W sytuacji gdy całe pokolenia Polaków zamieszkują poza granicami kraju, pojawia się problem dziedziczenia majątku pozostawionego w Polsce. Śmierć spadkodawcy posiadającego majątek zarówno za granicą, jak i w Polsce, może powodować wątpliwości dotyczące tego, gdzie należy przeprowadzić postępowanie spadkowe. Nierzadko postępowanie takie należy przeprowadzić zarówno przed sądem zagranicznym, jak i polskim. Wskazać bowiem należy, że treść polskich przepisów przewiduje wyłączną jurysdykcję krajową w sprawach dotyczących dziedziczenia nieruchomości położonych w Polsce.

Konieczne drugie postępowanie

        Wyobraźmy sobie wcale nie nietypową sytuację, kiedy za granicą umiera osoba posiadająca majątek zarówno w kraju ostatniego zamieszkania, jak i w Polsce. Wśród Członków Polonii jest zapewne wiele takich osób, które po wyjeździe z Polski nie zdecydowały się na zbycie ojcowizny. Na potrzeby naszego kazusu wyobraźmy sobie, że majątek pozostawiony w Polsce stanowi nieruchomość. Spadkobiercy przeprowadzają postępowanie spadkowe przed sądem zagranicznym, w wyniku którego nabywają spadek po zmarłym, a w dalszej kolejności składają w polskim sądzie wieczystoksięgowym wniosek o wpisanie swoich praw do księgi wieczystej odziedziczonej nieruchomości położonej w Polsce i… spotykają się z odmową. Według prawa polskiego, tacy spadkobiercy nie są bowiem właścicielami nieruchomości położonej w Polsce, pomimo tego, że przeprowadzono za granicą postępowanie spadkowe po zmarłym spadkodawcy.

        Co więcej, nieskuteczna będzie również próba uznania orzeczenia sądu zagranicznego w Polsce, jeżeli dotyczy ono nieruchomości położonej w Polsce. Dzieje się tak dlatego, że przepisy polskie przyznają wyłączną jurysdykcję krajową dla spraw, które dotyczą położonych w Polsce nieruchomości, a zatem to jedynie polski sąd może procedować nad sprawą, która dotyczy dziedziczenia nieruchomości znajdującej się na terenie RP. Wyłączna właściwość sądów polskich
we wskazanym wyżej zakresie ma zastosowanie również w stosunku do spadkodawców obcokrajowców, którzy zmarli za granicą. Rozwiązanie to, pomimo tego, że stwarza pewne problemy dla spadkobierców, ma jednocześnie na celu ochronę polskich gruntów przed kształtowaniem ich stanu własności przez sądy zagraniczne. W celu skutecznego nabycia w drodze dziedziczenia własności nieruchomości, położonej w Polsce, należy przed sądem polskim, właściwym ze względu na miejsce położenia tej nieruchomości przeprowadzić postępowanie spadkowe po zmarłym dotychczasowym właścicielu. Postępowanie takie należy przeprowadzić nawet wtedy, gdy sprawa o stwierdzenie nabycia spadku procedowana była przez sąd zagraniczny, bez znaczenia jest również obywatelstwo zmarłego spadkodawcy.

Sukcesja i wpis prawa własności

        Dla skutecznego przeprowadzenia takiego postępowania należy złożyć w sądzie rejonowym opłacony (50 zł) wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, dołączając do niego: akt zgonu spadkodawcy (opatrzony klauzulą apostille) wraz z jego tłumaczeniem przysięgłym, akty urodzenia spadkobierców (jeżeli zostały wydane za granicą, należy je przetłumaczyć przysięgle i zaopatrzyć w klauzulę apostille), oraz oryginał testamentu (o ile został sporządzony). I tu ważna uwaga, sąd polski nie zadowoli się kserokopią testamentu choćby uwierzytelnioną przez sąd zagraniczny. Z tej przyczyny bardzo ważne jest rozważne dysponowanie oryginałem tego dokumentu.

        Należy również pamiętać, że po złożeniu oryginału testamentu w toku postępowania spadkowego w polskim sądzie, nie będzie możliwe jego późniejsze odzyskanie w oryginale (co nie wyklucza możliwości uzyskania odpisu). Dotychczasowa praktyka zawodowa niżej podpisanego podpowiada, że odzyskanie oryginału testamentu złożonego w sądzie zagranicznym również może okazać się niemożliwe. Na rozprawie sądowej wnioskodawca lub jeden z uczestników postępowania, (którymi są spadkobiercy ustawowi lub testamentowi) składa pod rygorem odpowiedzialności karnej zapewnienie spadkowe, które ma na celu ustalenie, że w dacie jego złożenia nie ma innych osób posiadających prawa do spadku po zmarłym spadkodawcy. Postępowanie kończy wydanie przez sąd postanowienia, które staje się prawomocne po upływie 21 dni od jego ogłoszenia, chyba że któraś z niezadowolonych stron zaskarży je apelacją do sądu okręgowego. Prawomocne postanowienie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku jest podstawą do wpisu prawa własności spadkobiercy w księdze wieczystej nieruchomości.

Autor:
Adwokat Bartłomiej Tęczar
Tel.+ 48  512-879-084
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Grupa Adwokacka
adw. Tomasz Międlar
& adw. Bartłomiej Tęczar
z siedzibą w Strzyżowie
(woj. podkarpackie),
ul. Przecławczyka 4/6,
38-100 Strzyżów.