Przedstawiam Państwu kolejny artykuł z cyklu "Powroty". Do tej pory w jego ramach ukazały się następujące artykuły: "Obywatelstwo polskie dla dzieci urodzonych w Kanadzie", "Polskie dokumenty tożsamości", "Rozwód w Kanadzie i jego skutki prawne w Polsce", "Jak nabyć spadek w Polsce – zasady dziedziczenia", "Zachowek – ochrona osób najbliższych przed pominięciem w testamencie", "Jak nabyć własność nieruchomości w Polsce, nie będąc jej właścicielem – instytucja zasiedzenia", "Podział majątku małżonków po rozwodzie – według prawa polskiego", "Testament w Polsce – jak sporządzić ważny dokument", "Ustalenie ojcostwa dziecka – według prawa polskiego", "Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka – według prawa polskiego", "Darowizna w Polsce – czyli jak skutecznie przekazać majątek najbliższym za życia", "Dział spadku – według prawa polskiego", "Podatek od spadków i darowizn w Polsce", "Obowiązki alimentacyjne między byłymi małżonkami", "Kontakty z dzieckiem po rozwodzie według prawa polskiego", "Zapis windykacyjny – nowy sposób rozporządzania majątkiem po śmierci", "Sposoby uniknięcia zapłaty zachowku – w świetle polskiego prawa spadkowego", "Odrzucenie spadku jako sposób na uniknięcie długów spadkowych", "Konto bankowe w Polsce – co się z nim dzieje po naszej śmierci?", "Intercyza w Polsce jako sposób na uniknięcie długów współmałżonka", "Spadek po dalekim krewnym – skutki podatkowe" oraz "Bezpieczne przedświąteczne zakupy i inwestycje w Polsce – zanim podpiszesz, czytaj umowy!!!".

W dzisiejszym artykule omówię bardzo ważną kwestię korzystania z prywatnego majątku dziecka położonego w Polsce. Dotyczy to majątku podarowanego lub odziedziczonego przez niepełnoletnie dziecko. Rodzice dziecka nie mogą bowiem samodzielnie podejmować działań przekraczających czynności zwykłego zarządu, np. nie mogą sprzedać należących do niego nieruchomości.
Na czynności takie muszą bezwzględnie otrzymać zgodę sądu opiekuńczego, który bierze pod uwagę zabezpieczenie interesów dziecka, a nie doraźne potrzeby jego rodziców.

Czysty dochód z majątku dziecka (przychody – koszty związane z jego uzyskaniem) powinien być przeznaczany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim. Gdy dochód wystarczy na pokrycie wszelkich potrzeb dziecka i jego rodzeństwa, nadwyżka może być przeznaczana na inne uzasadnione potrzeby rodziny (jest to tzw. zasada równej stopy życiowej rodziny).
Rodzice mogą zostać wyłączeni z zarządu podarowanym majątkiem, gdy spadkodawca uczyni takie zastrzeżenie w testamencie lub umowie darowizny.
Spadkodawca lub darczyńca mogą wyznaczyć do sprawowania pieczy nad majątkiem wybranego przez siebie zarządcę.
Gdy nie zostanie wskazana konkretna osoba, sąd opiekuńczy wyznacza kuratora. Zarówno zarządca, jak i kurator podlegają nadzorowi sądu i mogą zostać zmienieni, gdy będą nieprawidłowo wykonywać swoje obowiązki.

Gdy dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może samodzielnie działać jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Rodzice nie mogą jednak reprezentować dziecka, gdy dokonywane przez nich czynności mogłyby doprowadzić do konfliktu interesów (np. przy przenoszeniu majątku między podlegającymi ich opiece dziećmi, lub przy czynnościach między rodzicami a dzieckiem). W takiej sytuacji dziecko reprezentowane jest przez kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy.
Miernikiem czynności przekraczającej zwykły zarząd jest ciężar gatunkowy dokonywanej czynności, jej skutków w sferze majątku dziecka, wartości przedmiotu danej czynności oraz szeroko pojęte dobro dziecka i ochrona jego interesów życiowych. Konsekwencją dokonania czynności bez wymaganej zgody sądu jest nieważność danej czynności. Za taką czynność można uznać np. sprzedaż nieruchomości, wypłatę większej ilości gotówki do rąk matki, dokonywanie podziału majątku spółki.

Zezwolenia na dokonanie takiej czynności udziela sąd opiekuńczy na wniosek jednego z rodziców, po wysłuchaniu drugiego. Postanowienie sądu staje się skuteczne z chwilą uprawomocnienia i nie może być zmienione lub uchylone, gdy na jego podstawie powstały skutki wobec osób trzecich.
Gdy istnieje obawa, iż rodzice mogą roztrwonić majątek dziecka, sąd opiekuńczy ma prawo domagać się, aby sporządzili oni spis rzeczy należących do dziecka (tzw. inwentarz majątku dziecka). Obejmuje on spis wszystkich rzeczy należących do dziecka wraz z podaniem ich wartości.
Na polecenie sądu rodzice muszą informować sąd – we wskazanych okresach np. miesięcznych lub rocznych – o stanie tego majątku, np. o nabyciu kolejnych wartościowych przedmiotów.

Sąd może też wyznaczyć roczne limity sumy rozporządzeń dot. ruchomości, pieniędzy, które nie wymagają zgody sądu. Po ustaniu zarządu rodziców nad majątkiem dziecka (np. po ukończeniu przez niego 18 lat) rodzic musi oddać dziecku majątek, którym zarządzał. Na żądanie dziecka, zgłoszone w ciągu roku od przejęcia majątku, rodzic musi złożyć rachunek z wykonywanego przez siebie zarządu.
W przypadku gdy dziecko znajduje się pod władzą rodzicielską obojga rodziców, zarząd majątkiem wykonują oboje rodzice. Zarząd ten musi być wykonywany z należytą starannością i dbałością o interesy dziecka.
Rodzice muszą podjąć wszelkie czynności, które mają na celu utrzymanie majątku w należytym stanie technicznym, np. remonty, lecz także mają dążyć do jego pomnożenia np. poprzez wynajęcie mieszkania, umieszczenie pieniędzy na lokatach bankowych. Zarząd rodziców nie dotyczy jednak zarobków uzyskiwanych samodzielnie przez dziecko (dot. to dzieci, które ukończyły 13 lat) i przedmiotów oddanych mu do samodzielnego użytku, np. rower, zabawka.

Rodzice mogą samodzielnie dysponować majątkiem dziecka tylko w zakresie zwykłego zarządu, np. prowadzenie gospodarstwa rolnego, nieodpłatne nabycie rzeczy w ramach przyjęcia darowizny (nieobciążonej długami). Sprawowanie zarządu nad majątkiem dziecka podlega kontroli sądu opiekuńczego. Sąd rozstrzyga również spory między rodzicami w zakresie majątku dziecka i sposobów jego zarządu.
Pismo w tej sprawie należy skierować do sądu opiekuńczego miejsca zamieszkania osoby, której ma dotyczyć (lub miejsca jej aktualnego pobytu). Rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka jest możliwe dopiero po wysłuchaniu obojga rodziców. Jest to obowiązek sądu, ale może on od niego odstąpić, gdy wysłuchanie obojga rodziców byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub trudności z przyjazdem do kraju polecam kontakt z polskim adwokatem, który zna polskie przepisy prawa i ułatwi uzyskanie oczekiwanego przez Państwa efektu.

Monika Skrzypek-Paliwoda
adwokat
reprezentująca w całym kraju sprawy
Polaków powracających do Ojczyzny,
prowadząca Kancelarię Adwokacką
w Polsce