część 11 "Darowizna w Polsce – czyli jak skutecznie przekazać majątek najbliższym za życia" opublikowana w listopadzie 2011 r., część 12 "Dział spadku – według prawa polskiego" zamieszczona w grudniowym wydaniu "Gońca", część 13 "Podatek od spadków i darowizn w Polsce" opublikowana w styczniu 2012 r., część 14 "Obowiązki alimentacyjne między byłymi małżonkami" opublikowana w lutym 2012 r., część 15 "Kontakty z dzieckiem po rozwodzie według prawa polskiego" opublikowana w marcu 2012 r., część 16 "Zapis windykacyjny – nowy sposób rozporządzania majątkiem po śmierci" opublikowana w kwietniu 2012r., część 17 "Sposoby uniknięcia zapłaty zachowku – w świetle polskiego prawa spadkowego" opublikowana w czerwcu 2012 r., część 18 "Odrzucenie spadku jako sposób na uniknięcie długów spadkowych" opublikowana w lipcu 2012 r., część 19 "Konto bankowe w Polsce – co się z nim dzieje się po naszej śmierci?" opublikowana w sierpniu 2012 r., część 20 "Intercyza w Polsce – jako sposób na uniknięcie długów współmałżonka" opublikowana we wrześniu 2012 r., część 21 "Spadek po dalekim krewnym – skutki podatkowe" – opublikowana w listopadzie 2012r., Część 22 "Bezpieczne przedświąteczne zakupy i inwestycje w Polsce – zanim podpiszesz, czytaj umowy!!!" – opublikowana w grudniu 2012 r., część 23 "Czy rodzice mogą korzystać z prywatnego majątku dziecka w Polsce?" opublikowana w styczniu 2013r., część 24 "Podstawowe informacje o prowadzeniu działalności gospodarczej w Polsce" opublikowana w lutym 2013 r., część 25 "Czy sprzedaż nieruchomości w Polsce jest opodatkowana?" – opublikowana w marcu 2013 r., część 26 "Jak bezpiecznie kupić nieruchomość w Polsce" – opublikowana w kwietniu 2013r., część 27 "Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe po otrzymaniu spadku z Polski" – opublikowana w maju 2013 r. (Wszystkie części cyklu dostępne w Internecie na stronie www.goniec.net w dziale Prawo w Polsce.)

W dzisiejszym artykule omówię problematykę alimentów od dzieci na rzecz rodziców. Jest to może problem mniej opisywany, gdyż przeważnie mówi się o alimentach od rodziców na rzecz dzieci. Zgodnie jednak z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków otrzymania obciąża krewnych w linii prostej. Obowiązek alimentacyjny dzieci wobec rodziców powstaje dopiero wtedy, gdy rodzice znajdą się w niedostatku. Przepisy nie precyzują jednak, co oznacza ten termin, wypowiadał się zaś w tej kwestii Sąd Najwyższy, uznając niedostatek za taką sytuację, w której człowiek nie ma w ogóle własnych środków utrzymania, albo te, które posiada, nie są dostateczne, aby zaspokoić jego usprawiedliwione potrzeby.

Następuje to m.in. w sytuacji, gdy powód nie ma w ogóle pieniędzy na zakup żywności, leków, odzieży, zapłatę czynszu lub mediów. Sąd, badając sytuację stron, sprawdza nie tylko, czy taka sytuacja zachodzi, lecz również to co jest jej przyczyną, np. czy rodzic może podjąć pracę i dlaczego jej nie podejmuje. Należy bowiem brać tu pod uwagę zasady współżycia społecznego i negatywnie ocenić sytuację, gdy rodzic własnym zachowaniem doprowadził do stanu niedostatku.

Dziecko pełnoletnie powinno łożyć na utrzymanie rodziców (zarówno biologicznych, jak i adopcyjnych), choć ma prawo bronić się, wykazując m.in., iż rodzic nie znajduje się w niedostatku bądź sytuacja materialna dziecka jest znacznie gorsza niż rodzica. Można wskazywać również, iż w pierwszej kolejności na utrzymanie rodzica powinien łożyć jego rozwiedziony małżonek lub że powód przed laty sam uchylał się od płacenia alimentów na dziecko, unikał kontaktów, znęcał się nad rodziną.

W przypadku, gdy o alimenty występuje macocha lub ojczym, sąd powinien zbadać, czy w pierwszej kolejności nie mają oni dzieci biologicznych zobowiązanych do zapłaty alimentów.

W sytuacji, gdy alimentów domaga się rodzic, który przed laty sam nie łożył alimentów na dziecko, np. alkoholik, który z własnej winy utracił zdrowie i pracę – sąd musi rozstrzygnąć, czy osoba, która wcześniej doznała krzywd, jest obowiązana obecnie łożyć na utrzymanie osoby, która ją krzywdziła.

Sąd Najwyższy wskazywał, iż w razie rażąco niewłaściwego, budzącego powszechną dezaprobatę zachowania powoda dopuszczalne jest oddalenie powództwa w całości lub części ze względu na zasady współżycia społecznego. Dotyczy to np. naruszania dóbr osobistych pozwanego, godzenie w jego życie lub zdrowie.

Rodzic, występując o alimenty, może domagać się od dziecka świadczeń w gotówce lub w naturze, np. zapewnienia miejsca w jego domu, opieki, wyżywienia, zakupu leków. Dziecko może bronić się przed takimi żądaniami, wskazując, iż dany rodzic nie interesował się nim w przeszłości, nie płacił alimentów, ściągał je komornik, przed którym ukrywał majątek. Można również przedstawić wyrok za przestępstwo niealimentacji (czyli uporczywego uchylania się od płacenia alimentów). Aby otrzymać alimenty, należy wystąpić do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego z pozwem o zasądzenia alimentów. W sytuacji gdy jest kilkoro dzieci zobowiązanych do zapłaty alimentów, najlepiej złożyć pozew w sądzie miejsca swego zamieszkania. Rodzic może również wybrać, przeciwko którym dzieciom wystąpi z pozwem o zasądzenie alimentów. Wysokość kwoty żądania zależy od możliwości zarobkowych pozwanego, sąd zaś może różnicować wysokość alimentów w zależności od możliwości finansowych każdego dziecka lub zasądzić takie alimenty tylko od niektórych z nich. Powód w pozwie musi wykazać, że znajduje się w niedostatku (czyli musi ujawnić swoje dochody i wydatki). Na wszystkie okoliczności tam wymienione powód musi przedstawić dowody, np. rachunki, zaświadczenia lekarskie, odcinki emerytury lub renty.

W prawie polskim nie ma więc żadnych wyjątków od obowiązku alimentacyjnego, który obciąża zarówno rodziców, jak i pełnoletnie, zarabiające dzieci. Obowiązek ten zależy jedynie od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Mały dochód dziecka może go uwolnić od obowiązku alimentowania rodziców.

Oddalenie powództwa może również wystąpić ze względu na zasady współżycia społecznego. Obowiązek alimentacyjny dziecka może również wyprzedzać obowiązek alimentacji ze strony rozwiedzionego małżonka, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia.

Wszystkie te opisane sytuacje wskazują, iż możliwe jest podjęcie skutecznej obrony przed obowiązkiem alimentowania rodziców. Mieszkając za granicą, warto rozważyć zlecenie sprawy polskiemu adwokatowi, który mając wiedzę na temat przepisów prawa i bieżącego orzecznictwa sądów, może skutecznie bronić naszych interesów.

Monika Skrzypek-Paliwoda
Adwokat prowadząca w Polsce sprawy z zakresu prawa rodzinnego
Kancelaria Adwokacka w Polsce
SEMPER LEX Prawo i Podatki
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.semperlex.pl
tel. 660-464-896