31 marca został wyłączony reaktor atomowy (National Research Universal Reactor) w laboratorium w Chalk River w Ontario (dwie godziny drogi na północny-zachód od Ottawy), który pracował od 1957 roku.
Emerytowany inżynier Fred Blackstein, który pracował dla Atomic Energy of Canada Limited w latach 1961-85, mówi, że swego czasu Chalk River przyciągało wielu światowej sławy naukowców. Niektórzy dostali nawet nagrody Nobla za odkrycia dokonane w ontaryjskim laboratorium.
Kanadyjska przygoda z atomem zaczęła się w czasie drugiej wojny światowej, kiedy to rząd Wielkiej Brytanii szukał bezpiecznego miejsca, by przenieść swoje laboratorium z Cambridge. W 1942 roku Kanada zbudowała tajne Montreal Laboratories, w której prowadzono prace na rzecz amerykańskiego projektu broni atomowej Manhattan Project. Ponadto dostarczała rudę uranu wydobywaną w Terytoriach Północno-Zachodnich i oczyszczaną w ontaryjskim Port Hope. Potem naukowcy z Kanady, USA, Wielkiej Brytanii i Francji wspólnie rozpoczęli pracę nad reaktorem typu Zero Energy Experimental Pile (ZEEP), który został uruchomiony w 1945 roku właśnie w Chalk River. ZEEP był pierwszym działającym reaktorem atomowym znajdującym się poza terenem Stanów Zjednoczonych. Na przykładzie małego prototypowego reaktora pokazano, że przy użyciu uranu i ciężkiej wody można produkować pluton do zastosowań wojskowych.
Tymczasem wojna się skończyła i zaczęto myśleć o używaniu energii atomowej do innych celów. Uruchomiony parę lat później reaktor RNU w okresie świetności zaspokajał w 40 proc. światowe zapotrzebowanie na izotopy medyczne używane do diagnostyki i terapii raka. Niestety „wypadł z gry” w 2007 roku, gdy był nieczynny przez miesiąc. Dwa lata później wykryto w nim przeciek i znów zatrzymano produkcję na rok. Sektor medyczny zaczął odczuwać braki. Po ponownym uruchomieniu w sierpniu 2010 roku produkty reaktora NRU były używane do terapii 76 000 pacjentów dziennie w 80 krajach. W ostatnich latach zaczęto jednak uruchamiać nowe reaktory w innych krajach.
W Chalk River prowadzono również badania, które pozwoliły na opracowanie komercyjnych reaktorów CANDU. Reaktory tego typu wytwarzają energię w Ontario, Nowym Brunszwiku i wielu krajach świata. W 2011 roku rząd premiera Harpera sprzedał część Atomic Energy of Canada Limited, która produkowała reaktory CANDU firmie SNC Lavalin. Dyrektor Mark Lesinski zapewnia, że wyłączenie reaktora RNU to nie koniec laboratorium w Chalk River. Nowe kierunki badań, którymi obecnie zajmują się pracownicy laboratorium to poszukiwanie nowej generacji izotopów medycznych, testowanie wodoru jako źródła czystej energii oraz rozwój małych modułowych generatorów atomowych.
Dalsza część artykułu dostępna po wykupieniu subskrypcji. Kup tutaj!
