Przedstawiam Państwu kolejny artykuł z cyklu "Powroty". Do tej pory w jego ramach ukazały się następujące artykuły: "Obywatelstwo polskie dla dzieci urodzonych w Kanadzie", "Polskie dokumenty tożsamości", "Rozwód w Kanadzie i jego skutki prawne w Polsce", "Jak nabyć spadek w Polsce – zasady dziedziczenia", "Zachowek – ochrona osób najbliższych przed pominięciem w testamencie", "Jak nabyć własność nieruchomości w Polsce, nie będąc jej właścicielem – instytucja zasiedzenia", "Podział majątku małżonków po rozwodzie – według prawa polskiego", "Testament w Polsce – jak sporządzić ważny dokument", "Ustalenie ojcostwa dziecka – według prawa polskiego", "Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka – według prawa polskiego", "Darowizna w Polsce – czyli jak skutecznie przekazać majątek najbliższym za życia", "Dział spadku – według prawa polskiego", "Podatek od spadków i darowizn w Polsce", "Obowiązki alimentacyjne między byłymi małżonkami", "Kontakty z dzieckiem po rozwodzie według prawa polskiego", "Zapis windykacyjny – nowy sposób rozporządzania majątkiem po śmierci", "Sposoby uniknięcia zapłaty zachowku – w świetle polskiego prawa spadkowego", "Odrzucenie spadku jako sposób na uniknięcie długów spadkowych", "Konto bankowe w Polsce – co się z nim dzieje po naszej śmierci?" oraz "Intercyza w Polsce jako sposób na uniknięcie długów współmałżonka".

W dzisiejszym artykule omówię skutki podatkowe otrzymania spadku od dalekiego krewnego lub osoby obcej na gruncie polskich przepisów podatkowych.

Nabycie w drodze spadku rzeczy lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski podlega co do zasady opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość podatku zależy od stopnia pokrewieństwa ze spadkodawcą. Tylko najbliższa rodzina, po spełnieniu prawem wymaganych warunków, jest zwolniona z podatku. W Polsce wyodrębnione zostały trzy grupy podatkowe.

Dalecy krewni i osoby obce względem spadkodawcy należą do trzeciej grupy podatkowej. Tu obciążenia podatkowe są najwyższe i wynoszą odpowiednio 12 proc., 16 proc. lub 20 proc.
Podatek naliczany jest według skali od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Dla nabywców zaliczanych do trzeciej grupy podatkowej kwota wolna wynosi 4902 zł. Do wartości rzeczy nabytych od tej samej osoby dolicza się wartość rzeczy wcześniej nabytych od tej samej osoby w ciągu 5 lat.
W podatku od spadków i darowizn podatnik jednak sam nie dokonuje obliczenia podatku. Podatnik ma obowiązek jedynie złożyć zeznanie podatkowe na druku SD-3 w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego. Przeważnie jest to upływ 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku lub od rejestracji aktu poświadczenia dziedziczenia.
W składanym zeznaniu podatnik określa osobę spadkodawcy i nabyty majątek. Na tej podstawie naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi wysokość podatku. Termin płatności podatku wynosi 14 dni od doręczenia decyzji spadkobiercy.
Należy pamiętać, iż podstawę opodatkowania będzie stanowiła czysta wartość spadku, tj. po potrąceniu długów i ciężarów. Wartość spadku określa się na podstawie stanu z dnia nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Do długów i ciężarów spadkowych zalicza się m.in. obowiązek wykonania polecenia lub zapisu, koszty leczenia i opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy (gdy nie były pokryte z jego majątku), koszty pogrzebu spadkodawcy łącznie z nagrobkiem (jeśli nie zostały pokryte z zasiłku pogrzebowego, lub majątku spadkodawcy), koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, wypłaty z tytułu zachowku lub inne określone w przepisach prawa cywilnego.
Wartość przedmiotów spadkowych określa sam spadkodawca, urząd skarbowy przyjmuje tak podaną wartość pod warunkiem, iż odpowiada ona wartości rynkowej. Wartość tę ustala się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Możliwe jest jednak indywidualne wskazanie cech danego przedmiotu wpływających na zmniejszenie jego wartości, np. gdy dana nieruchomość jest bardzo stara, nieremontowana od wielu lat, ma utrudniony dostęp do drogi publicznej lub uciążliwe sąsiedztwo.
Gdy organ podatkowy nie akceptuje wskazanej w zeznaniu wyceny wezwie spadkodawcę do jej podwyższenia i poda przedział cenowy istniejący na rynku dla danej rzeczy.
Jeżeli nabywca nie dokona korekty wskazanej wartości, naczelnik urzędu skarbowego zatrudni rzeczoznawcę, który wykona wycenę odziedziczonej rzeczy. Gdy wartość wskazana przez rzeczoznawcę będzie znacząco różnić się od wskazanej w zeznaniu, koszty wyceny poniesie spadkobierca.
Istnieje jednak sytuacja, gdy spadkobierca z III grupy podatkowej może być zwolniony z podatku. Następuje to w przypadku, gdy spadkobierca nabył dom lub mieszkanie od osoby, nad którą sprawował opiekę, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisu przez notariusza.
Nie wlicza się w tej sytuacji do podstawy opodatkowania czystej wartości nieruchomości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m kw. powierzchni użytkowej. Podatnik taki jest zwolniony z opodatkowania pod warunkiem nieposiadania własnego mieszkania własnościowego, komunalnego lub nawet umowy najmu (chyba że przekaże go dzieciom, wnukom, Skarbowi Państwa lub gminie).
Nabywca taki musi w ciągu 1 miesiąca złożyć zeznanie SD-3 i wskazać w nim informacje o majątku, jednocześnie w uwagach do zeznania musi poinformować naczelnika urzędu skarbowego, iż zamierza skorzystać ze zwolnienia w ramach ulgi mieszkaniowej. Jeśli wszystkie warunki zostaną spełnione, naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której przyzna ulgę.
Aby nie stracić zwolnienia musi on zamieszkać w odziedziczonym lokalu i nie można dokonać jego zbycia w ciągu 5 lat od dnia złożenia zeznania lub od dnia zamieszkania w nabytym lokalu – gdy przed złożeniem zeznania w nim nie mieszkał (musi to nastąpić w ciągu roku od dnia złożenia zeznania).
Fakt zamieszkania w danym lokalu musi być potwierdzony zameldowaniem na pobyt stały.
Nabywając spadek, należy więc pamiętać o konieczności rozliczenia z urzędem skarbowym, jednak umiejętne stosowanie przepisów prawa lub skorzystanie z pomocy adwokata pozwoli w niektórych przypadkach uniknąć zapłaty podatku i pozwoli w pełni cieszyć się odziedziczonym majątkiem.

Monika Skrzypek-Paliwoda

adwokat
reprezentująca w całym kraju sprawy Polaków powracających do Ojczyzny,
prowadząca Kancelarię Adwokacką 
w Polsce

Zobacz tutaj

Przedstawiam Państwu kolejny artykuł z cyklu "Powroty". Do tej pory w jego ramach ukazały się następujące artykuły: "Obywatelstwo polskie dla dzieci urodzonych w Kanadzie", "Polskie dokumenty tożsamości", "Rozwód w Kanadzie i jego skutki prawne w Polsce", "Jak nabyć spadek w Polsce – zasady dziedziczenia", "Zachowek – ochrona osób najbliższych przed pominięciem w testamencie", "Jak nabyć własność nieruchomości w Polsce, nie będąc jej właścicielem – instytucja zasiedzenia", "Podział majątku małżonków po rozwodzie – według prawa polskiego", "Testament w Polsce – jak sporządzić ważny dokument", "Ustalenie ojcostwa dziecka – według prawa polskiego", "Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka – według prawa polskiego", "Darowizna w Polsce – czyli jak skutecznie przekazać majątek najbliższym za życia", "Dział spadku – według prawa polskiego", "Podatek od spadków i darowizn w Polsce", "Obowiązki alimentacyjne między byłymi małżonkami", "Kontakty z dzieckiem po rozwodzie według prawa polskiego", "Zapis windykacyjny – nowy sposób rozporządzania majątkiem po śmierci", "Sposoby uniknięcia zapłaty zachowku – w świetle polskiego prawa spadkowego", "Odrzucenie spadku jako sposób na uniknięcie długów spadkowych" oraz "Konto bankowe w Polsce – co się z nim dzieje się po naszej śmierci?".

W dzisiejszym artykule omówię skutki umowy intercyzy zawieranej między małżonkami i jej wpływu na odpowiedzialności za długi współmałżonka.

Z dniem zawarcia związku małżeńskiego między małżonkami powstaje ustrój wspólności majątkowej. Jeśli małżonkowie chcą mieć rozdzielność majątkową, muszą w tym celu zawrzeć umowę majątkową. Prawo rodzinne przewiduje również przypadki, kiedy rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, np. w przypadku orzeczenia separacji. Umowny ustrój rozdzielności może przybrać jedną z dwóch postaci. Może to być rozdzielność majątkowa określana jako zwykła albo rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Aby wprowadzić rozdzielność majątkową, małżonkowie muszą udać się do notariusza. Umowy majątkowe wymagają dla swojej ważności formy aktu notarialnego. Oznacza to, że jeśli ta forma nie zostanie zachowana, umowa taka będzie bezwzględnie nieważna.

Tylko majątki osobiste
Umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową może zostać zawarta w każdej chwili. Może to nastąpić zarówno przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i podczas jego trwania. Wystarczy zgoda obojga małżonków, bo to do nich należy decyzja, że rozdzielność odpowiada ich potrzebom bardziej niż wspólność majątkowa. Jeśli rozdzielność ustanawia sąd, muszą wystąpić ważne powody, aby mógł on wydać takie orzeczenie.
W wyniku wyłączenia wspólności majątkowej przestaje istnieć majątek wspólny. Istnieją jedynie majątki osobiste żony i męża. Jeśli małżonkowie zawarli umowę przed wstąpieniem w związek małżeński, majątek wspólny w ogóle nie powstanie. Natomiast jeśli ustanowienie rozdzielności majątkowej nastąpi po zawarciu małżeństwa, to majątek wspólny przestaje istnieć z momentem zwarcia umowy. W tym przypadku istniejący wcześniej majątek wspólny małżonków przekształca się z chwilą podpisania umowy z mocy prawa w majątek, do którego mają zastosowanie przepisy regulujące współwłasność w częściach ułamkowych. Udziały każdego z małżonków w takim majątku będą należały do ich majątków osobistych.
Majątki małżonków pozostaną względem siebie w takich relacjach jak majątki osób sobie obcych. Każdy z małżonków będzie mógł samodzielnie decydować o losach swoich rzeczy. Jeśli np. przed zawarciem umowy małżonkowie byli właścicielami nieruchomości, to po wprowadzeniu rozdzielności majątkowej każdy z nich będzie miał w niej udział i będzie mógł go sprzedać albo obciążyć. Ustanowienie rozdzielności majątkowej nie wyklucza wspólnego nabywania przez małżonków przedmiotów majątkowych. Jednak przybierze ono postać nabycia udziału we współwłasności albo w innym prawie majątkowym. Udziały te wejdą do majątków osobistych żony oraz męża.
Istota umownej rozdzielności majątkowej polega na tym, że każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Zawierając taką umowę, małżonkowie mogą w niej postanowić o podziale majątku objętego uprzednio wspólnością oraz dokonać rozliczeń z tytułu nakładów poczynionych wcześniej z majątku wspólnego na majątek osobisty oraz z majątku osobistego na majątek wspólny. Wprowadzenie rozdzielności majątkowej powoduje, że majątki małżonków są autonomiczne. Zarówno żona, jak i mąż samodzielnie zarządzają swoim majątkiem i nie muszą uzyskiwać zgody drugiego z nich na dokonanie jakiejkolwiek czynności. Nie ma też obowiązku informowania go o stanie majątku i o ustanowionych obciążeniach. Małżonkowie nie są też uprawnieni do współposiadania i współkorzystania z majątku drugiego małżonka. Jedynym wyjątkiem jest mieszkanie należące do jednego z małżonków.

Z wyrównaniem dorobków
Małżonkowie, którzy nie chcą mieć majątku wspólnego, mogą ustanowić również rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku osobistego po zawarciu umowy majątkowej (np. kupno mieszkania). Ustrój ten tym różni się od zwykłej rozdzielności, że po jego ustaniu, np. po rozwiązaniu umowy albo po rozwodzie, między małżonkami nastąpi wyrównanie dorobków. Rozdzielność ta ustaje w przypadku śmierci jednego z małżonków, uznania go za zmarłego, orzeczenia rozwodu albo unieważnienia małżeństwa, orzeczenia separacji, ubezwłasnowolnienia małżonka albo ogłoszenia jego upadłości. Ustrój ustaje także, gdy małżonkowie rozwiążą albo zmienią łączącą ich umowę majątkową. Spowoduje to powstanie wspólności majątkowej.
Na skutek ustania rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy, może żądać wyrównania dorobków. Wyrównanie może nastąpić przez zapłatę albo przez przeniesienie prawa np. własności albo użytkowania wieczystego nieruchomości. Ma to na celu usunięcie dysproporcji między majątkami małżonków. Nierówność majątków może powstać poprzez podział ról w małżeństwie, np. kiedy mąż pracował, żona zajmowała się domem i dziećmi. Aby ustalić dorobki, małżonkowie muszą obliczyć, o jaką wartość wzrósł ich majątek po zawarciu umowy. Te wartości należy dodać do siebie i podzielić przez dwa.

Przymusowa rozdzielność
Rozdzielność majątkowa może także powstać w wyniku działania przepisów prawa, niezależnie od woli małżonków albo na skutek orzeczenia sądu, które znosi wspólność majątkową i zastępuje ją ustrojem rozdzielności. Stanie się tak, kiedy zaistnieją określone w przepisach przypadki. Wyłączenie wspólności majątkowej i wprowadzenie rozdzielności następuje w przypadku orzeczenia ubezwłasnowolnienia męża albo żony, ogłoszenia upadłości jednego z małżonków oraz orzeczenia separacji. W przypadku gdy sąd orzeknie ubezwłasnowolnienie, z chwilą kiedy orzeczenie stanie się prawomocne, majątek wspólny małżonków przestaje istnieć. Ulega on przekształceniu z mocy samego prawa we współwłasność w częściach ułamkowych.

W takiej sytuacji mimo powstania rozdzielności majątkowej między małżonkami nadał trwa wspólność najmu. To samo dotyczy powstania rozdzielności majątkowej na skutek ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków. Wynika to z prawa cywilnego, które wprowadza wspólność najmu, niezależnie od istniejącego ustroju majątkowego, jeśli podpisanie umowy najmu nastąpiło w czasie trwania małżeństwa, a lokal ma służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny. Mimo to sąd może z ważnych powodów na żądanie jednego z małżonków znieść wspólność najmu.
Co do zasady, udziały małżonków są równe i wchodzą do ich majątków osobistych. Rozdzielność majątkowa powstanie także, jeśli – choć w praktyce zdarza się to bardzo rzadko – sąd orzeknie o ubezwłasnowolnieniu obojga małżonków. Ponadto wspólność ustawowa ustaje z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków. Sąd wyda takie postanowienie, jeśli uwzględni wniosek o ogłoszenie upadłości. Orzeczenie jest skuteczne z dniem wydania. Powoduje ono powstanie między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, który trwa od chwili wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości do czasu umorzenia, uchylenia albo zakończenia postępowania upadłościowego. Jeśli postępowanie upadłościowe zostanie zakończone, pomiędzy małżonkami powstanie ustawowy ustrój majątkowy.
Poza tym każdy z małżonków może żądać, żeby rozdzielność majątkowa została ustanowiona przez sąd. Małżonek może wystąpić z takim żądaniem, jeśli ma ważne powody, np. z uwagi na konflikt między małżonkami wystąpią trudności w korzystaniu z przedmiotów należących do majątku wspólnego czy też działania jednego z małżonków zagrażają majątkowi wspólnemu. Z powyższym powództwem można wystąpić w każdym czasie trwania małżeństwa. Jeśli sąd uwzględni żądanie, wskaże w orzeczeniu dzień, od kiedy rozdzielność powstanie. Jeśli sąd nie wskaże takiej daty, to małżonek ma prawo domagać się, aby sąd uzupełnił wyrok w tym zakresie. Każdy małżonek może żądać, by rozdzielność majątkowa została ustanowiona przez sąd.

Monika Skrzypek-Paliwoda
adwokat reprezentująca w całym kraju sprawy Polaków powracających
do Ojczyzny, prowadząca
Kancelarię Adwokacką w Polsce

Szanowni Czytelnicy, przedstawiam Państwu kolejny artykuł z cyklu "Powroty". Do tej pory ukazały się następujące teksty: "Obywatelstwo polskie dla dzieci urodzonych w Kanadzie", "Polskie dokumenty tożsamości", "Rozwód w Kanadzie i jego skutki prawne w Polsce", "Jak nabyć spadek w Polsce – zasady dziedziczenia", "Zachowek – ochrona osób najbliższych przed pominięciem w testamencie", "Jak nabyć własność nieruchomości w Polsce, nie będąc jej właścicielem – instytucja zasiedzenia", "Podział majątku małżonków po rozwodzie – według prawa polskiego", "Testament w Polsce – jak sporządzić ważny dokument", "Ustalenie ojcostwa dziecka – według prawa polskiego", "Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka – według prawa polskiego", "Darowizna w Polsce – czyli jak skutecznie przekazać majątek najbliższym za życia", "Dział spadku – według prawa polskiego", "Podatek od spadków i darowizn w Polsce", "Obowiązki alimentacyjne między byłymi małżonkami", "Kontakty z dzieckiem po rozwodzie według prawa polskiego", "Zapis windykacyjny – nowy sposób rozporządzania majątkiem po śmierci", "Sposoby uniknięcia zapłaty zachowku – w świetle polskiego prawa spadkowego" oraz "Odrzucenie spadku jako sposób na uniknięcie długów spadkowych".

W dzisiejszym artykule omówię sytuację prawną konta bankowego założonego w Polsce w przypadku śmierci właściciela lub współwłaściciela rachunku.

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego
Każdy z nas może udzielić innej osobie pełnomocnictwa do swojego rachunku bankowego. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, pełnomocnictwo to co do zasady wygasa z chwilą śmierci którejkolwiek ze stron, czyli pełnomocnika albo mocodawcy (tj. udzielającego pełnomocnictwa), chyba że w pełnomocnictwie z przyczyn uzasadnionych zastrzeżono inaczej. Musi to jednak wynikać z treści stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
Nie każde pełnomocnictwo może jednak pozostawać w mocy po śmierci pełnomocnika lub mocodawcy. W przypadku umowy rachunku bankowego nie ma możliwości udzielenia pełnomocnictwa niewygasającego w momencie śmierci mocodawcy. Warto zauważyć, że wypłata środków z rachunku przez pełnomocnika dokonana po śmierci posiadacza rachunku, a przed poinformowaniem banku o śmierci jest sprzeczna z prawem i może skutkować roszczeniem banku o naprawienie szkody lub oskarżeniem o dokonanie oszustwa na szkodę banku.

Wypłata środków z rachunku bankowego po śmierci posiadacza rachunku
Wypłata środków z rachunku bankowego po śmierci posiadacza rachunku może nastąpić jedynie na rzecz spadkobierców, którzy przedstawią postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub poświadczenie dziedziczenia, czyli innymi słowy po przedstawieniu jednego z ww. dokumentów, które potwierdzają z punktu widzenia prawnego uprawnienia do podjęcia środków po zmarłym posiadaczu rachunku. Wypłata na rzecz każdego ze spadkobierców następuje w proporcji właściwej do nabytego udziału spadkowego. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku uzyskuje się na skutek przeprowadzenia postępowania spadkowego w sądzie poprzez złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku (na podstawie testamentu lub zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego w przypadku braku testamentu). Akt poświadczenia dziedziczenia sporządza notariusz i ma on taką samą moc prawną jak postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
W przypadku małżonków, jeśli zmarły małżonek posiadał na swoim indywidualnym rachunku bankowym środki pieniężne objęte wspólnością ustawową (przede wszystkim wynagrodzenie), pozostały przy życiu małżonek ma prawo żądać wypłaty połowy środków z rachunku bankowego (jako jego części ze wspólności majątkowej), natomiast druga połowa środków podlega dziedziczeniu i jest wypłacana po przedstawieniu ww. dokumentów spadkowych.

Wspólny rachunek bankowy
Zgodnie z art. 51a ustawy Prawo bankowe osoby fizyczne mogą zakładać wspólne rachunki bankowe. Oznacza to, że, o ile umowa nie stanowi inaczej, każdy ze współposiadaczy rachunku może swobodnie dysponować wszystkimi środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku oraz wypowiedzieć umowę ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy. Umowa rachunku wspólnego może zawierać dodatkowe postanowienia na wypadek śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku. W takiej sytuacji można na przykład postanowić w umowie, że ulega ona rozwiązaniu, a środki są wypłacane żyjącemu współposiadaczowi albo że rachunek ulega przekształceniu w rachunek indywidualny żyjącego współposiadacza. Ponadto można zastrzec w umowie, że w miejsce zmarłego współposiadacza wchodzą jego spadkobiercy lub inna osoba. Powyższe przepisy nie wpływają na uprawnienia spadkobierców zmarłego do dochodzenia swoich praw wobec żyjących posiadaczy, lecz nie od banku, który prawidłowo wykonał postanowienia umowne rachunku wspólnego.
Niedopuszczalna jest blokada rachunku wspólnego przez bank w przypadku śmierci jednego z jego posiadaczy, nawet jeśli umowa nie zawiera postanowień co do istnienia rachunku po śmierci jednego z jego posiadaczy.

Koszty pogrzebu
Na podstawie art. 55 ustawy Prawo bankowe, w przypadku śmierci posiadacza rachunku, bank zobowiązany jest wypłacić kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu posiadacza rachunku. Bank jest zobowiązany wypłacić zwrot powyższych kosztów do wysokości salda rachunku. Wypłata ta następuje na rzecz osoby, która przedstawiła rachunki potwierdzające wysokość kosztów poniesionych przez nią w związku z pogrzebem. Wysokość wypłaty nie może jednak przekraczać kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. Trzeba podkreślić, że nie ma tutaj znaczenia, czy osoba wnosząca o zwrot kosztów pogrzebu jest spadkobiercą zmarłego. Wypłacona kwota nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Ocena, które koszty są zgodne ze zwyczajami, należy do banku, jednak nie może on odmówić kosztów: wystawienia nagrobka, trumny, miejsca pochówku, odzieży dla zmarłego, uroczystości pogrzebowej i stosownych zawiadomień.
Jak już wcześniej zostało wspomniane, bank jest zobowiązany wypłacić zwrot powyższych kosztów do wysokości salda rachunku. Bank nie ma prawa wypłacić więcej niż suma środków na rachunku, nawet jeśli zmarły posiadacz miał prawo do korzystania z kredytu odnawialnego, gdyż obciążałoby to spadkobierców posiadacza. Koszty pogrzebu nie mogą być pokryte z rachunku wspólnego, którego współposiadaczem był zmarły.

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci
Art. 56 ustawy Prawo bankowe daje posiadaczowi rachunku oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub lokaty terminowej prawo do wydania bankowi polecenia wypłaty z rachunku środków po swojej śmierci następującym osobom:
• małżonkowi,
• wstępnym (dzieciom, wnukom itd.),
• zstępnym (rodzicom, dziadkom itd.),
• rodzeństwu.
Liczba wydanych dyspozycji jest nieograniczona – można wydać polecenie, aby bank wypłacił różne kwoty np. żonie i dzieciom.
Suma wypłat na podstawie tych dyspozycji nie może być jednak wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku (obecnie to przeciętne wynagrodzenie wynosi ponad 3 tysiące złotych brutto, a zatem limit przekracza 60 tysięcy złotych).
W przypadku gdy łączna suma dyspozycji przekracza dozwolony limit, dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną wcześniej. Kwoty wypłacone na podstawie dyspozycji posiadacza nie wchodzą do spadku po nim.
Osoby, którym wypłacono kwoty przekraczające limit opisany powyżej, zobowiązane są do ich zwrotu spadkobiercom posiadacza, gdyż tylko kwoty do dozwolonego limitu są wyłączone ze spadku po posiadaczu rachunku.

Podsumowując, należy podkreślić, iż środki zgromadzone na rachunku bankowym w Polsce nie przepadają, lecz przechodzą na rzecz naszych spadkobierców. Jednak aby tak się stało, osoby te muszą przeprowadzić – najbezpieczniej za pośrednictwem polskiego adwokata – postępowanie sądowe w zakresie stwierdzenia nabycia spadku i rozliczenie spadku przed polskim urzędem skarbowym.
Spadkodawca może też ułatwić pobór zgromadzonych środków finansowych poprzez ustanowienie pełnomocnictwa na wypadek śmierci, ale tylko do ograniczonej ustawowo kwoty.
Należy zwrócić uwagę, iż polski adwokat może również pomóc w ustaleniu składu spadku, gdy do końca nie orientujemy się, jaki majątek bliska nam osoba pozostawiła w Polsce, w tym również poszukiwaniu kont bankowych i ustalaniu ich stanu finansowego w momencie śmierci spadkodawcy.

Monika Skrzypek-Paliwoda
adwokat
reprezentująca w całym kraju sprawy Polaków powracających do Ojczyzny,
prowadząca Kancelarię Adwokacką
w Polsce

Zobacz tutaj

  Istnieją generalnie dwie możliwości kupna biznesu w Kanadzie – poprzez nabycie jego mienia (assets) lub jego akcji (shares), zakładając, że biznes ten funkcjonuje jako spółka akcyjna (corporation). Na potrzeby poniższej dyskusji zakładamy, iż nabywany biznes funkcjonuje jako corporation. Jeżeli nie, jest jedynie jedna możliwość – kupno mienia. Często poradniki wyjaśniające te dwie metody tłumaczą, iż nabywający mienie nabywa jedynie to, co firma posiada, natomiast nabywający akcje nabywa "jedynie" akcje danej firmy (corporation). Aczkolwiek pierwsza część tego stwierdzenia jest w większości prawdziwa, to druga prowadzi do podstawowego niezrozumienia istoty tych transakcji.
    Nabywający mienie zainteresowany jest jedynie nabyciem tego, co biznes posiada (urządzenia, środki produkcji, materiały, umowy, w tym umowę wynajmu lokalu, gdzie biznes funkcjonuje, jego nazwę, dobre imię – tzw. goodwill, listy klientów i dostawców itp.), aby móc w dalszym ciągu ten biznes prowadzić i osiągać zyski. Jednak kupujący osiągnie swój cel, to znaczy kupi "jedynie" mienie i nic więcej, w sytuacji jeżeli dokładnie zbada, że nie jest ono obciążone zadłużeniami. Jeżeli tego nie zrobi, "kupi" więcej, gdyż "nabędzie" również zobowiązania biznesu zabezpieczone tymże mieniem. W takich sytuacjach urząd podatkowy lub prywatni kredytorzy mogą go w dalszym ciągu ścigać za należne im płatności, jeżeli zabezpieczeniem tych płatności było nabyte mienie. A zatem zadaniem kupującego assets danego biznesu nie jest więc "kupno" całego biznesu, lecz kupno jedynie tego, co biznes posiada. Reszta, czyli zadłużenia i zobowiązania biznesu nie zabezpieczone mieniem, pozostają "własnością" (czyli odpowiedzialnością) poprzedniego właściciela.
    W przeciwieństwie do kupna mienia, nabywający akcje poprzez ich nabycie nabywa całość biznesu, czyli wszystko co dany biznes posiada – nie tylko akcje (które dają mu prawną kontrolę nad biznesem i możliwość zarządzania nim), lecz całe mienie (to niezbędne do funkcjonowania biznesu, jak i to niepotrzebne) oraz cały "bagaż" przeszłych, obecnych, i przyszłych zobowiązań biznesu, jego "obciążenia" i należności.

    KTÓRA FORMA LEPSZA?
    Która z tych form jest lepsza, zależy od wielu czynników oraz od tego czy odpowiedź pada ze strony sprzedającego, czy kupującego. Zazwyczaj sprzedający woli sprzedać akcje, kupujący natomiast chce nabyć assets. Głównymi czynnikami mającymi wpływ na decyzje są konsekwencje podatkowe, aktualna lub potencjalna odpowiedzialność za nieuregulowane lub nieznane zobowiązania oraz wymogi proceduralne związane z przekazaniem różnych rodzajów własności. 

    ZALETY KUPNA MIENIA
    Oprócz tych podanych powyżej, podstawową zaletą kupna mienia jest możliwość dokładnego wyboru, które mienie się nabywa i za jaką cenę. Aczkolwiek w praktyce kupujący najczęściej nabywa całość mienia, nie musi jednak tego robić. Może wykluczyć z listy zakupu zbędny sprzęt lub towar, aby jednak transakcja nie miała dodatkowych konsekwencji podatkowych, należy nabyć ok. 90 proc. mienia niezbędnego do operacji biznesu. Drugą zaletą kupowania assets jest to, iż nabyte mienie będzie zaksięgowane po cenie sprzedaży z możliwością odpisania straty jego wartości w przyszłości. Trzecią zaletą jest fakt, że najczęściej kupujący i sprzedający uzgadniają alokację całkowitej ceny transakcji na poszczególne kategorie nabywanego mienia (equipment, inventory, goodwill, leasehold improvements itp.) dla obopólnej korzyści podatkowej. Pomimo tego, że strony mają sprzeczne interesy także w tym zakresie – sprzedający najczęściej będzie nalegał na jak największy goodwill, kupujący na jak najmniejszy oraz na jak największą alokację na pozostałe elementy, zwłaszcza equipment – kompromis najczęściej jest możliwy. Czwartą zaletą kupowania assets jest fakt, iż w przypadku biznesu, który zatrudnia pracowników, nabywający mienie nie przejmuje zobowiązań związanych z umowami o pracę i ich pochodnymi (co jest zwłaszcza korzystne, jeżeli są to pracownicy o długim stażu). Nowa firma nie musi obawiać się o kosztowne odprawy, a gdy chce, może zatrudnić tych samych pracowników od nowa. Wreszcie, w przypadku nabywania mienia biznesu podupadającego, zaletą jest fakt, iż można się przedstawić na rynku jako nowa firma, "odcinając" się od złego "obrazu" firmy odchodzącej.

    WADY KUPNA MIENIA
    Podstawową wadą jest konieczność zawierania nowych umów z dostawcami, odbiorcami, umów o wynajem (w tym wynajem lokalu, gdzie biznes jest prowadzony – lease) oraz osobnego przekazywania tytułów własności do tych składników mienia, które takie tytuły posiadają (na przykład rejestracje pojazdów), a także konieczność ponownego uzyskiwania niezbędnych pozwoleń, licencji, zgód itp. Należy również pamiętać, iż w celu ograniczenia prawdopodobieństwa, iż nabyte mienie będzie w dalszym ciągu obciążone zadłużeniami, kupujący (a raczej jego prawnik) musi dopilnować dopełnienia wszystkich formalności wymaganych przez odpowiedni statut – Bulk Sales Act (Ontario). Ponadto, w przypadku gdy kupujemy solidną firmę o długich tradycjach i dobrej historii kredytowej (zwiększającej na przykład możliwość wygrywania przetargów), nabycie mienia w przeciwieństwie do nabycia akcji utrudnia możliwości przejęcia tego dorobku. Wreszcie, z punktu widzenia sprzedającego (czyli corporation sprzedającej mienie), sprzedaż mienia może mieć kosztowne konsekwencje podatkowe związane z podatkiem od zysku, który w przypadku transakcji dotyczącej mienia jest zyskiem "zwykłym", a nie capital gain jak w przypadku akcji.

    ZALETY KUPNA AKCJI
    Zaletą kupna akcji, zwłaszcza w przypadku nabycia prosperującego, dobrze zorganizowanego i nie mającego "ukrytych" zobowiązań, biznesu, jest fakt nabycia go bez konieczności indywidualnego przekazywania poszczególnych składników majątku, uzyskiwania osobnych pozwoleń, licencji itp. Z punktu widzenia sprzedającego, sprzedaż akcji pozwala na duże oszczędności podatkowe poprzez skorzystanie z tzw. capital gains exemption, która w chwili obecnej wynosi 750.000,00 dol. na osobę (czyli indywidualnego akcjonariusza). Ponieważ "towarem" sprzedawanym w tym przypadku są akcje, i ponieważ sprzedającym jest osoba fizyczna, skorzystanie z tej ulgi jest możliwe. W przypadku większych transakcji, kupowanie akcji jest jeszcze bardziej atrakcyjne, gdy właścicielami akcji jest kilku akcjonariuszy.

    WADY KUPNA AKCJI
    Główną wadą kupna akcji, jak podkreśliliśmy powyżej, jest zakup całego "bagażu" firmy, czyli jej dobrych i złych stron, które, w przypadku tych ostatnich, mogą być kosztowne do rozwiązywania w przyszłości. Aczkolwiek każda transakcja nabycia akcji wiąże się z otrzymaniem pisemnych osobistych gwarancji akcjonariuszy sprzedających akcje co do zadośćuczynienia kupującym w przypadku strat, gwarancje osobiste zawsze są jedynie tyle warte, ile wypłacalne są osoby ich udzielające. Poza tym, długi najczęściej będą musiały być spłacone dużo wcześniej przed możliwością odzyskania ich od poprzednich właścicieli akcji.
Janusz Puźniak
Barrister and Solicitor (Ontario, Canada)
Attorney at Law (Missouri and New York, USA)
905-890-2112
416-999-3023

Osoby otrzymujące instrukcje z Polski dotyczące sporządzenia na terenie Kanady pełnomocnictw w języku polskim, które będą użyte do reprezentowania ich interesów w Polsce, często są instruowane przez prawników, instytucje lub urzędy w Polsce wymagające takich pełnomocnictw, aby przed dostarczeniem do Polski pełnomocnictwa te zostały zaopatrzone w tzw. klauzulę apostille. Klauzule te to krótkie znormalizowane poświadczenia wydawane przez uprawnione urzędy w danym kraju poświadczające autentyczność dokumentu i podpisów na nim złożonych, charakteru, w jakim występowała osoba sygnująca dokument, oraz tożsamości pieczęci, w którą dokument jest zaopatrzony. Osoby lub urzędy wymagające apostille zakładają, że Kanada jest sygnatariuszem Konwencji haskiej z dnia 5 października 1961 roku znoszącej konieczność legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, które będą wprowadzane do obrotu prawnego w państwach będących stronami tejże konwencji (czyli od dnia 14 sierpnia 2005 roku także Polski). Niestety, nie ma to miejsca. Kanada nie jest sygnatariuszem tej konwencji i klauzula apostille nie ma w Kanadzie zastosowania. Pełnomocnictwa sporządzane w Kanadzie w celu wprowadzenia do obrotu prawnego w Polsce wciąż podlegają tradycyjnemu procesowi legalizacji przez polskie placówki dyplomatyczne, czyli potwierdzeniu formalnej zgodności dokumentu z prawem miejsca jego wystawienia (tj. w Kanadzie z prawem prowincji, w której dokument powstał, gdyż zasady sporządzania pełnomocnictw są w Kanadzie regulowane prawem prowincyjnym).