V
        
        Przebywał tu już ponad pięć miesięcy wciąż niewzywany na przesłuchanie. Z pewnością było to zamierzone, żeby psychicznie wyczerpany więzień, „skruszony”, „gadał na śledztwie” – jak powszechnie nazywano tutaj brutalnie prowadzone przesłuchania.

        W połowie kwietnia, pewnego wieczoru, tuż przed „kolacją”, bez uprzedzenia, otwarto nagle drzwi celi.

        – Na literę „be”! – zawołał strażnik, stając, jak zwykle, na progu otwartych szeroko drzwi. Zawsze tak stawał, kiedy wywoływał kogoś na śledztwo. Więźniowie musieli natychmiast cofnąć się w głąb celi, a ten, którego nazwisko zaczynało się na wymienioną literę, obowiązany był je natychmiast wymienić. Robili tak ze względu na więźniów z innych cel, żeby ci nie dowiedzieli się, kto siedzi w sąsiedniej, lub nawet dalszej celi. I kiedy strażnik prowadził już więźnia po korytarzu, zaznaczał swoją obecność uderzeniami kluczy o rury, kaloryfery lub tylko o ścianę. A robił to na wypadek, gdyby z naprzeciwka inny strażnik też prowadził jakiegoś więźnia. Wówczas jeden z więźniów natychmiast musiał się zatrzymać i odwrócić twarzą do ściany, a ten drugi spuścić głowę i patrzeć pod swoje nogi. Zasadą była tu całkowita izolacja więźniów z różnych cel.

Treść jednego z biletów: „Najdrożsi, przejeżdżam przez Ostrów, ale nie z wycieczką. Honorcia z dziećmi pewnie żyją, ale wywiezieni. Nie martwcie się o mnie, bo na pewno wrócę. Gdyby Honorcia po wojnie przyjechała do Rososzycy, to niech czeka na mnie, bo w Warszawie nie ma domów”. Na drugiej kartce: „Jedziemy nie wiadomo dokąd. Honorcia z Dziećmi najprawdopodobniej żyją, ale gdzie są, nie wiem. Nie martwcie się, zobaczymy się za kilka tygodni – Staś”.

        Jak tylko się zorientowałem, że jedziemy w kierunku Leszna, na wyrwanej z notesu kartce napisałem kilka słów do swego najserdeczniejszego przyjaciela Franciszka Barczaka, by ją wyrzucić w Łąkocinach. Na przejeździe leśnym stał dróżnik, któremu zrzuciłem kartkę. Doręczył ją Barczakowi.

        W Lesznie na dworcu po raz pierwszy otwarto po dwóch dniach wagony i pozwolono wyjść na peron. Nie będę opisywał tych widoków. Nie można się temu dziwić. Leszno przypomniało mi piękne czasy, garnizon mojego 55pp po ukończeniu podchorążówki. Pułkiem dowodził późniejszy generał i dowódca Armii Krajowej, płk Rowecki-Grot.

        Późnym popołudniem pociąg stanął w lesie – niedaleko od Głogowa. Była tu maleńka stacyjka. Wzdłuż toru stało kilka wojskowych kuchni. Kominki dymiły. Otwarto wagony i kazano wysiąść. SS-mani ustawili nas w kolejki. Z każdych dwóch wagonów tworzono jedną kolejkę, którą skierowano do jednej kuchni. Stało 6 kolejek. Przed każdą kuchnią czyste menażki z łyżką, do których każdy otrzymał dużą warzechę dość smacznej zupy i kawał chleba wojskowego. Można było nawet dostać repetę, z czego wielu skorzystało. Zauważyłem, że ani tu, ani w Lesznie nie liczono nas. Ryzykant mógł wiać, tylko dokąd. Kto cało wyszedł ze Starówki, wysoko cenił swoje wyniesione życie. Muszę zaznaczyć, że nikt nas nie traktował jak niewolników.

        Historia człowieka przekazywana była i jest w różny sposób:  poprzez ustne  opowieści i legendy, tradycje, wyryte na skałach rysunki, na zwojach papirusu czy kartkach książek... Szczególnym i wyjątkowym sposobem przekazywania historii są pomniki. Przypadkowy przechodzień czyta wykute na kamieniu słowa, poznaje dawne a znaczące wydarzenia i wybitnych  ludzi. Ubogaca swoją wiedzę. Często historię przekazuje nie tylko zapis na pomniku, lecz także jego symboliczny kształt czy miejsce, w którym on stoi.

        Nie ma wiele  pomników poświęconych Czynowi Zbrojnemu Polonii Amerykańskiej i może jest to przyczyną, że wydarzenie to jest tak mało historii znane. Jeden z nich to Pomnik-Ołtarz  stojący na cmentarzu wojskowym w Niagara-on-the-Lake, miejscu corocznej pielgrzymki Polonii.  Inny  to wymowny w obrazie pomnik stojący w Warszawie przy placu Grunwaldzkim na Żoliborzu, będący darem Polonii Amerykańskiej dla narodu polskiego, odsłonięty i poświęcony w sierpniu 1998 roku. Pomnik ten zaprojektowany został przez polskiego rzeźbiarza mieszkającego w Stanach Zjednoczonych, Andrzeja Pityńskiego. Przedstawia on żołnierzy w błękitnych mundurach, którzy dla ratowania Ojczyzny wyłaniają się z fal oceanu.

 Dziękuję Czytelnikom za zainteresowanie i nadesłane pytania, które Państwa nurtują.

        Są to przede wszystkim kwestie związane z federalnymi i prowincyjnymi pensjami emerytalnymi oraz istniejącymi zapomogami.

        Zacznijmy od Old Age Security Pension (OAS), która w wolnym tłumaczeniu na język polski oznacza pensję emerytalną dla seniorów.

        Jest to największy program emerytalny oferowany przez rząd Kanady. Jest on opłacany z dochodów rządu Kanady, co oznacza, że podatnik nie wpłaca pieniędzy bezpośrednio na OAS.

        Ta pensja emerytalna należy się seniorom, którzy mają uregulowany status w Kanadzie i spełniają wymogi rezydencji, czyli mają przynajmniej 10 lat pobytu w Kanadzie od momentu ukończenia 18 lat.

        Historia zatrudnienia nie gra roli – można nie mieć za sobą żadnych przepracowanych lat, lub też można być zatrudnionym w chwili obecnej, żeby się na OAS kwalifikować.

        Jeżeli ktoś mieszka poza Kanadą, musi mieć ukończone 65 lat, być rezydentem lub obywatelem w dniu opuszczenia Kanady i mieć okres rezydencji przynajmniej 20 lat od momentu ukończenia 18 lat.

        W związku z tym, że Polska i Kanada mają podpisaną umowę o tzw. łączeniu emerytur, nawet jeżeli powyższe scenariusze się nie odnoszą do sytuacji danej osoby, to tak czy inaczej ta osoba może się kwalifikować na pensję OAS, pensję z kraju pochodzenia lub pensje z obu krajów.

        Pensja emerytalna OAS podlega podatkom zarówno federalnym, jak i też prowincyjnym.

        Osoby, które mają wysokie dochody emerytalne, powinny zwrócić uwagę na kruczek o nazwie „clawback”, czyli odzyskanie kwot wypłaconych przez rząd, a to w przypadku kiedy nasz dochód przekroczy maksimum wyznaczone przez rząd.  

        Pensja OAS jest poddawana rewizji kwartalnie: w styczniu, kwietniu, lipcu i październiku każdego roku z tytułu rosnących kosztów życia. Teoretycznie jeżeli koszty życia spadną, pensja OAS nie zmaleje!

        Kanadyjczycy, którzy pracują poza Kanadą dla kanadyjskich pracodawców, takich jako wojsko czy banki, też kwalifikują się na pensję OAS.

        Dodatkowo oprócz pensji OAS istnieją 3 zasiłki:

        1. Guaranteed Income Supplement (GIS), czyli gwarantowany suplement do dochodów – jest to miesięczny nieopodatkowany suplement dla osób, które otrzymują pensję OAS, mają niskie dochody i mieszkają w Kanadzie.

        2. Allowance (zapomoga) – dla osób w wieku 60-64 lat, gdzie małżonek/-ka, partner otrzymuje pensję OAS i kwalifikuje się na GIS, czyli gwarantowany suplement do dochodów.

        3. Allowance for the Survivor (zapomoga dla osoby pozostałej przy życiu) – dla wdów lub wdowców w wieku 60-64 lat.  

        Odraczanie pensji OAS.

        Od lipca 2013 istnieje możliwość odroczenia pensji OAS nawet do 5 lat od daty zakwalifikowania się w zamian za wyższą sumę w przyszłości – każdy miesiąc odraczania dodaje nam 0,6%, maksymalnie do 36% w wieku 70 lat.

        Wybierając tę opcję, nie będziemy kwalifikować się na suplement GIS, a nasz małżonek/-ka, czy też partner nie będzie się kwalifikował na Allowance (zapomogę) na ten okres, na który odraczamy pensję OAS.

        Kto może skorzystać z odroczenia pensji OAS?

        Osoby, które są zdolne do kontynuowania pracy, oraz te osoby, które stać na odroczenie.

        Osoby, które zarabiają więcej niż dozwolony maksymalny dochód roczny, będą musiały zwrócić część lub całość pensji OAS.          

        Przykład: Michał skończył 65 lat w lipcu 2013 roku. Gdyby zdecydował się opóźnić swoją pensję OAS o 1 rok, jego miesięczna wypłata wzrosłaby o 7,2% (0,6% x 12). Jeżeli Michałowi przysługiwało $549,89 w 2013 roku, to jego stawka wzrosłaby do $589,48 na miesiąc.          

        Przykład: Irena skończyła 65 lat w grudniu 2013 roku. Gdyby zdecydowała się opóźnić swoją pensję OAS o maksymalny dozwolony czas 5 lat, to jej miesięczna wypłata wzrosłaby o 36% (0,6% x 60) w wieku 70 lat. Jeżeli Irenie przysługiwało $549,89 w 2013 roku, to jej stawka wzrosłaby do $747,85 na miesiąc.
        
        W jaki sposób pensja OAS jest kalkulowana?

        Osoby, które są rezydentami Kanady przez przynajmniej 40 lat od ukończenia 18 lat, kwalifikują się na pełną pensję OAS.

        Osoby, które nie kwalifikują się na pełną pensję OAS, mogą otrzymywać częściową wypłatę opartą na latach rezydencji.

        Aplikowanie.

        Od 2013 roku organ rządowy Service Canada wprowadził proces automatycznego rejestrowania seniorów, którzy kwalifikują się na pensję OAS. Informacja jest wysyłana listownie do osób, które się kwalifikują, w miesiąc po ukończeniu 64 lat.

        Osoby, które nie zostały zarejestrowane automatycznie, muszą wypełnić formularz załączony w liście.

        Jeżeli osoba zainteresowana nie otrzymała listu od Service Canada, a ukończyła 65 lat, powinna aplikować jak najszybciej, aby nie stracić należnych wypłat. Service Canada może dokonać wypłat wstecz maksymalnie do 11 miesięcy.

        Service Canada poinformuje listownie, czy Państwa aplikacja została zaaprobowana.

        Jeżeli nie zgadzamy się z decyzją dotyczącą pensji OAS, mamy 90 dni na listowną prośbę o rozpatrzenie aplikacji na nowo.

        Pensja OAS może być deponowana automatycznie do banków w Kanadzie i USA.

        Osoby zainteresowane sprawdzeniem swojej pensji OAS zachęcam do założenia konta na stronie internetowej www.canada.ca – My Service Canada Account, gdzie między innymi można uzyskać dostęp do informacji dotyczących Employment Insurance (EI), Canada Pension Plan (CPP) oraz Old Age Security (OAS).  

        Zapraszam do lektury następnego artykułu, który będzie traktował o Canada Pension Plan (CPP) i Quebec Pension Plan (QPP).

Maciej Masłowski, MBA
Personalny Doradca Finansowy
416-802-5187  
        Maciej Masłowski, MBA jest doradcą finansowym w firmie Freedom 55 Financial i specjalizuje się w zakresie profesjonalnego doradztwa finansowego, planowania emerytalnego i majątkowego.  Wstępna konsultacja kosztuje 50 dol.
         
        Treść powyższego artykułu nie powinna być traktowana jako porada finansowa, prawna czy podatkowa. Niniejsza publikacja ma na celu tylko i wyłącznie udzielenie ogólnych informacji.