Z Kuala Lumpur następny etap naszej podróży to Brunei. Brunei jest stosunkowo małym krajem, który do 1984 roku był pod protektoratem brytyjskim. Samo państwo istnieje od XIV wieku i jest monarchią. Ma około 500.000 obywateli. Rządzone jest przez tę samą dynastię od wieków.

Obecny król (sułtan) Hassanal Bolkiah (pełne nazwisko: Sultan Haji Hassanal Bolkiah Mu’izzaddin Waddaulah ibni Al-Marhum Sultan Haji Omar Ali Saifuddien Sa’adul Khairi Waddien; urodzony 15 lipca 1946) jest 29. sułtanem w tej dynastii. Przejął on władzę w październiku 1967 po swoim ojcu, który dobrowolnie abdykował z bycia sułtanem o numerze 28. Obecny król uznawany jest za jednego z najbogatszych ludzi na świecie, a Brunei za jeden z najbogatszych krajów na świecie (piąty dochód na głowę mieszkańca).

      Byłem ogromnie ciekaw, jak ma się prawda do rzeczywistości. Niestety, przeżyłem rozczarowanie. Otóż bogactwo tego kraju wynika głównie z ogromnych zasobów ropy naftowej, której istnienie odkryli Brytyjczycy przypadkowo w 1935 roku. Ojciec obecnego króla korzystał z tych zasobów w sposób umiarkowany i dopiero obecny król zaczął korzystać z tego w sposób bardzo zorganizowany. Udzielił on firmie Shell prawa do eksploatacji złóż, z czego czerpie ogromne dochody i buduje własny majątek. Mieszka i żyje w przepychu. Jego osobisty pałac jest uznany za największą prywatną rezydencję na świecie. Pracuje tam codziennie 2000 pracowników i służby. Ma on ponoć 1700 pokoi! Jest ten król wyceniany na 89 miliardów dolarów, ma własnego boeinga, dwa helikoptery (którymi podobno czasami sam lata), jest typem playboya, który ma obecnie 12 dzieci z 3 żon.

      No cóż, bogatemu wszystko wolno! Natomiast czy jego poddani mają taki sam styl życia? Zdecydowanie nie! Kontrast widać gołym okiem. Owszem, jest tu w miarę czysto w porównaniu do Malezji, ale są tu też całe dzielnice biedy. Szczególnie widoczne jest to na tak zwanych "water villages", które są budowane wzdłuż brzegów rzeki. Istnieją one od setek lat i domy zbudowane na palach są przekazywane z pokolenia na pokolenie, bo oficjalnie nie mogą być sprzedawane. Zastanawiające jest tylko, czy życie poniżej standardu w kraju bogactwa to wybór czy konieczność?

      Za to "cysorz to ma klawe życie". Bawi się znakomicie, uprawia wszelkie sporty, podróżuje i buduje kult swojej jednostki i swojej rodziny. Jest on głową państwa, ale równocześnie jest odpowiedzialny za szereg ministerstw. Za pozostałe są odpowiedzialni członkowie jego rodziny. Czyli nie ma tu parlamentu, nie ma demokracji i jest tak, jak król sobie życzy.

      Jest kilka spraw, których można pozazdrościć mieszkańcom tego państewka. Po pierwsze, nie ma tu żadnych podatków! Jedynym wyjątkiem jest podatek drogowy, który jednocześnie zawiera ubezpieczenie samochodu. Benzyna jest tu oczywiście tania – około 0,50 dol. za litr, a diesel 0,30 dol. za litr. Służba zdrowia jest zasadniczo bezpłatna, bo jedyną opłatą jest symboliczny dolar przy rejestracji do szpitala. Innym benefitem jest też bezpłatne szkolnictwo. Aha – jeszcze jedno. Raz w roku po ramadanie pałac królewski jest otwarty dla publiczności i można "odwiedzić" pana króla i nawet czasami zrobić z nim zdjęcie. Jest wówczas tam otwarty "all you can eat" bufet.

      By tego szczęścia nie było zbyt wiele, w Brunei istnieje zakaz spożywania alkoholu. Czyli na party u króla można pojeść, ale z popitką jest krucho. Ten zakaz jest mocno przestrzegany w stosunku do muzułmanów. Wyznawcy religii katolickiej mają prawo raz na 48 godzin przywieźć z zagranicy litr alkoholu i 12 piw. I jest to ściśle przestrzegane. Zakaz ten wprowadzono po tym, jak Brytyjczycy opuścili ten kraj i królestwo zostało ogłoszone krajem o prawie muzułmańskim. Za nieprzestrzeganie prawa są tu bardzo drastyczne kary finansowo-cielesne (minimum 5 batów), dlatego przestępczość jest tu bardzo niska.

      Jak zawsze w kraju, gdzie nie mamy demokracji, powstaje kult jednostki. Oficjalnie mieszkańcy tego kraju kochają króla za szczodrobliwość. Być może jest to szczere – ale mi przypominało to pranie mózgu, które znamy z przeszłości. Król, oprócz swojego pałacu, wybudował dla swoich poddanych szereg obiektów "publicznych", jak własne muzeum pokazujące jego bogactwo, własny meczet, własny stadion sportowy itd. Uzyskanie obywatelstwa w tym kraju "miodem i mlekiem płynącym" nie jest łatwe i proces może zająć do 20 lat. Wszystkie testy dotyczą historii kraju i znajomości życia króla i jego rodziny. Muszą być przeprowadzone w lokalnym języku. Jednym z wymagań jest również odśpiewanie pełnego hymnu narodowego przed specjalną komisją wojskową (myślę, że w Kanadzie mało osób spełniłoby to wymaganie). Te wszystkie wymagania być może bylibyśmy skłonni spełnić (kuszeni wspaniałymi benefitami), ale fakt abstynencji i zupełny brak jakichkolwiek rozrywek zadecydował, że postanowiliśmy opuścić ten raj na ziemi jak najszybciej. Tak na poważnie, to osobiście nie byłoby to miejsce do życia dla mnie.

      Po wylocie z Brunei, pozostaliśmy na tej samej wyspie (Borneo) ale wylądowaliśmy w malazyjskiej części w mieście o zabawnej nazwie Kota Kinabalu. Tak naprawdę był to dzień głównie przeznaczony na wypoczynek i odreagowanie po surowych obyczajach Brunei. Z ulgą sączyliśmy piwo na przeuroczym targu rybnym, czekając na "frutti de mari" z rożna, które zamawialiśmy chyba oczami a nie rozsądkiem. Przeciekawe ryby, kalamaty, langusty, ogromne krewetki cieszyły oczy - po pewnym czasie również żołądek. Nocny spacer po ulicach tego miasteczka, w czasie którego odwiedziliśmy liczne bary portowe, w których było wiele dobrej żywej muzyki wprowadził nas w nastrój pełnego relaksu.

      Z rana z trudem wstawaliśmy by spędzić dzień na jednej z licznych wysepek oddalonych w promieniu 20 minut jazdy szybką łodzią. Miał to być dzień na "pieknej dzikiej: plaży, która z pieknościa i dzikością tak naprawdę niewiele miała do czynienia. Pełna komercja - a w porównaniu do tego, co mamy na Karaibach - piekność trochę przyblakła. Nie znaczy to wcale - byśmy nie cieszyli się z tego dnia "wolności"

Dokończenie za tydzień

Maciek Czapliński

Mississauga