odzywać się w ten sposób do brata/siostry". Taka wypowiedź od razu daje wsparcie dziecku krzywdzonemu, a ponieważ dość łagodnie upomina autora obraźliwej wypowiedzi, to także i odwet z jego strony nie powinien później wchodzić w grę.

3. Wyznaczaj granice
Jeśli dochodzi do poważniejszych konfliktów niż słowne potyczki, konieczna będzie mocniejsza interwencja. Co możesz zrobić, kiedy widzisz, że konflikt pomiędzy dziećmi wymyka się spod kontroli?
• rozdzielić je – możesz powiedzieć, że nie mogą przebywać w tym samym pokoju, póki nie będą dla siebie miłe;
• ukarać – kara zawsze powinna być jak najkrótsza i najłagodniejsza, adekwatna i do wieku i do winy, możesz np. przerwać wykonywanie przyjemnej czynności, wyłączyć tego dnia telewizję. Pamiętaj, że zbyt częste i surowe kary mogą tylko pogorszyć sytuację, bo wyzwalają w dziecku bunt. W przypadku nastolatków kary należy wymierzać tylko w ostateczności (znacznie lepiej wtedy rozmawiać i odwoływać się do wartości).

4. Opracujcie nowe sposoby poprawy relacji miedzy rodzeństwem:
• jeśli dzieci dobrze się traktują, zorganizuj jakąś przyjemność dla całej rodziny,
• nagradzaj je (chociaż zauważ i pochwal), jak widzisz, że zachowują się jak przyjaciele,
• zawsze pomagaj im na sytuację konfliktową spojrzeć z punktu widzenia brata/siostry,
• powiedz dziecku, że zamiast mścić się na rodzeństwie, zawsze może przyjść do ciebie i porozmawiać,
• zorganizuj im zabawy, wspólne zadania, które umocnią więź między nimi, bo im lepiej będą się ze sobą czuły, tym rzadziej będą się ranić,
• jeśli widzisz, że spędzają ze sobą dobrze czas, nie przeszkadzaj im,
• nie porównuj ich ze sobą (które jest lepsze, szybsze, mądrzejsze), staraj się, aby ze sobą nie rywalizowały,
• naucz dzieci, jak wyrażać gniew, aby nie ranić innych – pokaż im, jak to robić, i przećwicz to z nimi. Jeśli dziecko czuje złość, to lepiej, żeby wypowiedziało to wprost, np.: "Jestem na ciebie wściekła, nie chcę z tobą przebywać, jesteś dla mnie bardzo niedobry".

5. Nie poddawaj się, aż osiągniesz sukces

Pamiętaj, że stawka jest tu wielka, bo jest nią przyszłość twojej rodziny. A kiedy już odniesiesz sukces, to zobaczysz, że rodzicielstwo może być wielką przyjemnością.

B. Drozd - psycholog