W sobotę 15 września 2012 odbył się IV Rajd Pieszy Szlakiem NSZ po Warszawie. Organizatorami rajdu był: Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Grupa Rekonstrukcji Historycznych NSZ. Celem organizatorów było ukazanie walki narodowców z nazistami podczas II wojny światowej. Kilkudziesięciu uczestników przebyło pieszo 16 kilometrową trasę, wysłuchują w kilkunastu miejscach (będących świadectwami bohaterstwa narodowców) bardzo ciekawych i szczegółowych wykładów wygłoszonych przez Przemysława Czyżewskiego i Michała Gruszczyńskiego.

Dzięki wsparciu Urzędu ds Kombatantów uczestnicy marszu prócz prowiantu otrzymali też pamiątkowe koszulki i przypinki.

Część uczestników Rajdu miała też własne koszulki upamiętniające NSZ.

Marsz wyruszył sprzed budynku Pasty na ulicy Marszałkowskiej.

Ulicą Królewską dotarł do kościoła Świętej Trójcy parafii ewangelicko-augsburskiej. W którego salach spotykało się kierownictwo wywiadu Związku Jaszczurczego i wyrosłych z niego Narodowych Sił Zbrojnych (część z kierownictwa narodowego wywiadu była luteranami). Sukcesy wywiadu ZJ NSZ były tak wielkie że Niemcy stworzyli specjalną jednostkę do zwalczania narodowego wywiadu (komórka wywiadowcza żadnej innej organizacji nie była tak uhonorowana).

Drugim przystankiem na trasie rajdu był budynek Narodowej Organizacji Technicznej na ulicy Czackiego. W tym budynku w czasie Powstania Warszawskiego walczył oddział NSZ złożony z 200 Poznaniaków (Warszawa była centrum konspiracji dla wielu organizacji które dodatkowo miały swoje wyspecjalizowane komórki). W budynku NOT w czasie okupacji mieściła się siedziba narodowej komórki odpowiedzialnej za planowanie zbrojnego przejęcia ziem zachodnich podczas klęski Niemiec w II wojny światowej (innymi celami komórki było: stworzenia niezależnego państwa serbołużyckiego, przyłączenia Królewca do Polski).

Z ulicy Czackiego przez Ogród Saski uczestnicy Rajdu przeszli na ulicę Bielańską gdzie znajduje się Reduta Banku Polskiego. W jej murach podczas Powstania Warszawskiego walczyli narodowcy.

Kolejnym przystankiem był Pasaż Simonsa w Ogrodzie Krasińskich. Tu prawdopodobnie zginęli związani z narodowcami poeci: Zdzisław Leon Stroiński „Chmura” i Tadeusz Gajcy „Topór”.

Z parku uczestnicy rajdu przeszli na ulicę Długą. W budynku Wydziału Nauk Ekonomicznych UW znajdowała się drukarnia NSZ. Organizatorzy prócz wygłoszenia wykładu dotyczącego szerokiego wachlarzu narodowych wydawnictw konspiracyjnych pokazali uczestnikom oryginalne wydawnictwa z okresu okupacji.

Na rogu Długiej i Miodowej uczestnicy Rajdu poznali historię ochrony przez oddział narodowców włazu do kanału którym ewakuowano się walczącego Starego Miasta podczas Powstania.

Kolejnymi przystankiem na ulicy Długiej była siedziba podchorążówki NSZ.

Znajdująca się po przeciwnej stronie ulicy pod numerem 11 siedziba Brygady Dyspozycyjno-Zmotoryzowanej NSZ.

I szpital powstańczy na Długiej 5.

Z Długiej uczestnicy Rajdu skręcili w Nowomiejską, przeszli przez Barbakan, i minęli ulice Krzywe Koło gdzie znajdował się jeden z lokali konspiracyjnych NSZ.

Na Rynku Staromiejskim nr 21 Rajd zatrzymał się koło miejsca w którym znajdowała się kolejna konspiracyjna drukarnia NSZ.

Przez Plac Zamkowy, Mariensztat, do ulicy Browarnej, Rajd dotarł w okolice Biblioteki UW gdzie w jednym z budynków odbywały się zajęcia podchorążówki NSZ.

Z Biblioteki UW ulicą Dobrą i Solec uczestnicy dotarli na ulicę Koźmińską gdzie znajdowała się kolejna drukarnia ZJ.

Po przeciwnej stronie Alei Armii Ludowej uczestnicy Rajdu, przy pomniku Stanisława Sedlaczka założyciela narodowego harcerstwa, poznali historie Hufców Polskich.

Trasę Łazienkowską na ulicę Filtrową uczestnicy Rajdu pokonali autobusem. Na ulicy Filtrowej Rajd miał swój przystanek przy lokalu korporacji akademickiej w której mieściło się biuro fałszerstw Związku Jaszczurczego.

Z ulicy Filtrowej uczestnicy Rajdu przeszli na ulicę Romera gdzie w 1939 działacze ONR powołali do życia Związek Jaszczurczy.

Raszyńską, Alejami Jerozolimskimi, Rajd przeszedł do ulicy Żelaznej. Gdzie pierwszy przystanek miał miejsce na rogu Alej i Lindleya przy budynku w którym walczyli żołnierze NSZ.

Drugi przystanek miał miejsce przy tablicy na ulicy Żelaznej upamiętniającej zgrupowanie Chrobry II (które dokładnie opisałem w jednej z moich fotorelacji).

Finał marszu miał miejsce w Domu Kolejowym u zbiegu ulic Chmielnej i Żelaznej. Gdzie uczestnicy Rajdu spotkali się z żołnierzami NSZ: Wiktorem Natansonem i Zbigniewem Kuciewiczem.

Ogromną atrakcją dla dzieci uczestniczących w spotkaniu z kombatantami była Grupa Rekonstrukcji Historycznych NSZ.

Jedynym minusem Rajdu jest brak dokumentacji video wygłoszonych wykładów. Większa ich część została nagrana przez reportera radiowej Jedynki, i mam być w fragmentach wykorzystana na antenie radia w dniu 70 rocznicy powstania NSZ.

Rajd nie dosyć że był doskonałą lekcją historii, aktywną formą rekreacji, to był doskonalą okazją do integracji środowisk patriotycznych.

Jan Bodakowski